Dưng không núi đoạn sông lìa
Đêm ôm gối lạnh, ngày chia ngắn dài.
(tiếp theo)
Mặt nước lẩy bẩy bóng trăng vỡ mảnh sau tiếng "oạch" của một loài thú đêm từ đâu lao xuống. Ễnh ương, côn trùng đồng loạt im tiếng. Một ngọn gió thảng thốt lướt ngang. Cành lá cọ nhau sàn sạt. Chúc rùng mình, linh cảm có ai đứng sau lưng, quay lại. Bóng người phất phơ vạt tóc bạt gió, nhàn nhạt ánh trăng soi. Cô Năm Bạch Liên bước nhẹ tới, co chân ngồi xuống cạnh Chúc. Chàng thanh niên còn đang bối rối thì người đàn bà bất ngờ nghiêng người, ngả đầu lên vai chàng. Cử chỉ dịu dàng chưa hề thấy. Giây lâu, không một ai lên tiếng. Hồn phách Chúc tan hoang từng mảnh. Trong trí chàng văng vẳng giọng bi tráng của đồng chí văn công xướng ngâm bài hịch một đêm nào: "Đi, người chiến sĩ băng ngang sông gió. Ta thề nguyền trở lại kết đoàn. Huy hoàng cả giang sơn cờ đỏ. Về, chung xây đắp Bắc Trung Nam."
– Đêm trăng tròn Chúc không ngủ được, phải không?
Người đàn bà nhỏ nhẹ cất lời. Chúc ngước mặt, hít một hơi sâu, nén lại. Chàng không muốn khơi động cảnh tượng sống sượng mới nãy còn sắc nét trong tâm khảm, lặng thinh.
– Chúc nghĩ sao về chỉ thị của đảng đoàn đề ra?
Chúc tránh né:
– Chỉ thị nào? Nhiều quá, tui không nhớ.
Cô Năm sửa lại thế ngồi, đổi giọng trịnh trọng:
– Ý tui muốn nói tới lệnh tập kết ra ngoải. Chúc quyết định gì chưa?
Người thanh niên thật thà:
– Tui cũng chưa biết tính sao. Cớ sự đưa dẩy tui đi theo anh Hai, chỉ vì… vì… chuyện chẳng đặng đừng…
Chúc ngập ngừng ngưng ngang. Cô Năm bóng bẩy:
– Duyên số hết Chúc à! Chúc có duyên với tui và nặng lòng với cách mạng. Còn tui thiệt ra chỉ muốn làm một chút gì đó để chuộc lại những lỡ làng nhơ nhuốc trong quá khứ.
Chúc nóng nảy, muốn nói thẳng, rằng chàng theo cách mạng chỉ vì luỵ tình cô Năm, rằng lúc trước cô là một con đĩ làng, còn bây giờ cô là con đĩ cách mạng. Chỉ khác nhau ở điểm, làm đĩ làng cô được trả tiền sòng phẳng, làm đĩ cách mạng cô chỉ được đền bù bằng những lời hứa hẹn suông. Cô là một con đĩ vô sản. Nhưng Chúc dằn lại được.
Giọng người đàn bà sắc lẻm:
– Tui báo cho anh Hai hay rồi, ai sao tui vậy. Nếu có thêm Chúc đi theo, tui vui lắm.
Chúc đưa đẩy:
– Tính tui coi vậy chớ bi luỵ, ưa nhớ nhà. Ra ngoải, lạ nước lạ cái.
– Ở đâu, chỗ nào cũng là đất nước mình. Vả lại, tui nghe nói, mình đi tập kết vài năm rồi hồi hương. Có đi luôn đâu mà sợ.
Chúc ngơ ngác quay ngó thẳng mặt người đàn bà. Vòm mắt thiếu phụ long lanh hai đốm sáng trời đêm. Không dưng chàng thấy ra vạch chân trời mơ hồ, đích tới xa vời của đoạn đường trước mặt, của những mục tiêu vinh quang nghe anh Hai thủ trưởng lặp đi lặp lại tới độ thuộc lòng. Không biết những đồng chí khác nghĩ sao, riêng Chúc thấy thói quen vừa nói chuyện đường hoàng vừa bỏm bẻm nhai trầu của anh Hai không được lịch sự. Đương nói, bất chợt anh ngưng ngang, tằng hắng vài tiếng, rồi day mặt nhổ phẹt bãi nước trầu đỏ ối ra đất. Riết rồi ai cũng biết, né ngồi bên trái anh Hai.
