Trang chính » Chuyên Đề, Ký, Tư Liệu, Tưởng Niệm Bùi Bích Hà Email bài này

Đến lúc đi, là đi

Bi-Bch-H-inh-Trng-Chinh_thumb.jpg

 

Bùi Bích Hà - Đinh Trường Chinh
Đinh Trường Chinh, Chân dung Bùi Bích Hà

Buổi sáng, chị gửi ra một email ngắn cho bạn bè trong nhóm, giọng điệu vui vẻ, trêu chọc.

Buổi chiều, chị đột ngột rời thân xác mình.

Thân xác nằm im. Chị nằm im.

Và mấy ngày sau, thân xác vẫn nằm im, nhưng chị ra đi. Một ra đi dứt khoát, không chia tay, không chuẩn bị, không bịn rịn, không nuối tiếc. Một ra đi tuyệt đối. Không đau cái đau thân xác. Không đau nỗi đau tử biệt sinh ly. Một chuyến hành trình vào vô hạn.

Bạn bè bàng hoàng, sững sờ, ngơ ngác, nghẹn lời. Nhưng chị hạnh phúc. Đến lúc đi, là chị đi. Từ cõi trần gian nhốn nháo, chị nhảy một bước ra cõi ngoài, một bước nhảy đến hẳn bờ bên kia, đáo bĩ ngạn. Nhẹ tênh tênh!

Lâu lắm rồi, chị viết, “Trên con đường đi tới cuối đời, hình như mọi người đều có nhu cầu quay lại, để thấy con đường dài thêm và hành lý có nhiều, để tự an ủi thật ra kiếp phù sinh không phải chỉ có ba vạn sáu ngàn ngày.” (Huế yêu dấu)

Là vậy, nhưng vào lúc cuối đời, chị đi, không ngoái lại. Đi thẳng.

Tất cả ở đàng sau chị đều KHÔNG.

Và chị thành KHÔNG.

*

Hôm đó, một ngày tháng 7 năm 1994, sau khi định cư tại Boston một năm trước đó, tôi ghé thăm quận Cam, được Nguyễn Mộng Giác rủ tôi đến dự một bữa ăn tối tại nhà Bùi Bích Hà. Có mặt trong bữa ăn, ngoài Nguyễn Mộng Giác và nữ chủ nhân, còn có Nguyễn Xuân Hoàng, Nhật Tiến và Trần Mộng Tú. Đây là lần đầu tiên tôi đến quận Cam, lần đầu tiên được gặp những tên tuổi văn chương mà tôi yêu mến, lần đầu tiên tôi được sống trong không khí văn chương sau gần hai thập niên im lặng và câm lặng trong nước. Đến nhà một người lạ, lại nghe giọng Bắc ngọt, đậm và lịch lãm của chủ nhân, tôi cảm thấy hơi ngại ngần. Nhưng Bùi Bích Hà lịch lãm mà thân tình, chu đáo mà cởi mở khiến cho một người vừa mới qua Mỹ định cư như tôi cảm thấy ấm áp. Bữa ăn là một kỷ niệm dịu dàng khó quên.

Đó là lần đầu tiên tôi gặp Bùi Bích Hà.

Về sau, tôi được gặp lại chị nhiều lần, ở nhiều nơi khác nhau. Khi thì ở nhà một bạn văn, khi thì trong những buổi ra ra mắt sách, khi thì tại các lần hội thảo về Văn Học Hải Ngoại, về Tự Lực Văn Đoàn, hay Văn Học Miền Nam mà chị là điều hợp viên. Lúc nào cũng như lúc nào, gặp nhau là gặp một Bùi Bích Hà vui vẻ, xởi lởi, thân tình, trao đổi chuyện văn, chuyện đời vui nhộn như bắp rang. Mãi cho đến khi, tình cờ, tôi có cơ duyên tham gia vào một nhóm bạn email nho nhỏ, trong đó có Trần Huy Bích, Trần Mộng Tú, Nguyễn Tường Thiết, Lê Hữu, Phạm Phú Minh…và chị, nơi chúng tôi thường xuyên trao đổi tin tức về văn học, xã hội và cả về chính trị, chị và tôi “đâm ra” thân nhau. Thỉnh thoảng, khi có vấn đề gì đó tôi nêu ra trong nhóm mà chị hết sức tán đồng hoặc muốn phản bác, nhưng thấy không tiện gửi chung, chị email thảo luận riêng với tôi. Chị và tôi tâm đắc nhiều điều nhưng cũng chỏi nhau nhiều điều. Chị thẳng thắn và nhiều cảm xúc. Có chuyện có vẻ “gay cấn” quá, chị ngưng lại, rủ tôi về Little Sài Gòn, mời đi uống rượu để thảo luận tiếp cho ra lẽ (!) Tôi hẹn chị mùa hè hay mùa thu 2021, khi hết dịch.

