LTS: Dự án nghệ thuật Sương Mù Đen đã được trình bày tại Nhà Sàn Collective Hà Nội, tháng 1.2015, là một phối ngẫu nghệ thuật giữa thơ, film, tác phẩm installation và nhạc thể nghiệm. Tác phẩm chung bao gồm thơ trình diễn của eL.; nhạc thể nghiệm của hoạ sĩ-nhạc sĩ Nguyễn Mạnh Hùng và nhạc sĩ Lương Huệ Trinh; tác phẩm sắp đặt của hoạ sĩ Võ Trân Châu và hoạ sĩ Tạ Bạch Dương; và film thể nghiệm của Dino Trung.

Trích tự bạch của nhà thơ eL.:

“Đã luôn hiện diện quanh tôi từ lúc sinh ra. Chiếm chỗ, có mặt trong khắp mọi cái nhìn của tôi về thế giới xung quanh. Sương mù, với tôi, là lớp kính chắn trước mắt làm khúc xạ mọi hiện hữu. Nó cô lập tôi với mọi thứ. Nó vây khốn, bưng mắt, che giấu nhiều sự thật trong mông lung u tối. Nó ở cùng ác mộng đeo đẳng, ngột ngạt, không lối thoát.

Chia sẻ với cái nhìn, tình trạng đó của tôi qua bài thơ Sương Mù Đen, theo cách riêng, Dino Trung lại dựng nên một không gian sống động và ám ảnh bằng ngôn ngữ điện ảnh thể nghiệm. Do đặc trưng riêng của thể loại, ở đây, tôi chỉ có thể lưu lại song hành cùng thơ phần nào tinh thần của bộ phim ngắn ấy, bằng những hình ảnh do chính Dino Trung chụp trong suốt quá trình thực hiện phim. Chúng sẽ giữ lại giùm tôi những khoảnh khắc, những cảnh quay mà tất cả chúng tôi – những người tham gia vào nó – đều tràn đầy xúc cảm…”

 

 

    

 

 

Sương Mù Đen

 

Giờ thì nó đã nuốt tôi lên tới cổ
Biến bọn chân tay và thân thể đã từ lâu bạc nhược thành vô dụng toàn phần
Thành trong suốt dật dờ mất hút trong sương mù
Tôi chỉ còn lại cái đầu đang cố ngoi lên hớp từng hơi đứt quãng trước khi thả mình tuột đáy

Tôi nhìn thấy nó lần đầu tiên năm tôi 21 tuổi
Trong đôi mắt nửa đêm hoảng loạn bật mở khỏi giấc ngủ của người đàn ông bị săn đuổi khắp quê nhà lúc quay về sau nhiều năm loạn lạc
Đó là bóng con quái vật khổng lồ đen đặc vừa phồng to đến ngộp thở vừa lắc lư thé cười man rợ
Thứ vẫn mai phục dưới mí mắt những đứa trẻ đau bịnh
Và lần đầu tiên, ở đó, tôi bàng hoàng thấy rõ mình: đã bị ăn trong suốt hết đôi chân

Và trút bỏ 21 năm u mê ngây thơ cả tin
Nơi đỉnh hoang ngất gió ngùn ngụt sương mù
Một thế giới hằng tin đã sụt xuống theo nhau thành một đống bụi lừa bịp
Với một nửa người còn nổi ngoi trên sương mù
Tôi ngước mặt bất cần, ưỡn ngực căng xuân nhìn xuống cả lũng sâu bằng nỗi buồn bấy bã
Biết mọi bắt đầu đã quá muộn kể cả cuộc đào thoát

Bên dưới đó
Dưới mái sương mù lợp kín đầu ám khí lưu cữu đã nhiều đời
Ai đó giống tôi
Năm 7 tuổi ngã lăn bất tỉnh trên sân vì hít no hơi đất dậy sau mưa
Thứ hơi mù xộc lên từ cơn thoả mãn ẩm ướt điên dại sau những ngày nắng nanh đói khát
Của màu đỏ thốn mắt từng lớp lớp máu bầm đời đời chồng chất vẫn đang ứa mình sôi bọt

Là ai đó giống tôi đứa bé nhiều đêm gào cuồng trong ác mộng chạy trốn bầy vòi tay ngoe nguẩy mọc ra giữa sương mù
Rồi rấm rứt cắn chặt gối tự cào xé mình hòng xoá hết trên thân non những dấu vết xâm phạm bẩn thỉu