Chúc từ tốn:
– Cô Năm nói vậy nghĩa là sao, tui chưa hiểu.
Người đàn bà trầm giọng thủ thỉ:
– Chuyện nầy anh Hai chỉ mới nói riêng với tui thôi. Nghĩa là, mình ra ngoải để cùng các đồng chí ngoài đó chuẩn bị cho ngày trở lại. Mình sẽ được học tập, huấn luyện kỹ càng có chiến lược hẳn hoi…
Chúc nóng nảy:
– Tui cứ tưởng, thực dân Pháp đầu hàng, rút về nước là coi như yên, dân chúng lo chuyện xây dựng lại đất nước.
– Tạm yên thôi, Chúc à. Coi vậy chớ con đường cách mạng còn dài. Bàn cờ bây giờ mới thiệt sự bắt đầu.
Chúc bối rối. Chàng không hiểu, hoàn toàn không hiểu một chút gì hết. Người đàn bà nhỏ nhẻ:
– Lâu lắm tui mới có dịp ngồi riêng với Chúc như vầy. Mình nói chuyện khác đi!
Lặng thinh hồi lâu, Chúc bâng quơ:
– Có khi nào cô Năm nhớ nhà, nhớ quê?
Chờ một đỗi, không nghe trả lời, Chúc day qua. Cô Năm Bạch Liên hướng mắt về cánh rừng dừa nước sậm nét gai góc trước mặt, bất động như tượng. Có luồng sáng bàng bạc, không rõ từ đâu, rớt lạc lên khuôn mặt cô. Lâu sau, thiếu phụ quay sang đối mặt nhìn người con trai. Vòm mắt cô lóng lánh, như giọt mưa cuối mùa đọng lại chút nắng muộn. Cô Năm thở dài, thấp giọng dịu nhiễu:
– Chúc làm như tui là gỗ đá không bằng. Tui nhớ nhà, nhớ quê lắm chớ! Nhưng có lẽ, cách nhớ của tui không giống Chúc với lại mọi người. Tui nhớ bằng lý, không phải bằng tình, bởi vì dĩ vãng của tui không được may mắn, suông sẻ. Để tui tóm tắt kể cho Chúc nghe chuyện thời con gái của tui hồi đó ở Bạc liêu:
Ba má tui là tá điền thân cận cho địa chủ Bách quang Tường. Ổng có bảy người con, trong đó có cậu con út, công tử Bách quang Long, được ổng hết mực cưng chiều, cho lên Sài gòn ở nội trú, đi học trường tây. Mỗi bận nghỉ hè, nghỉ tết cậu mới về thăm. Dạo đó, công tử Long đâu chừng mười bảy, mười tám tuổi. Còn tui mới vừa mười sáu, được bà địa chủ cho vô phụ hợ chuyện đi chợ, nấu ăn. Ai cũng nói, tui đẹp. Hè năm đó, cậu Long về chơi. Tui còn nhớ, tối nào tắt đèn đi ngủ, tui cũng thao thức lắng nghe tiếng cười nói, đờn hát từ dinh thự ông bà địa chủ vọng lại cho tới khuya trờ khuya trật mới chợp mắt. Tui cố hình dung ra cảnh tiệc tùng rình rang, nam thanh nữ tú trò chuyện rộn ràng, ban hát ban đờn réo rắc, nhưng đầu óc tui cạn cợt, không sao tưởng tượng nổi. Cho tới lần tui lén trèo lên cây mít nghiêng cành qua vườn nhà ông bà địa chủ, tui mới được mãn nhãn. Trời ơi, thấy vui quá sức! Đèn măng-xông mấy ngọn thắp sáng ngời. Đồ ăn, thức uống bày chật bàn. Người nào cũng sắm đồ tây, lịch sự không sách vở nào tả nổi. Đám hát đờn nhạc tây, lảnh lót vui tươi chớ không sầu thảm như mấy bài nhạc mình.
