Da màu và bạn – đoản văn
Trần Doãn Nho
cháu
Lần đầu tiên thành ông, tôi cảm thấy trong lòng thoáng chút bùi ngùi. Cha, nghe như khởi đầu. Ông, nghe như sắp…chấm hết! Phải mất một thời gian mới làm quen với chữ ông mới mẻ này!
Đầu năm nay, tôi có thêm một đứa cháu.
Con gái. Chữ ông bây giờ như được lớn thêm.
ÔNG/cháu.
Cô cháu mới tên là Xixi. Khuôn mặt phúng phính, bầu bĩnh rất giống với mẹ cô ba mươi bốn năm trước. Hai con mắt to, tròn, đong đưa, liếng láo. Chả thế mà, cái nhìn của cô lúc nào cũng có vẻ rạng rỡ, reo vui. Miệng nhỏ. Thằng anh cô bảo cái miệng nhỏ xíu như miệng con chim. Cô ít ngủ, bú nhiều, ham chơi, hay cười. Cô thích quờ quạng, chụp bắt. Để cô nằm xuống là tay chân cựa quậy, thân hình uốn éo. Cô không chịu nằm yên một chỗ. Cô đòi bồng đi quanh quanh, ra ngoài trời càng tốt. Ra ngoài, cô nhìn quanh nhìn quất, khuôn mặt xoay qua xoay lại không ngừng. Trông bộ cô khoái cái gì thoáng, rộng. Được cái là cô dễ tính, miễn là được bồng, ai bồng cũng được, chẳng phân biệt lạ quen. Có thêm cô, không khí trong nhà lạ hẳn lên. Bận bịu. Tíu tít. Người này hôn. Người kia nựng. Người này ẵm một lát lại chuyền qua người kia.
Như một bông hoa, cô nở. Cô khác đi từng ngày. Thắm thoắt, cô lật. Cô bò. Cô ngồi. Bây giờ cô biết đòi mẹ. Cô có vẻ đã nhận ra người thân. Mỗi lần tôi ghé thăm, cô mở to hai con mắt nhìn và rồi cười và vươn hai tay về phía tôi, chào đón. Như cái máy vi tính, mọi thứ như đã được một “lập trình viên” thông minh bỏ vào một bộ nhớ nào đó trong cơ thể bé bỏng của cô. Lúc nào, làm gì, làm thế nào…tuần tự nhi tiến. Nhìn cô, tôi thấy bóng thời gian. Cô đang từ từ trèo “lên dốc tuổi”[1].
Tháng trước, cô đi xâu lỗ tai. Bây giờ trên hai giái tai, có đôi bông giả, trông con gái ra phết! Tuần rồi, cô mọc răng. Hai đốm nhỏ màu sữa đục e ấp nhô lên ngay chính giữa hàm dưới khiến nụ cười cô trông khang khác. Cô đã biết ăn. Thấy có cái gì đưa đến, cô há miệng ngay. Đút đồ ăn vào, cô nhai một cách thích thú.
Mỗi lần bồng cô vào lòng, tôi thầm ước mong cô ăn nhiều, chóng lớn.
Cháu, một cái gì rất mới.
Và nhắc nhở tôi những điều rất cũ: mùi sữa, mùi phân, mùi nước tiểu, mùi tả lót, mùi thức đêm, mùi âu lo. Và mùi mong ước. Lớn, lớn, lớn đi con. Lớn nhanh. Lớn như thổi, càng tốt. Một tuổi, hai tuổi, ba tuổi…, mong chóng vào trường. Đang ở tiểu học, mong lên trung học. Lên trung học rồi, mong lên đại học. Vào đại học rồi, mong chóng ra trường. Mong, mong, mong. Mong đến sốt ruột. Và rồi chúng ra trường. Hai vai nhẹ gánh. Mà, nỗi ước mong, một khi thành hiện thực, bỗng dưng chững lại.
Có cái gì như vừa mất đi.
Cháu, một trở về.
Từ con đến cháu là một khoảng dài. Chao ơi là dài. Dài quên tuổi.
Con, lo; cháu, thưởng thức.
Con, thì la; cháu, thì chìu.
Con, uốn nắn; cháu, chơi đùa.
Con, sở hữu; cháu, chia sẻ.
Hồi nhỏ, cậu bé lớp bốn vất vả đánh vật với bài tập làm văn “Tả ông (nội, ngoại) của em”. Cậu nặn óc cả ngày cũng chỉ viết được có mươi giòng. Cậu thiếu chữ, thiếu ý.
