Phỏng vấn nhà nghiên cứu, phê bình văn học Bùi Vĩnh Phúc (về chuyện Đọc và Viết & về Văn Học Hải Ngoại) – kỳ 2/2

Văn học VNHN, ngược lại, được khởi dựng bởi những con người sống trong một tâm thế khác. Những con người sống trên đất khách, với tâm trạng xa nhà, pha lẫn buồn đau, giận uất, ít nhất trong giai đoạn đầu. Sau đó, với sự sống đã ổn định, tâm hồn ngoài cái khắc khoải cũ, đã bắt đầu tiến đến tâm trạng làm quen, hoà nhập ở một mức độ nào đó vào cái mới, để sống còn và phát triển…

Phỏng vấn nhà nghiên cứu, phê bình văn học Bùi Vĩnh Phúc (về chuyện Đọc và Viết & về Văn Học Hải Ngoại) – kỳ 1/2

Với tôi, sống hay viết thì cũng vậy. Viết là một dạng sống. Và sống, nhìn một cách nào đó, cũng là một dạng viết. Tôi viết nên tôi trong sự sống mình. Và tôi đã sống, và viết, quấn quyện, hoà lưu, với chính mình như thế.

Hãy ngước mặt và thả bay đi những cơn mưa

Một âm thanh, một hình ảnh, thậm chí một mùi vị, hay bất cứ một yếu tố nào đến từ ngoại giới, đều có thể đánh động tâm hồn con người, đưa dẫn nó vào “cuộc giả trang” của những ngày tháng cũ. Của tuổi trẻ. Của quá khứ. Của những giấc mơ đầu.

Lift Up Your Face and Let the Rain Fly Away

A sound, an image, even a scent—any fragment from the outside world—can stir the human soul, leading it into a masquerade of old days. Of youth. Of the past. Of first dreams.

Về vấn đề ngôn ngữ và sự sáng tạo của nhà văn, nhà thơ (phần 2/2)

Trong suy nghĩ của tôi, thời Tản Đà, trong thơ lục bát, người ta thường hay gieo vần và ngắt vần ở những quãng chẵn. Thơ, như thế, rất êm đềm, chảy thư thái một dòng. Dù sao, với con người nghệ sĩ Tản Đà, tôi không chắc câu thơ mà chúng ta đang thảo luận nhất thiết đã phải được ngắt như thế.

Về vấn đề ngôn ngữ và sự sáng tạo của nhà văn, nhà thơ (phần 1/2)

Bóng tà tà dương, trong cái nhìn của tôi trên mặt ngữ pháp để thử lý giải câu thơ của Tản Đà—một câu thơ mà tôi nghĩ là có thể có nét sáng tạo đặc biệt—từ bài Mấy Suy Nghĩ Thơ, tôi đã nghĩ là nó không thể là một kết hợp của hai danh từ kép bóng tà và tà dương. Nó phải là một mệnh đề…

Mấy Suy Nghĩ Thơ

Một nhà thi pháp học có cho rằng thơ là một “kiến trúc đầy âm vang.” Điều này chắc khó ai có thể phủ định được. Dù sao, nhìn một cách khác, tôi muốn nói rằng, thế giới thơ là một không gian đầy sóng. Sóng âm thanh, sóng ngữ nghĩa, sóng hình ảnh, tư tưởng, liên tưởng đan quyện vào nhau.

Trên đường đi tìm đoá hồng thất tung

Thơ và văn của Nguyễn Tiến Đức đầy những ký hiệu hiện đại…. Anh đưa vào đó nhiều câu thơ, tên bài hát và những mảnh vỡ, dấu tích của đời sống, của thế giới Tây phương, Âu Mỹ … [t]hế nhưng những kỷ niệm quê nhà, những bài đồng dao, những hồi ức tuổi nhỏ, cũng cứ luôn ùa về trong trí nhớ đầy hoa lá cùng với các sinh vật đủ loại trong ký ức, trong mắt nhìn và trong tưởng tượng của anh.

Mùi trần gian và hương hoa huệ trắng trong thơ Lê Đình Bảng

Thơ của Lê Đình Bảng đẹp. Và không sáo. Thường đong đưa, hay cất cánh bay lên, ở lục bát; có những lúc lại thiết tha, sầu lắng, bềnh bồng trong con thuyền của dòng thơ 7 hay 8 chữ. Có thể, đâu đó, ta nghe ra một chút phong vị của Nguyễn Bính (1918–1966), hay của Hoàng Cầm (1922–2010)…

Và khi về ngồi dưới những gốc nho biển

Đường về thuỷ phủ của Trịnh Y Thư, tuy mang đậm nét Việt, tâm tình Việt, cảnh thổ Việt, cho ta thấy cái khổ đau, cái rung động trong tình yêu, hay cái nghịch ngợm, tò mò của tuổi trẻ, cũng là của con người nói chung …. Tác giả dùng kỹ thuật pha trộn giữa metafiction (siêu hư cấu)–để lộ việc thâm nhập của tác giả vào câu truyện–và hiện thực huyền ảo.