Tui cũng không sao quên được hình ảnh cậu Long, bữa đầu tiên tui thấy mặt. Cậu bận quần sọt trắng tinh, áo sơ-mi cụt tay bỏ trong quần thắt dây nịt trắng, đi giày xăng-đan, đứng trong hiên nhà sau ngó cánh đàn bà con gái lặt rau, làm cá bên ao nước. Tui nhớ mình cứ len lén đưa mắt ngó cậu công tử, có cảm tưởng như cậu cũng ngó tui đăm đăm. Tướng tá cậu cao ráo, trắng trẻo, diện mạo điển trai, tóc hớt ngắn, tém ngược ra sau, xức bi-dăng-tin láng lẩy. Dáng vẻ cậu coi công tử bột vậy mà có người rêu rao, ở Sài gòn cậu là kẻ ăn chơi khét tiếng. Cậu nhảy đầm, uống rượu, bài bạc thâu đêm.
Một khuya nọ, trời nóng bức, tui không ngủ được, ra ao tắm. Xong xuôi, chưa kịp lau khô, chợt có bóng đen từ lùm bụi gần đó nhảy ra, túm lấy, bịt miệng tui lại. Tui chưa kịp tri hô, bóng đen đã láp dáp vô tai tui:
"Tui đây… cậu chủ Long đây, cô em đừng sợ…"
Hơi thở cậu nồng nặc mùi rượu. Tui còn lính quýnh, chưa biết tính sao, cậu công tử đã xuống giọng, nửa như hăm he nửa như ra lệnh:
"Cô em chiều ý tui, sau đó muốn gì cũng có… Bằng không, tui bắt cả nhà cô đi xứ khác…"
Chưn tay tui xuội lơ cán cuốc. Đầu óc tui quay mòng. Cậu công tử lôi vô bụi, mặc sức dầy vò. Bắt đầu từ đó, cậu công tử ăn quen, lâu lâu lại lén dặn tui tới gặp cậu ban khuya, cho cậu thoả mãn. Cứ như vậy, tới hết mùa nghỉ hè. Thú thiệt với chú em, lúc đầu tui sợ thiếu điều chết giấc, riết rồi bén mùi. Lúc nào vắng bóng cậu Long vài ba hôm, tui thấy nhớ. Tui biết, mình lậm tình cậu chủ mất rồi. Trước ngày trở lên Sài gòn, cậu Long lén dúi cho tui chút tiền. Cậu đi rồi, tui buồn héo gan thúi ruột. Tui đếm từng ngày, chờ tới tết, cậu lại về.
Chuyện tui ăn nằm với cậu kéo dài được năm rưỡi, không ai biết. Bữa nọ tui xin phép ông bà địa chủ cho nghỉ một hôm, rồi nói với ba má, chèo ghe đi thăm bạn, ở qua đêm. Thiệt ra để tới chỗ hẹn với công tử Long tại nhà một người bạn. Tui tin cậu, tưởng mình tới đó phụ hợ gia đình bạn cậu làm tiệc đãi đằng giỗ chạp, dè đâu một ổ cho đám công tử gần xa tụ tập nhậu nhẹt, cờ bạc. Tui muốn bỏ về, nhưng cậu năn nỉ tui ở lại lo chuyện bưng rượu, nấu cơm. Mà đâu phải chỉ có vậy. Bài bạc, say sưa đã đời, cậu còn ép tui hành lạc với cả bọn. Tui không chịu, cậu xuống giọng kèo nài, hứa hẹn thề thốt với tui chuyện kết tình trăm năm. Tui ngu dại tin theo. Lần đó tui được đám công tử lục tỉnh thưởng công bộn bạc. Cũng kể từ đó, tui trở thành món đồ chơi dục lạc cho lũ con nhà địa chủ chuyền tay nhau. Tui cắn răng cam phận, lòng nuôi hy vọng sẽ có ngày nên nghĩa vợ chồng với công tử Long. Cho tới bữa nọ, cậu Long báo tin cho hay, sẽ cưới vợ ở Sài gòn, nên buộc lòng chia tay với tui. Tui khóc tới sưng mắt. Năm ấy tui vừa tròn mười tám tuổi. Nửa năm sau, lòng tui nguôi ngoai, tui gom góp tiền bạc dành dụm bấy lâu, lạy tạ ba má, từ giã bầy em út, bỏ đi xứ khác làm ăn. Tui là đứa con gái hư thúi, quen thói trác táng, tìm tới chốn truỵ lạc, hành nghề ngửa bụng cho đàn ông mua vui. Cảm xúc tui trở nên chai sạn. Thâm tâm tui bắt đầu oán hận đàn ông, căm thù thành phần địa chủ ăn trên ngồi trốc, lưu manh láu cá. Rồi, trời xui đất khiến cho tui gặp được khách làng chơi nọ rao giảng cho nghe lý thuyết vô sản, chuyện đấu tranh giai cấp và mục tiêu kháng chiến. Y còn khuyến khích tui học chữ, học nghề may, lìa bỏ cái nghề nhơ nhuốc nầy để đi theo cách mạng chống lại đế quốc thực dân và chủ nghĩa tư bản, thành phần thân hào địa chủ hút máu giai cấp công nhân, tá điền. Ảnh là anh Hai thủ trưởng đội quân du kích của tui với Chúc hiện giờ.
