Hãy tưởng tượng: Một ban tứ tấu với hai cây violin, một viola và một cello, và bốn người nhạc công trong bộ đồng phục sọc đen của tù nhân Holocaust, ngồi bên góc trái. Sau lưng họ, căng một tấm màn vải khổng lồ.

Khó có ai có thể chối cãi bản chuyển ngữ lời Việt “Trưng Vương Khung Cửa Mùa Thu” của Nam Lộc từ ca khúc “Tell Laura I Love Her” (TLILH) của Jeff Barry và Ben Raleigh là một tuyệt tác để đời, ghi đậm dấu ấn của một thời học đường thơ mộng qua thời kỳ nhạc trẻ Việt Nam.

Dịch lời nhạc gần giống như dịch thơ, không thể dịch theo lối dịch văn xuôi. Dịch lời nhạc còn thêm nỗi khó khăn vì phải hát lên từng chữ, tiếp cận sự chính xác theo nốt nhạc và câu nhạc. Hát đúng chưa giải quyết hết vấn đề. Lời hát phải diễn đạt…

Năm 19 tuổi, cô được một người quen chung đưa đi gặp mẹ ruột, nhưng cô không tha thiết lắm chuyện gặp lại mẹ mình. Ca khúc Adia được McLachlan viết năm 1997 cùng với Pierre Marchand, nội dung được cho là về mối quan hệ mẹ con xa rời nhau…

Năm 1964, bài nhạc Samba de Verão xuất hiện ở Ba Tây và rất nhanh chóng đã được đón nhận nồng nhiệt tại Hoa Kỳ. Mặc dù tựa đề là Summer Samba, ca khúc này lại được viết theo điệu Bossa Nova, là một điệu nhạc rất thịnh hành thời bấy giờ.

Tôi tản bộ lúc đã khuya và thấy giữa các quán cà phê và nhà hàng và các biệt thự trang nhã, giữa tất cả nét Tây này, cũng có tiệm phở, gánh hàng rong và người bán dạo tụ tập gần các điểm bán bia tươi và cá xông khói. Trong cái thành phố lớn, nhìn giản dị, Âu hoá, có một thành phố khác đông hơn, phức tạp hơn kiểu Á châu, và rẻ hơn khá nhiều.

Điều hấp dẫn tôi nhất về Huế không phải là nó liên hệ với hoàng triều hay vẻ kiêu kỳ Đông Dương hay bất cứ đền đài nào, mà chỉ là những gian bếp thông thống của nó. Vì nóng, mà cũng vì là thành phố lặng lẽ, tôi có thể thấy người ta, thường là phụ nữ, nấu bữa ăn tối, bún trong cái nồi lớn, hay nướng thịt, bánh trong chảo, và gia đình ngồi ăn trên mấy cái ghế thấp bằng gỗ.

Vi phạm bản quyền, sao chụp Mickey Mouse, đồng hồ Rolex giả, hàng hiệu nhái, sách, CD, DVD nhạc thịnh hành và phim ăn khách in lậu – cái gì cũng nhan nhản, như chuyện nối gót sản xuất hầu hết mọi thứ mà từ trước đến nay người Mỹ chúng ta đã chế tạo. … Sài Gòn là tiệm tạp hoá khổng lồ của chủ nghĩa tư bản man dã, của kiếm tiền điên cuồng, đánh bại chúng ta trong chính cuộc chơi mà chúng ta đã đặt ra.

Từ trên xe lửa tôi có thể quay nhìn [đèo Hải Vân] và gần như quên tên nước này, nhưng sự thật thì gần gũi và tàn nhẫn hơn: người Việt đã bị thiệt hại rồi bị bỏ rơi, bị bắn vì bị tưởng lầm là chúng ta khi họ mặc y phục của chúng ta; như thể đúng lúc họ tin rằng chúng ta gắn bó với họ thì chúng ta bỏ chạy … Bi kịch là chúng ta đã đến, và ngay từ đầu đã không có ý định ở lại: Đà Nẵng là bằng chứng cho điều ấy.

