Trang chính » Biên Khảo, Chuyên Đề, Du Lịch, Phỏng vấn Email bài này

Đinh Yên Thảo: đi đồng nghĩa với sự phân thân

dyt_thumb_thumb.jpg

 

dyt_thumb

Anh là một phóng viên chuyên mục du lịch và cũng đã đến rất nhiều nơi trên thế giới như Brussels, Amsterdam, Hawaii, Ottawa, Paris, London, và hầu hết những địa danh lớn nhỏ xuyên suốt Việt Nam. Có sự so sánh nào, trong tiềm thức hay có ý thức, giữa đất nước mình và các nước bạn khác không thưa anh?

Đinh Yên Thảo: Sau những chuyến đi xa, tôi vẫn thường ghi lại dăm suy nghĩ và nhận xét về những nơi này qua các bút ký, phóng sự …, có lẽ vì vậy mà Diệu Vân nghĩ rằng tôi là một phóng viên du lịch. Sự thật thì tôi không phải là một PV du lịch, cũng như đã từng đi qua hầu hết những thành phố Diệu Vân kể trên cùng một số quốc gia khác, nhưng chắc vẫn là ít, khi còn quá nhiều nơi muốn đến. Trong những chuyến đi, khi hòa mình hay tìm hiểu về đời sống, văn hóa và con người bản địa, tôi không nghĩ ngợi hay có so sánh nhất thời với Việt Nam, mà chỉ là những điều liên tưởng, gợi nhớ nho nhỏ thuộc về tình cảm và ký ức. Chẳng hạn như khi nhìn thấy những hàng dâm bụt tại Hawaii, nhìn những quả mãng cầu xiêm, sapoche tại Jamaica hay em bé bán kem dạo tại Mexico … Nhưng trong một số bài viết thì quả tôi có so sánh những nơi mình đến với VN. Không phải về kinh tế, chính trị hay văn hoá vì thật ra những điều này hơi lý thuyết và cũng chẳng cần phải đến nơi để có những ý niệm này, mà là các so sánh báo chí cùng vài giải pháp thực dụng hơn. Chẳng hạn như dăm ý tưởng cho việc phát triển du lịch tại VN, khi liên tưởng các thành phố biển tại VN với những khu du lịch tại các quốc gia vùng Caribbean hay Nam Mỹ, nơi chỉ là những làng chài nghèo nàn ven biển, nhưng nay đang thu hút hàng chục triệu du khách khắp thế giới mỗi năm. Hoặc giả là vấn đề giải quyết bài toán giao thông cùng kế hoạch đô thị hoá, khi đi qua đường phố chật hẹp Châu Âu, không rộng gì hơn đường phố Sài Gòn.

P8070542

giấc mơ hòa bình (New York) – Ảnh: Đinh Yên Thảo

Ca dao Việt có câu “đi một ngày đàng, học một sàng khôn” nhưng khái niệm “đi” ngày nay đã đổi thay ít nhiều theo sự tiến triển của công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hóa phong tục và văn hóa. Chúng ta có thể “đi” hàm thụ qua màn hình vi tính hoặc xem những chương trình giới thiệu du lịch trên truyền hình. Thế nhưng chúng ta vẫn thích “đi” theo cách “phổ thông” để trải nghiệm bằng xương thịt. “Đi” theo nghĩa bóng hay nghĩa đen, phần “học” có khác không thưa anh?

ĐYT: Người ta vẫn nói rằng kiến thức được tích lũy từ sách vở cùng các trải nghiệm cá nhân. Tôi nghĩ khái niệm "đi" như Diệu Vân nói là những trải nghiệm cá nhân đầy riêng biệt. Chúng ta có thể "đi" nhờ vào con mắt và cái nhìn người khác , như qua phim ảnh, tài liệu, tra khảo…, nhưng cái "đi" và nhìn của mỗi người mới thật sự mang thêm cho chính mình những cảm xúc, suy nghĩ cùng kinh nghiệm sống. Chúng có những giá trị riêng, khó có thể thay thế bằng sách vở. Với tôi, "đi" đồng nghĩa với một sự phân thân, đưa mình vào một thế giới nội tại hay thể lý khác biệt với đời sống quen thuộc hàng ngày, thậm chí cả đời, nếu chúng ta sống chỉ một nơi chốn nào đó. Tôi nhớ đã đọc được đâu đó một ý tưởng đại loại rằng, thế giới này là một cuốn sách và nếu chỉ ở nhà thì chúng ta mới đọc được dăm trang.