Ngày 22/11/20, chị email cho tôi:

Thưa anh Trần Doãn Nho,
…Đang cố bắt chước để được làm hàng xóm của anh mà không biết có xong không đây? Tạm thời thì chủ nhật 29/Dec sắp tới, tôi có mặt ở Grand Prairie, cách Arlington vài ngã tư. Nếu anh không ngại COVID-19 đến từ California, tôi xin phép sẽ điện thoại mời anh cùng ông anh ruột của tôi sống bên đó, đi tới một nhà hàng nào có rượu ngon để cụng ly mừng cuộc đời vẫn vui như ong bay chứ uống rượu hàm thụ thì … hình như cũng kém hăng hái ạ! Nếu được anh đồng ý, xin cho điện thoại để liên lạc anh TDN nhé! Cảm ơn anh rất nhiều và kính chúc anh cùng gia đình mùa lễ Tạ Ơn đoàn tụ, đầm ấm và nhiều niềm vui. (Bbh)

Tôi rất vui, nên trả lời ngay:

Chào chị Hà,
Cám ơn chị đã có nhã ý rủ tôi đi uống rượu. Và xin được nhận lời ngay một cách thích thú. Có gì vui hơn được ngồi với chị tại đây. Grand Prairie cách nhà tôi chừng 20 phút lái xe. Nếu được gặp thì xem như là lần đầu tiên được gặp bạn bè sau 10 tháng bị cô lập. Vâng, khi nào chị đến, chị cứ gọi, và tôi sẵn sàng đi ngay (…) Ngoài ra, cũng xin thưa với chị một chuyện. Chị thuộc thế hệ trước tôi, thế hệ của các thầy cô dạy tôi hồi học cấp 2, cấp 3 (…) Nếu không trực tiếp dạy tôi thì chị cũng là lớp đàn anh, đàn chị. Vì thế, khi nào chị cũng viết “Thưa anh…” làm tôi giảm thọ hết mấy tuổi. Rất mong chị xem tôi như một người em hay như một người bạn nhỏ tuổi là vui lắm rồi. (TDN)

Chị gửi tiếp:

Anh TDN ơi,
Tôi hay nói câu “Trời cho thì được” và chị Tú cứ cười tôi nhà quê. Thế nhưng tôi thấy nhãn tiền, cứ Trời cho là được, như lần gặp anh sắp tới. Tôi rất mừng, lại thấy cổ nhân nói gì cũng đúng luôn: Tha hương ngộ cố tri. Tôi chỉ có hai anh em. Anh tôi trước cũng ở Arlington, sau moved về Grand Prairie chắc cũng trên 10 năm rồi. (…) Được anh nhận lời đi uống rượu, anh tôi có bạn đối ẩm, tôi gặp lại bạn quý, còn gì hạnh phúc hơn nữa? (…) Cảm ơn anh một lần nữa và hẹn gặp. (bbh)

Nhưng đến ngày 28/11/2020, chị viết:

Do trục trặc từ Travel Agency, chuyến đi của tôi trễ lại một tuần. Thay vì tôi đi ngày 29 Nov như đã thông báo, tôi sẽ đi ngày 6 Dec. Thành thực xin lỗi anh và vẫn hẹn sẽ gặp anh bên ấy. Sẽ text đến anh thứ hai 7 Dec. Ngoài ra, chương trình như cũ ạ! Cảm ơn anh rất nhiều. Tình thân, (Bbh)

Không xong rồi! Email trước, chị nói là chị qua ngày 29 tháng 12, bây giờ chị nói qua ngày 6 tháng 12. Chị đã đề lộn ngày. Trong email trước, tôi nhận lời vì tưởng chị qua sau Giáng Sinh. Tôi trả lời:

Chị Hà ơi,
Hiện tôi đang ở Boston (…) và chỉ trở về lại Dallas trước Giáng Sinh. Vậy là không có duyên gặp chị rồi. (…) Như thế là chị đề lộn ngày. (…) Mong gặp lại chị một ngày nào đó, sang năm chẳng hạn.

Chị viết tiếp:

Tuổi già bết bát, chữ tộ đánh chữ tác, không tránh khỏi anh TDN ơi! Đúng là duyên kỳ ngộ thần tiên thì cũng khó xảy ra lắm, cái chance không gặp nhiều hơn là có gặp anh ạ! Tôi đã nói mà chị Tú cứ cười, là Trời không cho thì chịu…

Vậy là cuộc hẹn ở Arlington không thành.

Và cuộc hẹn ở Little Sài Gòn cũng không thành.

*

Trong bài viết tưởng niệm nhà văn Nguyễn Mộng Giác, “Chào anh lần cuối”, chị viết ngay đầu bài:

Cứ mỗi lần đi đến nhà quàn để làm nghi lễ vĩnh biệt một người thân, lòng tôi luôn có nỗi ân hận về một điều gì chưa kịp làm hoặc đã chểnh mảng không làm đối với người vừa nằm xuống. Rất nhiều lần cố tự nhủ đừng để xảy ra chuyện đáng tiếc này nữa nhưng vẫn đủ ngần ấy lần thấy mình không tránh khỏi ăn năn, hối tiếc.

Đó cũng là cảm giác của tôi trong lúc này khi nghĩ đến chị.

Biết bao điều muốn giãi bày với chị và biết bao điều muốn nghe chị giãi bày về một vài chuyện, những chuyện linh tinh lỉnh kỉnh mà nói cho cùng, thật ra, cũng sẽ chẳng đi đến đâu. Có chuyện chỉ đê có bạn.

Nhưng ở đời, chuyện nào cũng là chuyện nào, đâu có gì quan trọng, chị Hà nhỉ?

Đến lúc đi, chị đi.

Chị đã đi đã đi đã đi đã đi đã đi…

TDN

(7/2021)

[1] Bùi Bích Hà, “Chào anh lần cuối.”

bài đã đăng của Trần Doãn Nho

Phần Góp Ý/Bình Luận


Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

Lưu ý: Xin vui lòng bỏ dấu tiếng Việt để giúp tránh những hiểu lầm đáng tiếc từ độc giả trong việc diễn dịch ý kiến đóng góp. Bài không bỏ dấu sẽ không được hiển thị. Xin chân thành cám ơn.

@2006-2023 damau.org ♦ Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)