Category: Học Thuật
Bà Triệu: Từ ‘kim đạp đễ’ đến ‘thiếu nam thông’ – một tiếp cận liên ngành
Nghiên cứu đề xuất biểu tượng Triệu Ẩu không phải là nữ anh hùng theo chuẩn mực Nho giáo hay hiện đại, mà là nữ thủ lĩnh, người chủ trì các nghi lễ trong cộng đồng phi Hán ở Cửu Chân đầu thế kỷ III. Hướng tiếp cận này không chỉ trả lại cho nhân vật bối cảnh văn hóa – nghi lễ nguyên thủy…
QUAN-NIỆM CỦA KANT VỀ “DING-AN-SICH” TỨC “TÍNH RIÊNG CỦA SỰ-VẬT” VÀ QUAN-NIỆM CỦA HEIDEGGER VỀ “DING” HAY NOUMENA CŨNG LÀ “TÍNH RIÊNG TƯ CỦA SỰ-VẬT.”
[TIẾP THEO KỲ TRƯƠC]
PHẦN HAI
For Thơ-Thơ and Nguyễn Đồng
LTG. Kể từ phần này tác-giả xin trình bày bài viết dưới hình thứcsong ngữ [Việt-Anh] luân phiên. Lý do: cách viết của Quine rất kỷ-luật thiên …
QUAN-NIỆM CỦA KANT VỀ “DING-AN-SICH” TỨC “TÍNH RIÊNG CỦA SỰ-VẬT” VÀ QUAN-NIỆM CỦA HEIDEGGER VỀ “DING” HAY NOUMENA CŨNG LÀ “TÍNH RIÊNG TƯ CỦA SỰ-VẬT.”
Ding-an-Sich của Kant đã đi một bước lớn về ý-thức trong lịch-sử Triết-học theo tinh-thần khoa học nhưng đó đây vẫn còn lảng vảng tính Siêu-hình (Metaphysics). Trong khi ấy, lạ thay, ý- niệm vê Vật (Ding) của Heidegger lại có mầu Thực-tiễn (Pragmatisn) nhưng thực ra như chúng ta biết căn-bản triết-học của Heidegger luôn luôn khới đi từ nền-tảng Siêu-hình Học (Metaphysics)
không gian đa chiều của ngôn ngữ trong Ai
The Lesson (1981), tranh Joan Brown
Men sứ trên vải bố
Đặng Thơ Thơ chụp từ Orange County Museum of Art (OCMA)
Bàn về vai trò của ngôn ngữ trong nghệ thuật sân khấu, kịch tác gia người Anh …
Ý-CHÍ LÀ SỨC-MẠNH NGHỆ-THUẬT TRONG TRIẾT-HỌC CỦA NIETZSCHE/THE WILL TO POWER AS ART: A SURVEY
Cuốn Chí Hùng-vĩ [Der Wille zur Macht] là tác-phẩm cuối cùng và vĩ-đại của Nietzsche. Chữ Macht, Power hay Puissance trong tư-tưởng của Nietzsche có nghĩa là “Sức mạnh siêu-nhân”/Übermensch vượt lên khỏi hư-vô tiến tới đỉnh cao nhất trong văn-hóa, xã-hội và nghệ-thuật mà những người siêu-phàm đã thực-hiện đựợc như trường-hợp của Dante, Ingre, da Vinci, Michelangelo, Goethe, Napoléon
Chữ Viết của người Việt Nam
Chữ Quốc Ngữ là một chất keo kết nối dân tộc. Yêu tiếng nói, chữ viết cũng là một cách yêu nước. Và khi có những điểm chung thì trên đường dài, ta có thể cùng làm cho chữ Quốc Ngữ phong phú hơn, Những thay đổi, nếu xét thấy cần thiết, có thể làm từ từ, và theo một tầm nhìn nhất quán, xuyên suốt.
Giáo sư Nguyễn Văn Trung qua đời
Tôi vẫn coi ông là người thày thứ nhất, dù không học ông ngày nào. Không chỉ vì sự nghiệp văn học đồ sộ của ông, vì ông mở đường cho triết học và phê bình Việt Nam vào thời hiện đại, mà còn ở tinh thần tự do, phóng khoáng, chấp nhận những sự lên án, đôi khi hết sức thiển cận và đầy ác ý của đối phương ….