Nói Chuyện Đọc và Viết & Cái Sống, Thân Phận, Hiệu Ứng của Chữ

Tất cả chúng ta, như những người đọc, đều liên đới chia sẻ cái sống của chữ, của từng quyển sách. Sự trôi qua của thời gian, cũng là của chữ, như thế, gắn kết với niềm yêu, nỗi nhớ, cái thương cái ghét, cái buồn đau xót xa hạnh phúc của tất cả những con người sờ, chạm, nhìn ngắm và chia sẻ cái sống của chữ với cái sống của mình.

mất tích và thời gian trong ngôn ngữ & cấu trúc động của Ai

Đặng Thơ Thơ chọn cách lý giải cuộc sống qua việc phát hiện và tìm hiểu những cái mất tích trong đời. Nhưng, hình như, chính cái mất tích ấy lại là cái làm nên sự hiện hữu của con người. Một sự hiện hữu đầy ý thức khi con người, hay khi những nhân vật trong truyện, phát hiện ra là mình đang ở trong một vòng quay, một cuộc chơi lớn. Và họ muốn, bằng một cách nào đó, thoát ra khỏi cuộc chơi này. Để nhìn ngược trở lại.

9 Khuôn Mặt . Chín Phong Khí Văn Chương

Đây là một cuốn sách viết về chín khuôn mặt văn học miền Nam Việt Nam. Chín khuôn mặt đặc thù. Chín phong khí văn chương…. Những tiếng nói ấy gặp nhau trong một khung cảnh, một giai đoạn lịch sử đặc thù, làm nên cái chất giọng, cái “phong khí” chung của một dòng văn học…. Rồi, sau thời điểm 1975, cái “điệu” văn chương ấy lại toả đi khắp chốn. Nó tiếp tục được cất tiếng trên những vùng thổ ngơi không phải là đất Việt.

Thanh Tâm Tuyền (1936 – 2006) – ‘cái tôi ẩn mật…’ 3-4 (kỳ chót)

Tất cả mọi thi sĩ đều là những nhà tiên tri. Với Thanh Tâm Tuyền, ông không phải là một nhà tiên tri sống xa rời quần chúng, [mà] đã sống lăn lộn giữa chúng ta, cùng khóc cười hò hét hân hoan cũng như đã cùng chảy những giọt lệ sầu thảm với tất cả mọi người. Ông đã đi vào cơn lâm luỵ, và rồi đã đi ra khỏi nó, có lẽ, cũng với rất nhiều xót xa và đau khổ.

Thanh Tâm Tuyền (1936-2006) – kỳ iii (‘Cái Tôi ẩn mật…’ 1-2)

Tiểu luận này tập trung phân tích một vài khía cạnh nghệ thuật của thơ Thanh Tâm Tuyền, trên căn bản những bài thơ trong tập “Thơ Ở Đâu Xa”, những bài thơ, trong mắt nhìn của tôi, rất lạ và đẹp, của thời bị giam hãm của ông.

Thanh Tâm Tuyền (1936-2006) – kỳ ii [.4.5.]

Trong tình yêu riêng của mình, Thanh Tâm Tuyền đã sống và chết trong đời sống như thế, đã hạnh phúc và đớn đau như thế, nhưng người thi sĩ ấy không để tình yêu che mờ hết những rung động khác trong con người chàng. Thanh Tâm Tuyền đòi hỏi tự do. Tự do trong mọi thể thái của nó.

Thanh Tâm Tuyền (1936-2006) – Kỳ I [.1. 2. 3.]

Thanh Tâm Tuyền đi vào đời sống với tất cả những say đắm, yêu thương, thơ dại và phẫn nộ chất chứa trong hồn ông. Bây giờ, Thanh Tâm Tuyền vẫn đang ở tại quê nhà, vẫn còn canh giữ cho ta những giấc mộng cũ, và những bài thơ của ông, lang thang ở những xó góc tối tăm nào đó của đời sống, của trí óc ta, thỉnh thoảng vẫn còn khua gõ những bước chân âm thầm trở về.

Lối Về Của Nước của Trần C. Trí- Bùi Vĩnh Phúc Giới Thiệu

 Lối Về Của Nước là một tập truyện & kịch có những nét đặc biệt. Nó viết về Con Người, về Ngôn Ngữ, về Hiện-hữu-người, Thể-tính-người. Nó trình hiện trước mắt người đọc những tương-giao-người …

Dịch Thuật (Văn Học) trong Bối Cảnh Toàn Cầu Hóa / Một Số Chiến Lược Diễn Dịch & Những Hệ Hình Mới (*)

Các ngôn ngữ khác nhau đưa ra những vũ trụ quan khác nhau. Ngôn ngữ không chỉ giản dị là liệt kê các phạm trù; chúng tạo nên những phạm trù cho riêng chúng. Từ đó, cái khó khăn trong vấn đề chuyển dịch là sự khác biệt trong bản chất của các ngôn ngữ. Cái hố khác biệt giữa ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích càng lớn, thì việc đưa một thông điệp, một ý nghĩa, từ ngữ nguồn sang ngữ đích càng trở nên khó khăn.

