Home » Chụp và Chép, Coronavirus, Translations, Giới thiệu tác giả, Giới thiệu tác phẩm, Bilingual Email bài này

Installation câm theo Warhol, Dada và Celan

Warhol-Selfie-COVID-19-Mask-_thumb.jpg

 

Warhol Selfie - COVID-19 Mask

selfie: Đinh Từ Bích Thúy; ráp ảnh (dùng kỹ năng PicsArt): Mena Dolinh


Cách tự chế khẩu trang từ khăn lụa choàng cổ để thực hiện một installation câm, lấy ý từ Andy Warhol, trường phái Dada, và Paul Celan:

Vật liệu: các khăn choàng cổ, khổ vuông, bằng lụa

Cách tự chế khẩu trang dễ nhất, vừa thực dụng, đẹp, và sáng tạo, là lấy những khăn lụa choàng cổ hình vuông bạn sẵn có trong tủ áo làm khẩu trang, gấp chéo thành hình tam giác, rồi buộc chặt đằng sau đầu, sau đó vén gọn góc nhọn của khăn dưới cằm vào bên trong, để khăn lụa thành một “băng” che từ tai qua miệng. Khăn lụa nhẹ, mát, làm người đeo khẩu trang thấy dễ chịu trong mùa nóng, và sự mịn màng của lụa cũng làm cho người đeo khẩu trang nhớ đến những hạnh phúc của thế gian để không thấy bị áp chế bởi bệnh dịch.

Tùy các kiểu vẽ trên khăn lụa, bạn có thể tưởng tượng mình là một nhân vật huyền thoại trong một truyện Một Ngàn Lẻ Một Đêm (hình khăn thêu kim nhũ), một thành viên của Thế Hệ Lạc Loài ở Paris vào thập niên 1920s (hình đeo khẩu trang vẽ những cắt dán trừu tượng theo Matisse), một thợ săn báo tuyết ở Hy Mã Lạp Sơn (hình đeo khẩu trang vẽ da báo), hay một hoạt động viên môi sinh (hình đeo khẩu trang vẽ chim hải âu rụt cổ (puffin)).

Khi đi chợ Costco, hãy tưởng tượng bạn đang là Marie-Antoinette đi dự dạ hội đeo mặt nạ ở Versailles, và đây là dạ yến tiệc trước ngày cung điện bị phong tỏa.

Lợi điểm chính trong thời coronavirus là từ đây ra khỏi nhà cho việc cần, nếu là phụ nữ, bạn không cần phải trang điểm vì đã có khẩu trang che gần hết mặt. Bạn sẽ cảm thấy mình không còn bị đánh giá qua bề ngoài, mà trái lại, nhờ những khẩu trang đầy sáng tạo này, bạn sẽ tự tạo cho mình một sự thu hút huyền bí. Bạn cũng có thể dùng khẩu trang khăn lụa như một cách giới thiệu kín đáo về mình: nếu đeo khăn có hình cắt dán theo Matisse thì bạn là một nghệ sĩ; nếu đeo khăn lụa có hình da báo thì bạn là một phụ nữ thích mạo hiểm; nếu đeo khẩu trang có thêu kim nhũ Trung Đông thì bạn có thể là một nhà thơ.

Ngoài ra, nếu bạn biết ngôn ngữ ra dấu của người câm thì tuyệt hảo. Bạn không phải mở miệng, và nếu đối tượng cũng biết ra dấu, thì cũng không sợ bị nhiễm trùng trong trường hợp họ quên đeo khẩu trang lúc ra khỏi nhà. Hãy tưởng tượng, một không gian rộng lớn, im lặng của chợ Costco, như một sân khấu vĩ đại, chung quanh treo chân dung phóng lớn của những người đeo khẩu trang với các kiểu vẽ sặc sỡ, đầy ấn tượng, và ở giữa không gian là mười diễn viên đứng cách nhau hai mét, với khẩu trang lụa lập lòe dưới ánh đèn màu, ra dấu với nhau bài thơ Corona (Hào Quang) của Paul Celan, như một hợp tấu câm vượt qua mọi ngôn ngữ và khổ ải:

Hào Quang

Mùa thu đang nhai lá từ tay ta: đôi ta kết bạn.
Chúng ta hái thời gian từ quả hạch: dạy nó chạy
để thời gian chạy miệt mài vào vỏ.