Lịch sử gắn liền với nơi chốn và do sự hạn hẹp của ngôn ngữ, chúng ta thường trải nghiệm những chuyến đi theo phong cách “khách du lịch” và vì thế khó có thể tường tận cảm nhận những điều ngoạn mục mà ta chiêm ngưỡng. Tuy nhiên, qua những bài viết của anh, độc giả nhận thấy sự hòa mình rất tự nhiên cũng như niềm thấu hiểu khá sâu sắc về phong tục và văn hóa cũng như lịch sử ở những nơi anh đã đến. Xin anh chia sẻ bí quyết để trải nghiệm thật trọn vẹn cuộc sống của người bản xứ.

ĐYT: Đúng như Diệu Vân nhận xét, cho dù có khao khát tìm hiểu đến đâu thì có những giới hạn để chúng ta thấu hiểu về vùng đất mới với một, hay thậm chí với vài chuyến đi. Không ai có đủ tham vọng và khả năng để khám phá một nơi chốn mới mẻ chỉ trong chuyến đi ngắn ngày.

Tùy theo sở thích và tính cách của mỗi cá nhân, chúng ta có những ưu tiên khác nhau để tìm hiểu một phần nào đó những nơi mình đến. Với riêng tôi, mỗi chuyến đi cũng là sự trắc nghiệm về chính con người mình, để xem mình có thể "sống" như thế nào với một đời sống, văn hoá và những con người khác biệt. Tôi hay bắt chuyện làm quen với những thanh niên trẻ, trò chuyện với các đồng nghiệp bản xứ nếu là chuyến đi công vụ, hay xuống quán bar khách sạn trò chuyện với các nhân viên, bắt chuyện người lái taxi, leo lên xe bus, xe điện đi quanh thành phố…, cách nào đó mình cũng làm bạn được với một người hiếu khách để có thể được họ chỉ hay kể cho nghe những điểm cần đến, hoặc tạo ra các gặp gỡ bắt cầu thú vị khác. Đôi khi những điều nho nhỏ nhưng sống thực đó, lại mà điều hứng thú cho một số độc giả, bên cạnh các vấn đề về văn hoá, chính trị, lịch sử khác. Trở lực lớn nhất cho một người đi xa là sự sợ hãi, lòng kỳ vọng và thái độ biệt lập, chúng sẽ hạn chế chúng ta rất nhiều trong một không gian lạ.

DSCF0109

Phân vân (Brussels) – Ảnh: Đinh Yên Thảo

Nhà văn Ái Nhĩ Lan George Moore đã viết: “Người ta chu du thế giới để tìm kiếm điều cần thiết rồi trở về và tìm thấy những điều đó ở nhà.” Là một người thám hiểm, anh đã tìm thấy và đánh mất những gì giữa những đường bay?

ĐYT: Tìm thấy … vợ và những đứa con ở nhà sau chuyến đi (cười). Tôi nghĩ câu nói mang một hàm ý lớn hơn, so với những chuyến đi xa bình thường. Với một người trưởng thành, chúng ta sẽ không nhìn vấn đề được-mất chỉ trong một vài chuyến đi hay cuộc gặp gỡ nào đó. Nhưng chúng có thể điều chỉnh được suy nghĩ, cách nhìn của chúng ta.

Nếu chúng ta đọc và tích lũy nhiều kiến thức, điều này nâng cao khả nâng cảm thụ hay làm giảm sự nhạy cảm của ta trong một không gian trải nghiệm mới?

ĐYT: Như trả lời cùng Diệu Vân bên trên, sự học hay sự đọc đã và sẽ giúp ích cho ta rất nhiều nói chung, và cách riêng trong những chuyến đi. Tỉ như có hiểu biết và cảm thức nào đó về lịch sử, tôi nghĩ tâm trạng chúng ta sẽ khác hơn khi đến cổ thành Alamo, khi viếng ngôi nhà nữ văn sĩ Margaret Mitchell nơi bà viết Cuốn Theo Chiều Gió, khi thăm đài tưởng niệm Trân Châu Cảng hay đi dọc theo bờ biển Normandy. Cũng có khi đến nơi rồi, thì khi tìm đọc lại những sử sách, bài viết liên quan, chúng lại cho ta những cảm xúc và suy nghĩ mới mẻ khác.

 

DSCF0101

Tintin (Comic Strip Museum – Brussels) – Ảnh: Đinh Yên Thảo

Những nơi chốn mới, lạ thay, lại thường kéo ta trở về với quá khứ và những kỷ niệm thơ ấu và điều này cũng hay xảy ra cho anh. Theo anh, vì sao lại có sự liên tưởng có vẻ như mâu thuẫn này?