Cuộc tháo chạy khỏi nước Nga của giới trí thức

Cuộc thảo luận về việc “đã đến lúc, hay vẫn chưa đến lúc phải bỏ đi?” đã trở thành chủ đề bàn tán vụn phổ biến nhất ở Moscow trong 20 năm qua. Một số nói rằng việc bỏ đi sẽ là điều không thể chấp nhận được. Chỉ một thiểu số tin rằng các xu hướng chính trị đang trở nên đáng sợ đến mức, đối với họ, chỉ có di cư là một lựa chọn đạo đức khả dĩ.

Bùi Bích Hà, Một Mình Trong Nỗi Nhớ

Bùi Bích Hà chỉ mới tự giới thiệu mình với độc giả hải ngoại bằng tập truyện ngắn Buổi Sáng Một Mình, do nhà Người Việt in năm 1989, cùng với một vài bài tùy bút …

Người Khách Lạ Đêm Giáng Sinh

Ngày sắp dựng tại làng Belem. Ngôi sao lạ vừa biến mất. Người khách viếng cuối cùng cũng đã rời đi. Đức Nữ Maria cũng đã chất lại những đống rơm cho hài nhi, cuối cùng, cũng vừa nhắm mắt ngủ. Nhưng người ta có thể nào ngủ được trong đêm Giáng Sinh không?

Một Cách Nhìn về Mười Ba Năm Văn Chương Việt Ngoài Nước (1975-1988)

Có hay không một dòng văn học Việt ngoài nước? Bài nhận định dưới đây là một trả lời cho câu hỏi ấy. Nó đã được những nhà nghiên cứu văn học xem là một nỗ lực đầu tiên, trong một vài nỗ lực được thực hiện một cách có hệ thống…

Trái Tim Tôi Trên Miền Non Cao (Kỳ 4)

JOHNNY

Bố ơi, đừng mở cửa.

[ Bố Johnny cầm một chiếc ghế đẩu, đi khẽ khàng lại bên cái bàn chắn cửa, đặt ghế lên bàn để làm tăng thêm sức nặng ]

[ Johnny lấy thêm một cái ghế dài đặt lên. Bà cụ đặt thêm cái bình. Bố Johnny đặt thêm lên công sự phòng phủ ấy ba quyển sách. Thật sự, trong khi những tiếng gõ cửa vẫn tiếp tục, cả gia đình cứ dần dần chất hết tất cả mọi thứ có ở trong nhà lên để chắn cánh cửa ]

BỐ JOHNNY

Đừng sợ hãi, Johnny ạ.

Trái Tim Tôi Trên Miền Non Cao (Kỳ 3)

JOHNNY

Ý của bố là ông ấy sẽ đáp một chiếc tàu hoả, hay một con tàu, và quay lại miền non cao ấy, phải thế không?

BỐ JOHNNY

Không phải như thế, Johnny. Có một tí khác biệt. Ông ấy sẽ chết.

JOHNNY

Chẳng lẽ đó là cách duy nhất để một người trở về nhà?

Trái Tim Tôi Trên Miền Non Cao (Kỳ 2)

Thưa các bạn, tôi rất sẵn lòng chơi một bài khác bằng cái kèn mạ vàng này, nhưng thời gian và quãng đường xa vói từ quê nhà đến đây đã làm cho tôi tàn tạ. Nếu các bạn mỗi người vui lòng trở về nhà, và rồi quay lại đây với một loại thức ăn gì đó, tôi sẽ lấy làm tự hào mà tập trung tất cả hồn phách tôi lại để chơi một bài mà tôi biết sẽ làm thay đổi hướng đi cuộc đời các bạn,

Trái Tim Tôi Trên Miền Non Cao (Kỳ 1)

JOHNNY: Ồ, cứ cho là ông đi du lịch sang Tàu. Ông bị đói và cách xa quê hương năm ngàn dặm, lại cũng chẳng có bạn bè nào …. Chắc hẳn ông không trông mong mọi người xua ông đi mà không đưa ông một cân gạo, có phải thế không ông?
KOSAK: ….Nhưng cậu không ở bên Tàu, Johnny ạ, mà cả bố cậu cũng thế. Hai bố con cậu, một lúc nào đó trong đời, cũng phải đi ra ngoài làm việc … Ta sẽ không cho cậu mua chịu nữa đâu, vì ta biết cậu chẳng bao giờ trả nợ cả.

William Saroyan & kịch “Trái Tim Tôi Trên Miền Non Cao”

Ba nhân vật chính trong Trái Tim Tôi Trên Miền Non Cao đều cho thấy một tâm cảm không-thuộc-về, một tâm thế xa lạc, mất quê hương. Để neo giữ mình trong cuộc sống và vượt lên những nỗi khốn khó …, một người bám vào âm nhạc, người kia bám vào thơ, còn kẻ thứ ba bám vào sự hồn nhiên minh triết và … những giá trị con người của mình. Có lẽ cả ba nhân vật này đều là những phân thân của một con người tác giả.