UKRAINE: MỘT BÀI HỌC CHO VIỆT-NAM- Tiếp theo Luận-văn Việt-Nam: Bàn về Lẽ Sinh-tồn (2001)- PHẦN BA/ UKRAINE: A LESSON FOR VIETNAM A Sequence to Vietnam: The Phenomenology of Existence (2001)
Nhận xét của Hume về những đặc-tính quốc-gia đưa chúng ta lại gần với những bài viết về chính-trị của Aristotle, rất rõ ràng mặc dù triết-học vẫn cần phải xét lại những giá-trị đã được mặc định hoặc chưa, dựa trên kinh-nghiệm sống chứ không phải là lý-thuyết.
Đọc ‘Hiện-tượng Luận và Thuyết Duy-vật biện-Chứng’ của Trần Đức-Thảo
Tôi có lý-do riêng trình bày luận-cương này bằng Việt và Anh ngữ. (i) Tôi muốn độc-giả Việtnam trong và ngoài lãnh-vực chuyên môn có dịp biết rõ về khả-năng độc-đáo trong cuốn sách nổi-tiếng của cụ Thảo. (ii) Riêng đối với độc-giả Tây-phương…
Sắc Thư và Văn Tế Bá Đa Lộc
Liên quan trực tiếp đến việc Bá Đa Lộc qua đời còn thấy một số văn bản đầu tay (primary sources) từ chính triều đình chúa Nguyễn, đó là một sắc thư phong tặng ông tước Quận Công và một tên thuỵ Trung Ý, một văn bia đặt tại mộ và hai bài văn tế bằng chữ nôm của chính chúa Nguyễn Phúc Ánh và của Đông cung Cảnh.
UKRAINE: MỘT BÀI HỌC CHO VIỆTNAM Tiếp theo Luận-văn: ViệtNam: Bàn về Lẽ Sinh-tồn (2001)- Phần Hai: (i) Ý-niệm về Nhà-Nước và Dân
Ý-niệm về đặc-tính dân-tộc của David Hume bàn về nhửng nét đại-cương có vẻ nhân-chủng học nhưng không phải là Khoa Nhân-chủng chuyên môn về văn-hóa, xã-hội và lịch-sử. Bởi thế cái nhìn của Hume giống như bề mặt của bức tranh, tuy dễ nhận ra, nhưng có thể bị hiểu là “thành-kiến”. Tuy nhiên, chính cái nhìn sơ-lược ấy khiến chúng ta muốn tìm ra sự-thật về dân-tộc tính một đất nước
UKRAINE: MỘT BÀI HỌC CHO VIỆT NAM- Tiếp theo Luận-văn Việt Nam: Bàn về Lẽ Sinh-tồn (2001) / UKRAINE: A LESSON FOR VIETNAM- A Sequence to Vietnam: The Phenomenology of Existence (2001)
Trong lúc chiến-trận ở Ukraine còn đang tiếp diễn, mọi nơi đều hồi-hộp theo dõi trận đánh ở Dunbar về phía đông Ukraine và Nga đang xiết vòng vây quanh Mariupole ở phía nam chuẩn bị cho kế-hoạch xâm lăng tới theo thế-trận đã tính của Kremlin, liệu Hà-nội có lo ngại về một tai-biến sẽ xảy ra bất ngờ cho Việt-nam trong tương-lai hay không?
Ý-THỨC LÀ GÌ? (phần 3)/THE ONTOLOGY OF CONSCIOUSNESS (Continued from the Second Part)
Ý-thức là hoạt-động tự-nhiên của trí-tuê, như khi chúng ta đặt câu hỏi về Thượng-đế hay Tạo-hóa, tức là đụng vào Bản-thể vô-biên. Nhưng suy ra từ đoạn mở-đầu của chuyên luận này, ý-thức là thức về mọi vấn-đề, ngay cả ý-thức về thế-gian hữu-hạn, về con người, về vạn-vật, về lịch-sử, về chính-trị và về xã-hội…Ý-thức không bao giờ toàn-vẹn, ngay cả những chuyện nhỏ bé hằng ngày như, cái bình-đîện xe hơi này làm ở đâu, có bảo-đảm đúng hạn-kỳ không.
BIỆN-CHỨNG KHƯỚC-TỪ THE DIALECTICS OF NEGATION
Xin xem (đọc) tấm-tranh Biện-chứng Khước-từ (2020) của tôi. Từ trái sang phải là những mảnh thực-tại kể từ biền-cố 11 tháng 9, 2001. Biến-cố ấy không chỉ phá tan hai tháp Trung-tâm Thương-mại quốc-tế mà còn nêu lên câu hỏi về sự-thật sau biến-cố ấy, cũng như thử xem sức-mạnh của đế-quốc.