ĐYT: Tôi rất thích câu hỏi này của Diệu Vân, vì đây là điều mà tôi nghĩ không ít người thường bắt gặp, đặc biệt với riêng tôi. Thế giới tuổi thơ là thế giới những chuyến phiêu lưu của Tintin qua tranh vẽ họa sĩ Herge,  là cuộc thám hiểm Hai Vạn Dặm Dưới Đáy Biển của Jules Verne, là mộng tưởng trong những Cánh Buồm Đỏ Thắm của Alexander Grin … qua các trang sách. Hay ký ức của những ngày ôm cặp đi học và đối diện với bom đạn của một thời chiến tranh của lớp chúng tôi. Bất cứ khi nào bắt gặp trên đường đi, chúng luôn mang lại cho ta những cảm xúc thật sự.  Tôi đoán rằng khi đến một nơi chốn mới lạ và thoát khỏi những lề thói thường nhật , suy nghĩ chúng ta tự do, bay bổng hay lắng đọng hơn nên dễ làm ta liên tưởng hay dẫn dắt ta về cùng những hồn nhiên, háo hức hay kỷ niệm của tuổi thơ và quá khứ. Có những vô thức luôn nằm yên nhưng sẽ không bao giờ chết, mà tuổi thơ của mỗi người là một. Như khi tôi đến Brussels, không có nhiều thời gian lắm, nhưng tôi vẫn muốn tìm đến bảo tàng viện truyện tranh trưng bày các hoạ phẩm nguyên tác của các họa sĩ như Herge, Peyo, Morris …, những người đã tạo ra các nhân vật như Tintin, Xì-trum, Asterix, Obelix … đã từng gắn bó với một thuở ấu thời của mình và rất nhiều người trang lứa khác.

Ngạn ngữ Pháp có câu “đi xa nhiều, nói dối hay – a beau mentir qui vient de loin.” câu này có thể áp dụng trong những trường hợp hay hoàn cảnh nào thưa anh?

ĐYT: Thế giới bây giờ đã trở nên nhỏ bé và thông tin dễ dàng hơn, sự hiểu biết mọi người sâu rộng hơn. Hoặc chính họ đã đi nhiều hay có thể tự mình kiểm chứng. Những câu ngạn ngữ như trên, hay của VN mình đại loại như "nhà báo nói láo ăn tiền" đã không còn đúng nữa. Với một thế hệ độc giả đầy thông tin và kiến thức thì thái độ tự trọng và cẩn trọng là điều mà phần lớn những người cầm bút ý thức được, hay cần có hiện nay. Người nói dối hay thì họ cũng chẳng cần đi xa (cười).

Nhà văn, nhà thơ, họa sĩ, nhạc sĩ, và nghệ sĩ nói chung, anh nghĩ những chuyến đi sẽ giúp họ dồi dào thêm sáng tạo về những điều mới mẻ, khoáng đãng, hay ngược lại những trải nghiệm toàn cầu có thể khiến cho họ cảm thấy bé nhỏ và tầm thường để rồi chậm lại những ý tưởng?

ĐYT: Với văn thi sĩ, nghệ sĩ, tôi nghĩ những sáng tác của họ gắn liền với những suy tưởng và liên tưởng hoặc trí tưởng tượng, những điều không cần phải đi xa. Dù vậy sự đi xa sẽ giúp cho suy nghĩ và ngòi bút của họ trở nên khoáng đạt, bao dung và thông hiểu hơn, khi nhìn nhận sự đa dạng, đa tầng của con người và thế giới. Có khi sự đi xa không chỉ để đến một nơi mới lạ, mà là để cho chúng ta một cái (hoặc cách) nhìn mới. Tôi nghĩ chúng có ảnh hưởng tích cực hơn là làm chậm lại ý tưởng trong ta. Với những ngòi bút tả thực, hay trong lãnh vực báo chí, sự đi xa lại là điều vô cùng cần thiết. Ngay với những người không cầm bút thì những chuyến du ngoạn, nghỉ mát sẽ giúp cho đời sống của họ và gia đình trở nên gắn bó, thú vị, nhiều năng lực hơn.

Có bao giờ, sau một chuyến đi, anh lại hối tiếc, phải chăng mình đừng đi?

ĐYT: Mỗi một nơi chốn đi qua, mỗi cuộc gặp gỡ đều có những điểm thú vị của nó để chúng ta học hỏi, khám phá. Và cũng có thể mức độ yêu thích có khác biệt, chứ chưa bao giờ hối tiếc. Nếu có hối tiếc thì chỉ là, giá như có dịp và điều kiện để đi và sống với nó nhiều hơn.