Chuyện thời con gái của tui là như vậy đó. Tưởng lại, mấy mươi năm đằng đẵng mà như một cái chớp mắt. Chú em nghe qua rồi bỏ. Những chuyện riêng tư nầy chỉ mình tui với chú biết thôi đó!
Cô Năm Bạch Liên dứt lời, tìm tay Chúc, xoắn lại. Cõi lòng Chúc dấy nỗi cảm thương, nhưng không biết phải nói sao. Nhiều từ ngữ cô Năm vừa nói, chàng mới nghe lần đầu. Chúc chưa từng trải qua nghịch cảnh, cũng chưa biết để bụng thù oán ai. Chàng chểnh mãng nhếch mắt dõi theo đường đom đóm lập loè bay hoang trong lùm cây đêm. Có con chớp tắt, chớp tắt thủng thẳng như định hướng. Có con dài hơi vạch lằn sáng dọc ngang. Có lẽ chúng cũng đang bay tìm đích tới, nhưng không hoang mang vô định như Chúc, mà với tấm lòng thơi thả vô tư của loài sinh vật không phải bận tâm với những mưu đồ to tát, và những xúc cảm căm hờn buồn bực ghen tuông thường tình của con người.
Chúc đắn đo chốc lát rồi huỵch toẹt:
– Cô Năm đi theo cách mạng vì lý tưởng. Còn tui, tui đeo theo, chỉ vì cô Năm.
Nắm tay người đàn bà lay động nhẹ, rồi lơi ra.
– Tui đâu có khờ khạo tới độ không thấy ra điều đó. Nhưng mà, tui nói nhiều lần rồi, có lẽ Chúc quên, là tui không phải của riêng ai.
– Tui nhớ chớ. Nhưng không thấy thì thôi, chớ tình cờ chứng kiến cảnh tượng sờ sờ trưóc mặt, tui… tui… xót xa lắm cô Năm à.
Thì ra vậy, cô Năm nghĩ thầm, thằng con trai vừa thấy mình sa đà thân xác với anh Hai thủ trưởng. Cô thở ra:
– Tui nói chuyện nầy, Chúc tin hay không, tuỳ ở Chúc. Bản thân tui một thời là gái ăn sương, mánh lới kiềm chế khoái lạc, tui rành sáu câu. Với những người khác, tui là một dề thịt trâu biết cục cựa cho họ trút thải dồn nén của giống đực. Chỉ riêng với Chúc…
Nói tới đó, người đàn bà đột nhiên im bặt. Chúc day người. Hai khuôn mặt đăm đăm đối diện. Người đàn bà thấp giọng thầm thì, tuồng như hụt hơi:
– Tui mới thiệt sự thấy mình là đàn bà.
Cõi lòng Chúc mềm nhũn, chàng buông đầu tựa lên vai cô Năm. Vòng tay thân quen, mềm ấm khép quanh phiến lưng chàng. Trong giây lát gần gũi nầy, Chúc biết mình đã thực sự chọn lựa, phủi tay chia lìa cảnh sông dài núi thấp nơi đây, hụt hơi rượt theo đốm sáng ma trơi của tình cảm mù quáng. Không dưng, đêm trong rừng dừa nước nhú thêm nhiều cánh tay, loằng khoằng ôm lấy Chúc, vén ra cảnh chân trời lập loè lửa đỏ. Rực lên hừng hực.
(còn tiếp)