Ý-THỨC LÀ GÌ? Ý-THỨC TRONG TRIẾT-HỌC WITTGENSTEIN VÀ TRONG NHỮNG TƯ-TƯỞNG KHÁC Ở VĂN-HÓA TÂY-PHƯƠNG–kỳ 2/ THE ONTOLOGY OF CONSCIOUSNESS IN WITTGENSTEIN PHILOSOPHY AND IN OTHER SCHOOLS OF THOUGHT OF WESTERN CULTURE (2)
Ngay trong câu mở đầu ở trên, chúng ta đã chợt nhìn ra vấn-đề “thế nào là ý-thức”. Làm sao để có thể có ý-thức khách-quan về thế-gian dù là ý-thức khách-quan tương đối. Chỉ có Thượng-đế mới có cái nhìn khách-quan về thế-gian. Do lẽ đó, ý-thức là những cách nhìn thế-gian. Nói thế không có nghĩa cuộc-đời và thế-gian là một.
Ý-THỨC LÀ GÌ? Ý-THỨC TRONG TRIẾT-HỌC WITTGENSTEIN VÀ TRONG NHỮNG TƯ-TƯỞNG KHÁC Ở VĂN-HÓA TÂY-PHƯƠNG
Chúng ta không ngừng đặt ra nhiều câu hỏi về ý-thức để biết rõ lẽ phải trái. Những câu hỏi ấy đến từ suy-nghĩ chủ-quan và khách-quan. Thực ra, nhận-xét này chỉ là những mệnh-đề nên cần được thảo-luận và chứng minh thật sáng-tỏ rồi mới đi vào kết-luận. Đó là hy vọng của chúng ta về ý-thức tinh ròng. Augustine dựa vào phương-châm của Socrates “Anh hãy biết chính anh”
ĐỪNG KHINH THƯỜNG TIẾNG VIỆT
Thời gian gần đây, tình cờ đọc được bài của ông đăng trên trang mạng Talawas (năm 2003) tôi thật sự ngỡ ngàng trước sự coi thường của ông đối với thứ chữ ABC mà phương Tây sử dụng, và ông cũng xem thường tiếng Việt, cho rằng người Việt học chữ Hán thích hợp hơn là chữ Quốc ngữ. Quan điểm này được thể hiện trong bài ‘Chữ Tây và chữ Hán, thứ chữ nào hơn?’ của Cao Xuân Hạo, đăng lần đầu trên Kiến thức ngày nay số 14, 15-6-1994 (1).
Chuyện hai tiểu bang Texas và California- Tường Thuật Đặc Biệt của tạp chí “The Economist” (Kỳ 2)
GIÁO DỤC
Giáo dục công lập cả California và Texas đều không mang lại kết quả khả quan
Nhiệm vụ của họ là giáo dục cả thế hệ, nhưng nếu California và Texas được chấm điểm dựa …
Chuyện hai tiểu bang Texas và California- Tường Thuật Đặc Biệt của tạp chí “The Economist” (Kỳ 1)
Lời Toà Soạn: Tạp chí “The Economist”, số ra ngày 22 tháng 6 năm 2019, có chủ đề: “Texafornia, A glimpse into America’s future” (Texafornia, Nhìn Lướt Tương Lai Mỹ Quốc). Texafornia là tên ghép …
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi (Kỳ 10)
Quá trình sản sinh Đại Cáo không phức tạp như quá trình làm phim “Bố già”, nhưng cũng không đơn giản như quá trình sáng tác thơ “Oan thán”. Trước khi được xem như kiệt tác văn chương, hay như huyền thoại, Đại Cáo đã là một văn kiện quan phương đặc trưng cho chế độ quân chủ Á Đông.
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi (Kỳ 9)
Đại Cáo không phải lời nói của cần lao hay của nhà cách mạng mà là “đức âm”, lời vua. Với hơn một tầng nghĩa, nó chính là huyền thoại. Nếu huyền thoại thời Barthes củng cố ý thức hệ tư sản thì huyền thoại thời Lê Lợi giới thiệu…
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi (Kỳ 8)
Như vậy, dựa theo phân loại bởi Smith và thông tin về xã hội Lý Trần đã trích xuất để thảo luận bên trên, chúng ta có thể xếp nhóm cư dân Đại Việt vào loại hình cộng đồng sắc tộc quý tộc. Việc gì đã xảy ra vào cuối đời Trần? Ba mươi năm cuối của triều đại…
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi (Kỳ 7)
Các đế quốc phương Bắc như Tống, Nguyên, Minh thường gọi tập hợp dân cư sinh sống trên vùng Bắc bộ, Bắc trung bộ là người An Nam hoặc Giao Chỉ. Vua An Nam, Giao Chỉ lại xưng đất nước mình là Đại Cồ Việt rồi Đại Việt, trừ bảy năm Đại Ngu thời Hồ.
