Jorge Columbo sinh năm 1963 tại Lisbon, Bồ Đào Nha, hiện sinh sống ở thành phố Nữu Ước. Hình bìa minh họa xe bán hotdog ở lề đường thành phố Nữu Ước cho tạp chí New Yorker vào tháng 6 năm 2009 là lần đầu tiên ông xử dụng Brushes—một chức năng (app) dành cho iPhone giúp các họa sĩ chuyên nghiệp cũng như mọi tài tử vẽ bằng ngón tay thẳng lên màn kính của máy điện thoại di động mà không cần sơn, cọ hay giấy vẽ.
Chuyện Jorge Columbo dùng iPhone—một phương tinder app tiện truyền thông bỏ túi sản xuất bởi Apple như một dụng cụ sáng tạo, ở một khía cạnh nào đó, đã biến máy điện thoại di động của thế kỷ 21 thành một thể chế có khả năng … ứng thị (hoặc cũng có thể gọi là “ứng khẩu.”) Cho dù người xem không biết gì về phương tiện hoặc kỹ thuật dùng Brushes của Columbo, họ vẫn có thể cảm nhận được nét súc tích, sâu xa nhưng cùng lúc nhất thời của bức hình.
Hình bìa “New York Street Food Scene” (Cảnh Bán Thực Phẩm Vỉa Hè New York) của Jorge Columbo
Columbo nói rằng ông đã bị thu hút bởi chức năng hội họa của iPhone vì đặc thù “bỏ túi” của máy, cũng như sự tiết kiệm nhưng tối tân của phương tiện diễn đạt. Trước khi dùng iPhone như khung vẽ ông cũng đã xử dụng môi trường digital để sáng tạo những phim chỉ dài một phút—có thể so sánh như một sát na trong đời người, hay một hạt cát của sa mạc…. Columbo nói ông ganh tị với những nhà thơ vì họ không cần dùng những dụng cụ kềnh càng đề chế tạo thi ca. Ông phát biểu, “tôi muốn giảm thiểu dụng cụ, nhu cầu của mình đến mức sơ đẳng. Tôi thích sự trực tiếp trong nét phác họa qua đầu ngón tay của tôi.” Cách vẽ bằng đầu ngón tay (digits từ chữ La-tin digita là ngón tay) cũng là trò chơi thử nghiệm tận cùng của thời đại digital.
Ở một khía cạnh nào đó, ta có thể so sánh hội họa iPhone của Jorge Columbo với thơ Thiền cú (haiku) của Matsuo Basho:
Kyô yori ya kakitsuke kesan kasa no tsuyu
Từ hôm nay tôi sẽ xoá những hạt sương trên nón
(Vĩnh Sính dịch)
Và
Furuikeya Kawazu tobikomu Mizu no oto
Ao cũ Con ếch nhảy vào Vang tiếng nước xao
(Nhật Chiêu dịch)
Trong thời đại hậu hiện đại đa hóa, đa diện, khi con người lúc nào cũng bị ám ảnh bởi những thủ tục, tiến hành, quy trình, v.v… những điều gọi là process, cách vẽ bằng ngón tay của Jorge Columbo giúp ta tìm lại sự trẻ trung, tinh nguyên của mọi trải nghiệm: họa sĩ biến thành một đứa bé thu nhận những cảm giác đầu đời.
DTBT
Họa sĩ Jorge Colombo sử dụng chức năng Brushes trong iPhone, dùng ngón tay vẽ những cảnh trí đô thị, sinh hoạt xã hội xảy ra trước mắt mình:
Cảnh sinh hoạt bên xe bán hot dog
Phác thảo một gia đình cùng hành khách chờ đợi tại trạm giao thông
Tài xế taxi/limo trong giây phút đêm khuya chờ khách