Mẹ tôi đập cái điện thoại xuống bàn. “Anh ấy muốn chết cũng không được nữa hay sao!” Mẹ tôi khóc. “Ngay cả sự chết cũng phải đi sau Bà Nội! Sợ cái gì chứ, sợ tin buồn làm bà lăn ra chết à? Không có cái gì giết bà ấy được hết á. Bà ấy bất khả xâm phạm! Đâm cọc vào tim bà ấy cũng chẳng chết!”

Cha luôn luôn ở xa, đi ra nước ngoài, bận rộn, và giờ thì cha vẫn cứ như vậy chỉ có là không ở trong căn nhà này thôi. Ly dị cũng không làm cuộc sống mình thay đổi, nhưng nó làm mẹ đổi thay. Mẹ kiếm được việc làm, và mua một cái tủ lạnh có ngăn đá, và giờ lại cặp với tên Alex đỏm dáng gần như xêm xêm lứa tuổi mình. Mình nghĩ Alex thì cũng được đi. Tuy nhiên mẹ có thể kể với mình sớm hơn một tí. Cho mình chuẩn bị chứ.

Tìm hiểu thêm thì tôi mới biết Sting đã viết về cái chết của Ben Linder, một kỹ sư người Mỹ bị giết bởi nhóm Contras, nhóm kháng chiến ở Nicaragua được bảo trợ bởi chính quyền Hoa Kỳ. Linder, 27 tuổi, đã tình nguyện với Peace Corps…

Chào em nhé cô dịu ngọt
Giờ xin giã từ
Chúng ta
Niềm hạnh phúc trong ngày hè

Tưởng đâu đã khô héo, nhưng không, chỉ cần một cú nhấp chuột Thị liền sóng sánh. Triệu triệu người đã và đang mò lên youtube để nghe và ngó Khatia Buniatishvili, có ai trong số này bản lai diện mục truy lùng ra chân tướng của mình như Y Thị? / Y Thị thought she had withered, but a single mouse click and she can undulate. Millions and millions of people visit Youtube to listen to and watch Khatia Buniatishvili, but how many of them have found their real “self”?

Cũng vào mùa hè, nhưng không phải 1942 mà là 1973. Cũng thành phố biển, nhưng không phải Nantucket mà là Nha Trang. Thằng con trai là tôi cũng vào 14 tuổi, cũng rậm rực ái tình. Những buổi trưa trốn học, chui vào rạp ciné…

Tôi biết trái tim chằng chịt vết thương
trái tim chưa bao giờ lành lặn
chẳng cầu được khâu vá
Khẩn nài vài nhát cắt sâu

Hai bà cháu ôm ghì thân mẹ như tấm bè cho đến khi mẹ chìm vào giấc ngủ. Dần dà chúng mình cũng lặng im, trong lúc tấm bè chở mọi người xuôi dòng, trên con sông lớn đục màu gọi là nước Mỹ, sung sướng thiệt tình.

Thường khi thì với mười ngàn đô người ta có thể mua được một chỗ trên xuồng máy chạy băng eo biển Florida lúc nửa đêm. Bây giờ thì mười ngàn có thể mua lậu được cái visa ở khu lập hồ sơ đi Mỹ. Chả phải xếp hàng, chẳng phải trì hoãn hai ba năm và chờ nghe bác đơn tới bác đơn lui một cách vô nghĩa…. Một cái vé rời bỏ cái khối đá có tên Cuba bay bổng lên trời vào nơi chốn lạ lẫm đầy mới mẻ.