Bây giờ, trở thành ông, tôi tự “Tả cháu tôi”. Tôi thừa chữ. Thừa ý. Và thừa đủ chuyện linh tinh.
Giữa cái thiếu và cái thừa là một quãng nhân sinh ngổn ngang, gập ghềnh.
Tưởng là dài lắm, hóa ra là ngắn.
Rất ngắn!
(9/2009)
bay
Lúc đó là 9 giờ 19 phút tối ngày 22 tháng 9 năm 2009!
Chuyện gì vậy?
Đó là thời điểm quả đất vượt qua một điểm, nơi mà, trục của nó gần như nằm trên đường thẳng đứng so với mặt trời. Nghĩa là mặt trời nằm ngay trên đường xích đạo của quả đất. Ngày và đêm dài bằng nhau. Mùa hè chấm dứt. Mùa thu bắt đầu. Gọi rằng thu phân! Thời điểm này mỗi năm một khác. Năm 2008 là vào lúc 3 giờ 44 chiều ngày 22/9; năm 2007 là 9:51 sáng 23/9; năm 2010, 3:09 sáng 23/9…[2] Chính xác y như người ta tính giờ trong các cuộc tranh tài điền kinh.
Thu phân, nghe như âm vang của những thu vàng, thu sầu, thu phong, thu quyến rũ, thu tới, thu đi, thu tàn, sương thu, chiều thu, mưa thu, trăng thu, nắng thu…Thực ra, đó chỉ là một điểm nhỏ không bao giờ gặp lại của một trôi nổi mãi hoài trong khoảng không vô tận. Bềnh bồng, lênh đênh, khi nghiêng lúc thẳng. Từ đâu, về đâu, để làm gì, chịu, không thể biết. Quay quanh, quay đều, quay mãi, quay hoài thản nhiên, vô cảm! Xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí.
Trong lúc trái đất đang trên đường tiến đến điểm hư tưởng kia thì, ở đây, dưới thế, hôm đó, trời nắng đẹp. Mùi thu phảng phất đâu đây. Đầu ngõ, một vài lá đã trở hồng. Góc vườn, một vài lá khác đã vàng. Bên kia đường, một nhánh nhỏ rực đỏ. Những chiếc lá thất thân/Đã sang màu rạo rực/Mùa thu đứng bên đường/Vòng tay ôm con dốc.[3]
Một người khách phương xa ghé chơi: anh Đỗ Quý Toàn, từ Cali. Khách gần, Nguyễn Trọng Khôi, từ Waltham, Chân Phương, từ Cambridge, Trần Thu Miên từ Milton, Đặng Ngọc Cương, láng giềng. Bạn văn, nghe đã thích. Gặp nhau, lại càng thích hơn. Cuộc rượu bày ra ở góc vườn. Khôi nói: bữa ăn trên cỏ, ám chỉ tựa đề một bức tranh nổi tiếng của Manet, Le déjeuner sur l’herbe. Khôi không vẽ bữa ăn, Khôi vẻ chân dung mọi người. Chúng tôi uống rượu, nồng nàn da thịt, nhìn nắng xế, lằng nghe mùi cỏ, mùi lá úa và mùi đất khô. Và nói chuyện cổ tích.
Trái đất không ngừng trôi. Đúng ra là bay, bay với tốc độ: 30 km/giây. Không những trái đất, mà cả vũ trụ bay. Dính chặt với trái đất, chúng tôi cùng bay theo. Rượu bay, cây cỏ bay, nắng bay. Cả những câu chuyện cũng bay. Mãi miết bay. Trong cái vùn vụt kinh người đó, những biến cố ghê gớm nhất của lịch sử cũng chỉ là những chi tiết vụn vặt vô nghĩa, sớm hay muộn cũng bay thôi.
Rượu hết, tiệc tàn. Và chia tay. Hãy nói: chia tay mùa hè.
Bước ra xe, có ai đó nhắc: the last day of Summer!
(9/2009)
[1] Anh yêu em, yêu nuối tuổi hai mươi/Rực chiếu bao nhiêu giấc mộng đua đòi/Như những mặt trời con thật dễ thương/Sẽ rơi rụng dọc đường lên dốc tuổi (Chiều trên Phá Tam Giang/Tô Thùy Yên)
[2] Seasons Calculator, http://www.timeanddate.com/calendar/seasons.html?year=2000&n=0
[3] Thơ Trần Mộng Tú, Yêu người yêu rất vội