Cái mới trong thơ

một thế kỷ thi ca của nhân loại vừa qua là một thế kỷ của cách tân không ngừng. Từ trường thơ Tượng Trưng cuối thế kỷ XIX, trường thơ Vị Lai, Siêu Thực đầu thế kỷ XX cho đến thơ Hậu Hiện đại thời bây giờ, thơ chẳng bao giờ biết mệt mỏi trên con đường khai phá. Không phải trào lưu nào cũng thành công.

lưu diệu vân, lưu mêlan & nhã thuyên: into the gate of imagination

Bài nhận định về tập thơ Poems of Lưu Diệu Vân, Lưu Mêlan & Nhã Thuyên (do Vagabond Press xuất bản) của tác giả/dịch giả Trịnh Y Thư được viết bằng Anh ngữ, và sau đó được Thái Hà chuyển sang Việt ngữ. Bài viết không chỉ đề cập đến phong cách và chủ đề sáng tác của ba tác giả nói trên, mà còn thảo luận về những tác giả Việt Nam quen thuộc, cũng như phản ảnh quan niệm riêng của Trịnh Y Thư về thơ Việt

Kẻ tà đạo*

Nhưng có thật Salman Rushdie đã tấn công tôn giáo không? Hay, bên dưới những tranh biện có tính phiến diện, thậm chí đạo đức giả ấy, có sự hiểu sai khá nghiêm trọng về bản thể của tiểu thuyết?

lời từ biệt

Đối với ông “nhà văn là kẻ ‘phải lòng’ với cuộc sống và bất cứ giờ phút nào cũng bị cuộc sống thu hút, lấy sự cảm nhận mọi diễn biến của cuộc sống xung quanh làm cái sinh thú của mình.” Chẳng riêng gì nhà văn, bất cứ ai muốn cuộc sống mình thăng hoa, phong phú hơn đều nên áp dụng câu nói này của ông vào bản thân.

Nguyễn Xuân Hoàng: Kỉ niệm và bằng hữu

Bọn học trò chúng tôi thuở ấy ngưỡng mộ anh lắm. Anh có dáng dấp một trí thức… Tây. Anh đã là nhà văn nổi tiếng trong văn giới và quần chúng, lại là một giáo sư Triết, đi dạy học chạy chiếc Lambretta màu trắng trông thật hào hoa, phong nhã. Trời, bọn tôi nghĩ chắc anh “đắt đào” lắm…

Nguyễn Mộng Giác: Món nợ văn chương

Linh hồn của tờ tạp chí Văn Học là Nguyễn Mộng Giác.
Có lúc có sự thay đổi chủ biên, có lúc có sự thay đổi nhân sự, nhưng tôi nghĩ sự thay đổi đó xảy ra chẳng qua chỉ vì anh Nguyễn Mộng Giác đã không muốn tờ báo là “của riêng” của mình.

Buổi sáng hồi tỉnh trong lúc mưa

Thoáng chốc một thế kỉ phù vân
Chấp chới mở tắt những trang sử nát
xa nghe như một biến kinh
hay tiếng tru của bầy sói lạc.

Nhạc mục Lê Văn Khoa

Không rõ lắm con số Opus của nhạc sĩ Lê Văn Khoa là bao nhiêu. Có thể sáu trăm, có thể hơn, nhưng dưới đây là một số những thành quả tiêu biểu của ông trong suốt quá trình sáng tác, và không có dấu hiệu nào cho thấy quá trình ấy ngừng tuôn chảy hay chậm lại.