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi (Kỳ 6)
Anderson quan niệm rằng chủ nghĩa dân tộc nảy sinh từ sự phân rã của các cộng đồng tôn giáo và hệ thống vương triều. Hiện tượng phân rã xảy ra cùng lúc với sự thay đổi quan niệm về thời gian. Cách xếp đặt quá khứ, tương lai vào khoảnh khắc hiện tại được thay thế bởi cảm nhận về thời gian được đo đạc bởi lịch và đồng hồ.
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi (Kỳ 5)
Đầu thế kỷ XV có thật đã tồn tại cộng đồng mệnh danh “dân tộc Việt” ở vùng đất nay là miền bắc và bắc miền trung? Có thật công cuộc chống ngoại xâm hay xây dựng đê điều trên hệ thống sông Hồng đã thúc đẩy việc sớm hình thành dân tộc Việt?
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi – Phần II: Đại Cáo (kỳ 4)
Ngọn cờ nhân nghĩa của Lê Lợi không hấp dẫn đến thế. Qua tám năm trận mạc, khi tiến ra bắc năm 1426, dù được chào đón niềm nở nhưng quân Lam Sơn vẫn đi lại đơn độc vùng Thiên Quan, Quảng Oai, Tam Giang.(72) Hào kiệt chỉ tấp nập yết kiến khi Lê Lợi vây thành Đông Quan, tuy nhiên, số nhân sự phù hợp vẫn chưa đủ để trông coi quân dân vùng mới giải phóng. Suốt từ lúc còn chiến đấu mãi đến sau đăng quang, Lê Lợi luôn kiên trì kêu gọi sự hợp tác của thành phần có năng lực thông qua tuyển mộ, tiến cử, khảo hạch…. Nhưng dường như ông không thành công bằng người Minh trong vấn đề chiêu tập hiền tài, nhất là hiền tài châu thổ.
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi- Phần II: Đại Cáo (kỳ 3)
Chúng ta thử đặt Đại Cáo song song với các văn bản đồng đại để xem xét và cố gắng hiểu nó như trí thức đương thời, những người có cùng mã ngôn ngữ với soạn giả, đã hiểu. Đặc biệt nếu đối chiếu với các văn bản hành chính của người Minh, sẽ dễ dàng phát hiện trận chiến về chân-ngụy trớ trêu nằm sau cuộc chạm trán vũ trang. Đại Cáo không đơn thuần thông báo chiến thắng của Đại Việt trước Đại Minh đến các tầng lớp dân chúng mà còn phản ánh trung thực hiện trạng xã hội. Điều quan trọng là hùng ca này dù được sao chép lại nhưng khả năng nội dung vẫn gần nguyên gốc vì không dễ cho bất kỳ ai tái biên tập trên cơ sở cấu trúc chặt chẽ của văn bản, cũng vì nó không nằm trong tầm ngắm của các chính trị gia đời sau như Toàn Thư hay Lam Sơn Thực lục. Về mặt thông tin Cáo Bình Ngô khả tín hơn sử chính thống hoặc tư nhân.
Đại Cáo: Huyền Thoại về Vị Vua Khai Quốc Lê Lợi- phần 1- kỳ 2
Ý thức về căn cước dân tộc Việt Nam không tồn tại trước cuộc xâm lược của nhà Minh, cũng không nảy sinh trong thời gian quân Minh chiếm đóng. “Nước Đại Việt ta” riêng biệt, khác biệt, đối xứng Hoa Hạ, vì là phần dương (nam, sáng, thiện) trong hai phần của Thái cực đồ theo mô hình tư duy cổ-trung đại. Nhiều bằng chứng suốt chiều dài lịch sử Đại Việt-Đại Nam-Việt Nam cho thấy ý thức dân tộc mới manh nha vào cuối thế kỷ XIX, tượng hình đầu thế kỷ XX và đến nay vẫn còn trong quá trình hoàn thành.
New Comments