Cảm ơn Lưu Diệu Vân rất nhiều cho cuộc trò chuyện này.

bài đã đăng của Lưu Diệu Vân

Phần Góp Ý/Bình Luận


Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

Lưu ý: Xin vui lòng bỏ dấu tiếng Việt để giúp tránh những hiểu lầm đáng tiếc từ độc giả trong việc diễn dịch ý kiến đóng góp. Bài không bỏ dấu sẽ không được hiển thị. Xin chân thành cám ơn.

1 Bình luận

  • Lương Thư Trung says:
    07/01/2012 at 5:55 am

    Mến chào hai bạn Lưu Diệu Vân và Đinh Yên Thảo,

    Cảm ơn hai bạn trẻ đã cho đọc một bài trò chuyện rất lý thú về những chuyến đi. Tuổi trẻ, hiểu biết, thích đi và ưa nhận xét làm cho cuộc trò chuyện vừa rồi lôi cuốn, hấp dẫn.

    Chẳng hạn qua câu hỏi của LDV: “Những nơi chốn mới, lạ thay, lại thường kéo ta trở về với quá khứ và những kỷ niệm thơ ấu và điều này cũng hay xảy ra cho anh. Theo anh, vì sao lại có sự liên tưởng có vẻ như mâu thuẫn này?” và câu trả lời của ĐYT:”Tôi rất thích câu hỏi này của Diệu Vân, vì đây là điều mà tôi nghĩ không ít người thường bắt gặp, đặc biệt với riêng tôi. ….Tôi đoán rằng khi đến một nơi chốn mới lạ và thoát khỏi những lề thói thường nhật , suy nghĩ chúng ta tự do, bay bổng hay lắng đọng hơn nên dễ làm ta liên tưởng hay dẫn dắt ta về cùng những hồn nhiên, háo hức hay kỷ niệm của tuổi thơ và quá khứ. Có những vô thức luôn nằm yên nhưng sẽ không bao giờ chết, mà tuổi thơ của mỗi người là một…”

    Tôi thấy rất đúng với tâm trạng của tôi trong lời mở đầu bài bút ký “Trở lại California vào những ngày cuối tháng mười”, tôi cũng nhìn cảnh vật mà trong lòng rất bồi hồi nhớ về những năm tháng cũ cũng như cảm thấy mình quá bé nhỏ trước thiên nhiên bao la mà khi sống nơi các thành phố, làng mạc nơi mặt đất mình ít có dịp nghĩ ngợi tới. Xin ghi lại chia sẻ cùng hai bạn:

    “Sau gần hai giờ bay, cảnh vật dưới kia lại bắt đầu thay đổi. Hình dáng mặt đất không còn là sông hồ rừng lá xanh um nữa mà là những truông cát dài mút tầm mắt, những đỉnh núi dường như cũng làm bằng cát nhọn hoắc nằm chơ vơ giữa những bãi cát giống như sa mạc chạy dài bất tận. Nhìn thật kỹ rất lâu tôi mới nhận ra con đường xa lộ xuyên bang như một vạch viết chì trên tấm bản đồ với vài chiếc xe bò như con kiến qua vùng cát mịn màu ngà ngà vàng ấy, tôi nghĩ rằng trước một thiên nhiên bao la như vùng cát mịn dưới kia con người quả là những sinh vật nhỏ bé biết dường nào!”

    Và rồi phải có đi và có tận mắt thấy thì mới có nhận xét, lúc bấy giờ nó mới vui hơn là chỉ nghe và chỉ nhìn cảnh vật qua sách vở, báo chí, truyền hình, dù nhận xét của mình có khi không giống với nhiều người nhưng không hề gì.

    Riêng câu hỏi của LDV: “Nhà văn Ái Nhĩ Lan George Moore đã viết: “Người ta chu du thế giới để tìm kiếm điều cần thiết rồi trở về và tìm thấy những điều đó ở nhà.” Là một người thám hiểm, anh đã tìm thấy và đánh mất những gì giữa những đường bay?” Và câu trả lời của ĐYT rất hóm hỉnh, rất hay. Việt Nam mình cũng có câu :”Đi đâu cũng không bằng ở nhà”, cũng đắc dụng lắm, nhưng theo tôi thì câu này nó hợp với tâm trạng người già như tôi khi chân mỏi gối dùn, chứ còn sức trẻ, đi bao giờ cũng hay ho hơn nhiều.

    Nhìn tổng quát, chủ đề “Du Lịch” rất hấp dẫn và tôi đã học hỏi được nhiều điều qua các bút ký của các vị văn nhân thi sĩ trong chủ đề này. Xin chân thành cảm ơn tất cả quý vị.

    Trân trọng,
    ltt

    Trả lời »
@2006-2023 damau.org ♦ Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)