Lê Văn Khoa: Tiếng Ru Từ Đất Mẹ

Lòng yêu nghệ thuật của ông là tuyệt đối. Ông chân thành với nó như một tín đồ ngoan đạo và ông dốc toàn bộ tâm tư, trí lực, tài năng mình vào đấy. Khối óc và con tim, ông dành cả cho nghệ thuật. Sự toàn nguyên của một nghệ sĩ chân chính hiện hữu…

Những phiến lá từ tâm

tôi nào biết sẽ về đâu khi
mặt đất thâm đen
mặt trời thâm đen
mặt người thâm đen

Thương nhớ Cao Xuân Huy

Thành phố lạ, biển đen không đâu là nhà
tên tuổi râu quá cứng để nhớ
bản nháp cuộc đời viết mãi chưa xong

Đêm trổ mưa, đi về như cơn mộng
rượu đỏ máu bầm cũng thế thôi

William Burns

Đó là thời kì đen tối buồn thảm trong đời tôi. Tôi đang phải đối phó với chuyện khá thô bạo trong công việc. Tôi thấy chán nản đến cực độ, mặc dù cho đến thời điểm ấy tôi luôn luôn miễn nhiễm với sự buồn chán. Tôi cặp một lúc hai ả đàn bà. Điều ấy, tôi nhớ rõ. Một ả đã lớn tuổi—phải trạc tuổi tôi—còn ả kia chỉ lớn hơn cô bé gái một chút.

Phụ nữ và sáng tác văn học

Trở lại với câu hỏi đầy tính thách thức của Virginia Woolf trong cuốn “Căn phòng riêng.” Woolf xem Shakespeare (và ở mức độ nào đó, Jane Austen) là đỉnh cao của nghệ thuật sáng tạo bằng chữ nghĩa. Theo bà, muốn như thế, đòi hỏi nơi người viết một tinh thần vô ngã như vị thánh.

mọi thứ tôi có tôi đem theo

Tại bàn ăn, mẹ tôi bảo: Con đừng dùng nĩa đâm củ khoai, nó sẽ vỡ nát ra, dùng thìa mà xắn, dùng nĩa chỉ để lấy thịt khoai ra ăn. Hai thái dương tôi giật bưng bưng. Tại sao bà lại dùng chữ thịt ở đây trong khi đang nói đến khoai và nĩa? Bà muốn ám chỉ loại thịt gì?

đi vào linh hồn của sự vật – phần 2

Khi Balzac hoặc Flaubert hoặc Proust muốn miêu tả hành vi người nào bên trong phạm vi một bối cảnh xã hội đặc trưng, bất kì sự vi phạm nào đến cái khả lí đều là không đúng chỗ, dưới cảm quan mĩ học, nó là sự bất nhất,

đi vào linh hồn của sự vật – phần 1

Có thể Kafka đã quay lưng lại hiện thực tâm lí để tập trung vào việc thăm dò tình huống, nhưng không phải vì thế tâm lí các nhân vật của ông không có sức thuyết phục, khác chăng là vấn đề tâm lí được đưa lên tầng nhì:

cha con

Ngay với tác phẩm đầu tay, cuốn Goodbye, Columbus (Giã từ, Columbus) xuất bản năm 1959, Roth đã thành công rực rỡ, và tập truyện này (gồm một truyện vừa và năm truyện ngắn) được trao tặng giải National Book, giải thưởng văn học cao quý nhất của nước Mĩ.

Kẻ nhịn đói

Một gánh xiệc khổng lồ, người, thú, đồ thiết bị thường xuyên di chuyển rày đây mai đó, người ra người vào, luôn luôn có chỗ cho bất cứ ai muốn tìm công việc làm ngay cả người đó là kẻ nhịn đói, dĩ nhiên với điều kiện gã không được đòi hỏi nhiều, ở trường hợp đặc biệt này người ta thuê gã không phải chỉ vì gã là gã mà cả cái tên tuổi lẫy lừng bấy lâu của gã nữa ….

người đàn bà khác

Và như người Do Thái, dù trong vô vọng vẫn chờ đợi ngày Đấng Messiah tái hiện, vẫn một mực tôn thờ cuốn thánh kinh Torah, tôi vẫn chờ đợi ngày người đàn bà đi trên mây xuống nằm với tôi, vẫn tôn thờ tình yêu bằng cách dầm mình trong những cuộc truy hoan bất tận.