Trong gương hôm nay là Chủ nhật,
trong mơ mọi người đang say ngủ,
môi miệng nói lên sự thật.

Mắt ta săm soi cửa nối dõi người yêu:
chúng ta nhìn nhau miên man,
chúng ta thì thầm đuổi bóng tối,
chúng ta yêu nhau như hoa anh túc và ký ức,
chúng ta ngủ như rượu vang trong vỏ sò,
như đại dương trong hào quang máu đỏ của mặt trăng.

Ôm nhau chúng ta đứng bên cửa sổ, và đám đông ngước nhìn từ đường phố:
Đến giờ họ phải biết!
Đến giờ đá phải tự nở ra hoa,
và sự bứt rứt thành nhịp tim.
Đến giờ đã đến giờ.

Đến giờ rồi.


Corona[1]

Aus der Hand frißt der Herbst mir sein Blatt: wir sind Freunde.
Wir schälen die Zeit aus den Nüssen und lehren sie gehn:
die Zeit kehrt zurück in die Schale.

Im Spiegel ist Sonntag,
im Traum wird geschlafen,
der Mund redet wahr.

Mein Aug steigt hinab zum Geschlecht[2] der Geliebten:
wir sehen uns an,
wir sagen uns Dunkles,
wir lieben einander wie Mohn und Gedächtnis,
wir schlafen wie Wein in den Muscheln,
wie das Meer im Blutstrahl des Mondes.

Wir stehen umschlungen im Fenster, sie sehen uns zu von der Straße:
es ist Zeit, daß man weiß!
Es ist Zeit, daß der Stein sich zu blühen bequemt,
daß der Unrast ein Herz schlägt.
Es ist Zeit, daß es Zeit wird.

Es ist Zeit.

 

trước Phục Sinh (4/2020)
Đinh Từ Bích Thúy

[1] Bài thơ Corona của Paul Celan có thể được dịch là “hào quang” của mặt trời hay mặt trăng, hay cũng là “vương miện,” sáng tác cho người yêu của nhà thơ là Ingeborg Bachman vào năm 1948, trong lúc hai người ở thành phố Vienna, Áo quốc. Bài thơ cũng là cách nhà thơ đối lại bài “Ngày Thu” (“Herbsttag”) của Rainer Maria Rilke, với câu thơ đầu trong bài thơ của Rilke “Es ist Zeit” thành câu cuối cùng trong bài thơ của Celan. Trong khi đoạn cuối trong bài thơ của Rilke biểu hiện nỗi bứt rứt tiêu cực, gần như hiện sinh của Rilke, “Hỡi ai vô gia cư, sẽ không bao giờ kiếm được nhà/ … Lang thang trong hẻm tối / Bứt rứt và hoang mang. Lá phất phơ trong gió …” thì bài thơ của Celan có thể được đọc như một sự khẳng định về sứ mệnh của nhà thơ, là khả năng gặt hái sự sống từ khổ ải, “Đến giờ đá phải tự nở ra hoa/và sự bứt rứt thành nhịp tim.” Do đó, tuy “Corona” được sáng tác từ bảy thập kỷ trước, bài thơ cũng có thể được áp dụng cho thời coronavirus của ngày hôm nay.

[2] “Geschlecht” có nghĩa là giới tính, bộ phận sinh dục, nhưng cũng có nghĩa là chủng tộc, dòng dõi. Người dịch dùng “cửa nối dõi” để thể hiện sự đa nghĩa của Geschlecht trong nguyên bản. Paul Celan là nhà thơ Do Thái, có bố mẹ chết trong thảm họa Holocaust, và sự diệt vong luôn luôn ám ảnh ông. Ingeborg Bachmann, người yêu của Celan, là công dân Áo ủng hộ Do Thái, đang viết luận án tiến sĩ về Heidegger lúc bà gặp Celan vào khoảng thời gian 1947-1948. Đã có lúc Celan muốn chối bỏ quá khứ để đi vào tương lai với Bachmann, nhưng ông không làm được điều này trong đời sống. Thay vào đó, Celan đã chọn nghệ thuật làm cứu cánh.

Articles by Đinh Từ Bích Thúy

Comments


Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

@2006-2025 damau.org ♦ Da Màu Magazine
Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)