Sinh ra ở Newcastle, Anh quốc và lớn lên ở London, nghệ sĩ Phyllida Barlow, “chút” năm đời của nhà sinh vật học Charles Darwin, chỉ thành danh khi đã ngoài bốn mươi. Qua đời ngày 12 tháng 3 năm 2023, bà được coi như một trong những nghệ sĩ quan trọng nhất của nền hội họa hiện đại Anh quốc.

Phyllida Barlow theo học Trường Nghệ thuật Chelsea và tốt nghiệp Thạc sĩ hội họa tại trường Mỹ thuật The Slade (University College London) – nơi bà giảng dạy hơn bốn thập kỷ (từ cuối thập niên 1960 cho đến năm 2009). Bà được giới hội họa quốc tế đặc biệt chú ý với cuộc triển lãm đồ sộ ở Viện Bảo tàng Mỹ thuật Tate Britain (2014) và chủ đề Folly (như ám chỉ sự “ngông cuồng” của Anh quốc trong thời điểm Brexit) cho Hành Lang Anh tại Venice Biennale (2017).

Phyllida Barlow, Folly (Ngông Cuồng) British Pavilion, Venice Biennale (2017)

Quảng đại nhưng gần gũi, bấp bênh nhưng sừng sững, dày dạn nhưng phù du, hỗn độn nhưng tượng hình, các tác phẩm điêu khắc vĩ mô của Phyllida Barlow được chế tạo từ xi măng, các tông, vải, và dây kẽm – khai phá tiềm năng vô hạn của các phương tiện và tài nguyên sáng tạo. Bà chịu ảnh hưởng mật thiết từ môi trường xung quanh – và đồng thời cũng thách thức môi trường này. Các tác phẩm của bà bóp méo mọi quan điểm, thách thức các quy ước và ý tưởng điêu khắc về mọi tượng đài hiện đại, đồng thời, qua kinh nghiệm dạy hội họa của bà, như nhẹ nhàng khuyến khích chúng ta trực tiếp cảm nhận tác phẩm.

Một tác phẩm sắp đặt (installation) của Phyllida Barlow ở Venice Biennale (2017)

Quan điểm của Phyllida Barlow về nghệ thuật, thời gian, và ánh nhìn:

“Nhưng có lẽ không phải tất cả mọi nghệ thuật đều tùy thuộc vào ánh nhìn kéo dài, có thể có loại nghệ thuật giống như người ở trên một chuyến tàu, nơi họ nhìn thấy mọi thứ và chúng hoàn toàn thu hút ánh nhìn của họ. Nhưng họ chỉ có một tích tắc để tiếp thu các sự vật – điều đó trở nên mãnh liệt không kém gì thứ mà họ đã dành nhiều thời gian để xem xét và phận tích. Tôi bị mê hoặc bởi khái niệm về tác động dữ dội nhưng thoáng qua của một tác phẩm đối với một người.”

Về sự liên hệ giữa khán giả với điêu khắc:

“Tôi nghĩ mối quan hệ giữa một sinh vật máu nóng với một vật thể bất động và im lặng –đó là cơ bản những gì tôi nghĩ về điêu khắc. Điêu khắc luôn hiện diện trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Theo tôi, chuyện băng qua đường khi một chiếc xe tải đang tiến về phía bạn là một trải nghiệm điêu khắc, khi bạn với tư cách là một vật thể bằng xương bằng thịt trực diện một đối tượng nhân tạo. Và sự tiếp nhận này, ở mặt tâm lý và cảm xúc của bạn, chỉ xảy ra trong nháy mắt … Đối với tôi, chiếc xe tải tượng trưng cho sự hiện diện đồ sộ của một tác phẩm điêu khắc, qua cách nó liên tục gián đoạn, biến chuyển, đồng thời lấp đầy không gian khi hiện hữu trong không gian …. Và đó là những nhận xét của tôi khi khán giả tạo mối tương tác với một tác phẩm điêu khắc: không gian được phá hủy và tái tạo. Khi chúng ta đi vòng quanh một tác phẩm điêu khắc, chúng ta liên tục đánh mất hình ảnh cố định của nó và tìm thấy một hình ảnh mới. Vì vậy, phần lớn các tác phẩm điêu khắc không tùy thuộc vào một cách nhìn, một hình ảnh, mà còn dựa trên sự mất mát và hồi phục.”

Đạo diễn Cosima Spender, “Phyllida: Translating the World Around” (Phyllida: Dịch Thế Giới Chung Quanh”) (2019)

Trong tuần:

“Quý Bà Ăn Trưa”- ca từ và nhạc của Stephen Joshua Sondheim/ Elaine Stritch trình diễn
“Lửng Lơ Giữa Dòng”- tuỳ bút của Hoàng Chính
Mùa Địa Ngục (kỳ 3)- trích đoạn tiểu thuyết của Lê Lạc Giao