Chuyện tình của Bruce [2/2]

Đàn bà trả thù tình ái bằng cách tự kết liễu đời mình, chuyện đó chẳng xảy ra mỗi ngày đó ư? Anh nhớ có lần trong lúc nằm ấp ủ trong lòng anh cô bảo cô muốn có đứa con với anh. Hình như đàn bà nào cũng nói với anh câu nói đó trong lúc thân thể trần truồng nằm trong vòng tay anh. Lần đó anh khéo léo pha trò…

Chuyện tình của Bruce [1/2]

Anh bảo cô anh chịu thua, anh chẳng bao giờ giải mã được văn chương. Có nghĩa là anh sẽ không bao giờ giải mã được cô. Anh sẽ không bao giờ có khả năng đi vào đầu óc cô. Đầu óc cô là thành trì bất khả xâm phạm, anh sẽ mãi mãi là kẻ đứng bên ngoài. Nhưng thân xác cô thì không. Nó hơ hớ mời mọc anh vào.

Ý thức của sự liên tục

Dưới mắt chúng ta, tất cả sự vật đều bao hàm ý nghĩa lịch sử, chúng ít nhiều là kết hợp một chuỗi lô-gíc những biến cố, những thái độ, những việc làm. Khi còn ở tuổi thiếu niên, tôi nhớ thật rõ niên đại những tác phẩm tôi ưa thích.

Đôi điều về dịch thuật

Cách đây ít lâu tôi bạo gan dịch và xuất bản cuốn tiểu thuyết The Unbearable Lightness of Being của Milan Kundera. Phải chi tôi được quyền dịch là “Khôn Kham Nhẹ Cái Bi-ing”! thì đỡ khổ cho tôi biết mấy. Thôi, tôi đành phụ lòng Kundera vậy. Nếu người dịch là kẻ bắc cầu giữa hai nền văn hóa thì cây cầu của tôi là cây cầu khỉ lắc la lắc lẻo băng qua đại dương đầy sóng dữ.

The Landscape of Forgetting/Miền Lãng Quên

Once upon the time, I was here / the land of many legends and myths / piercing through history like a raging arrow.

Đâu đó dưới mặt trời rát bỏng / đứng lặng ngây hệt một gã khờ, kẻ bị bỏ rơi / kiếm tìm sự trở về hoàn hảo nơi đô thị đầy bụi bặm.

A Shadow in the Sky/ Bóng Mây Trên Trời

I love the shadows of clouds traversing
over a calm sea, spinnakers silhouetted
in the blazing horizon.

Tôi yêu những bóng mây vắt ngang bầu trời
trên mặt biển lặng, những cánh buồm tam giác in bóng
nơi chân trời rực sáng.

Những cánh thư thất lạc

Vâng, bạn cứ việc nói thế, người Cộng sản là người thông minh vượt trội. Họ có trong tay chương trình vĩ đại. Dự án cho một thế giới hoàn toàn mới mẻ trong đó mỗi người đều có thể tìm ra chỗ đứng của mình. Phe chống đối chẳng có giấc mơ lớn nào, chỉ vài ba nguyên tắc đạo lí, cũ mòn và ngắc ngoải, để vá víu cái quần rách bươm của nền trật tự cũ. Vì thế, chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi kẻ nhiệt tình, kẻ với tinh thần phấn chấn dễ dàng chiến thắng kẻ lừng khừng, nhút nhát. Họ không để phí phạm thời gian và đã nhanh chóng biến giấc mơ của họ thành hiện thực: kiến tạo khu vườn thượng uyển của công lí cho tất cả mọi người.

Spring in San Juan Capistrano

Locked in an aimless dance—the sky
swirling at vivace tempo it must be
the end of a long journey.

Cuốn vào giữa điệu múa vô định—bầu trời
lượn quanh với nhịp điệu nô nức chắc hẳn đây là
kết thúc của một hành trình dài.

Ngày tôi về làng

Xe về đến đầu làng, đứa cháu họ quay sang bảo tôi: “Chú thấy cây đa làng mình không? Cụ tổ họ nhà mình trồng đấy. Cháu nghe ông cháu bảo thế. Chắc là mấy trăm năm rồi. Bên Mĩ chắc chẳng có cây đa như thế này đâu, chú nhỉ?” Giọng nó bình thản nhưng tôi nghe như có pha chút hãnh diện.