lòng cô tràn ngập một cảm xúc mãn nguyện và bình yên bất ngờ. Bây giờ chẳng còn ai hay điều gì có thể làm cô đau khổ cả. Cô đã thấy được rằng hạnh phúc đích thực chính là sự tin chắc rằng mình đã mất đi hạnh phúc không gì cứu vãn nổi. Như vậy thì ta mới bắt đầu sống trở lại, không hy vọng, cũng không sợ hãi,

Tôi giống như Hoàng đế Julian, vị tông đồ hai lần đã chôn vùi một đức tin dưới một đức tin khác để rồi không còn biết đức tin nào thực sự là của mình. Và tôi nghĩ đến Tiresias đầu tiên là đàn ông, sau đó là phụ nữ, rồi lại là đàn ông, và đến Caenis là phụ nữ, sau đó là đàn ông và cuối cùng là phụ nữ,

Cắn đi. / Dùng những ngón tay cầm nó lên và liếm nước ngọt có /
thể chảy xuống cằm bạn. / Nó đã chín và ăn ngay bây giờ được rồi, chỉ còn chờ bạn thôi.
Bite in. / Pick it up with your fingers and lick the juice that
may run down your chin. / It is ready and ripe now, whenever you are.

Diana là một ca khúc phổ thông viết bởi Joe Sherman và Paul Anka năm 1957, thu thanh lần đầu cùng năm bởi Paul Anka tại New York City …. Người chuyển ngữ ca khúc này sang tiếng Việt xin được liên tưởng đến một nhân vật thời thượng cùng tên (đã khuất), có nhiều huyền thoại vây quanh: Lady Di, Diana, Princess of Wales . . .

Vẫn không một đồng xu dính túi nên tôi nhịn đói. Đói thì nên đi ăn trộm. Đó là điều tay đạo chích Abou-Roro, người láng giềng của tôi ở quê nhà, thường bảo tôi. Hắn dạy tôi nhiều ngón nghề. Chả hiểu sao hắn lại thạo tay nghề như thế. Hắn là con trai một ông thợ đóng giầy và cha hắn có một cái khoảnh nhỏ xíu giữa hai tòa nhà cũ kỹ

Tôi đã chọn động từ “dìu” như một ý tưởng gần nhất với sự hỗ trợ, che chở, trong một tình yêu/hôn nhân bền bỉ và tương đồng …. Khái niệm sắt son của Cohen là một khái niệm tương đối dựa trên Thiền học: tình yêu có thể dài lâu như tuổi thọ của đôi tình nhân, nhưng cũng có thể chỉ bằng một sát na, hay độ thời gian của một bài hát, một bản khiêu vũ.

Hầu hết những bài thơ hay trên thế giới từ giữa thế kỷ 20 là những bài thơ trong dạng củ hành. Nhiều lớp vỏ bao chặt, vây kín những gì bí ẩn ở trong lõi …. Nghệ thuật thơ gọi là “Lợp Tứ”: nhà thơ tạo bài thơ có nhiều lớp tứ bao bọc hoặc liên hệ với nhau để diễn đạt ý nghĩa.

Tất cả những giọng nói khác nhau. Nhưng không phải giọng người … Vì đó là vùng núi mà …. Đất đá biết nói. Sương mù nữa, cả cây cỏ và thậm chí lũ chồn đất (10) khốn kiếp. Thứ gì cũng biết nói. Cây cối nói chuyện chính trị, khỉ vượn nói chuyện tôn giáo. Cả xứ sở này. Khắp Việt Nam. Nó biết nói. Nó nói. Hiểu không? Xứ Nam – nó thực biết nói.

***

thơ tình cho nàng múa cột

50 năm trước ta ngắm các cô gái
nhún nhảy và cởi truồng
ở quán The Burbank và The Follies
thật là buồn
và ấn tượng
khi đèn màu chuyển …

LTS: “Tháng Tư” của Lê An Thế được sáng tác vào năm 2007 và được Lê Đình Nhất Lang chuyển ngữ năm 2010. Vào lúc 10:00 sáng ngày 30/4/2019, bài thơ này …