Ai đó đã lạc qua những ngày ấu thơ mênh mông bị xiết mất nụ cười, bị nuốt mất tiếng gọi cầu cứu, bị đầu độc âm thầm đâu đó trong sương mù bịt tai bưng mắt
Bị một đám đông vạm vỡ bâu vào trút nanh nọc tàn độc
Là ai đó những khung ảnh thanh xuân bị xé toạc rạch nát đóng đinh u uất trong căn phòng kỷ niệm mù ám đến khó tin
Loài đói khát đơn lạnh khủng khiếp đã lang thang rạc cẳng buốt giá nhiều mùa
Run rẩy nơi đỉnh tuyết
Vây quanh là vực sâu xoá trắng không ngừng gọi tên đâu đó dưới chân
Nơi ấy, giữa sương mù, một nơi trú thâm u – một huyệt sâu hun hút đã dựng lên
Nơi mệt nhoài tôi có thể trôi đến, dốc ngược mọi bí mật vào
Sẽ là một dấu lặng trĩu đen thả im không ai có thể tìm thấy

Bên dưới kia đờ đẫn trong sương mù
Là tôi cùng rất nhiều hình nhân trong suốt co cúm u mê
Nói năng líu ríu rò rè
Đi lại nhập nhoà xiêu vẹo
Cun cút dạ thưa, răm rắp vâng theo
Một bầy đàn núp mặt vào sương lấm lét tiến lên giữa những khúc ngợi ca vần vè êm ái
Chẳng bao giờ thấy mình, chẳng bao giờ thấy nhau, không thân thích, vây quanh chỉ bao la thù địch
Vững một lòng tin vào sấm truyền về những huyễn tượng tăm tắp chói sáng như đèn kéo quân vây tròn quanh rừng não trạng y đúc một khuôn đổ
Một bầy đàn bạc nhược phê thuốc ảo giác thiên đường, bị tiêm nọc rút hết sinh khí và bị tráo cho những giấc mơ lởm
Những người đàn ông úng thuỷ dật dờ chờ lụi tàn lưng triền dốc
Những người đàn bà bầm đen ê chề gánh gồng lưng gãy gục
Những đứa trẻ – bầy ấu trùng mụ mị lớn lên giữa nhung nhúc hốc kẹt chật ních xú uế
Là những ra đời để tắt dần ánh sáng

Tôi phát điên không chứa chấp nổi điều đó khi lần đầu bế đứa bé của mình trong tay
Nó vùng vẫy quẫy đạp, khóc ré lên và tím tái dần đi vì không chịu thở
Nó đang cố gồng mình chống lại cuộc cưỡng chiếm của bọn sương mù ám đặc không khí Nó cứ đuối lịm dần trên đôi tay tôi đã trong suốt bất lực và vô dụng, cho đến lúc buộc phải đầu hàng
Con à, chúng ta đều phải chấp nhận đầu hàng, tập quen để tìm quên với việc cam chịu nó
Và kéo dài cái ánh le lói đời mình trong mịt mù vô vọng âm ám

Chúng ta có thể làm gì khác?
Khi những người phẫn uất tỏ ý bất tuân, sau một đêm, đã hoàn toàn bốc hơi như thể chưa bao giờ từng ở đó
Bị nuốt trọng bất ngờ bởi một đám sương mù đặc đen và nặng mùi
Rồi thi thể kẻ xấu số rất lâu sau sẽ được tìm thấy không một vết dấu
Khám nghiệm chỉ thấy tuôn ra ngùn ngụt sương mù
Chúng ta nhỏ bé và yếu hèn
Không mang vác nổi những hình phạt nghiệt ngã hạp lý một cách ngẫu nhiên
Kiểu bị một gã khùng ngêu ngao nổi cơn đâm chết bất tử giữa đường
Hoặc nửa đêm mộng du trượt chân té đuối ven sông
Hoặc bị bạn tù nửa đêm buồn tình đóng đinh xuyên qua lỗ tai
Hoặc bị ngộ sát giết tươi trong một vụ đánh ghen kinh điển rất thường tình
Hoặc hoang tưởng bị truy sát lạc lối mãi mãi trong sương mù hoảng loạn
Chúng ta đã là những hình nhân trong suốt từng phần hoặc toàn phần
Vật vờ trôi trong lạnh lẽo dửng dưng
Những vật vô dụng, vô hình, bị điều khiển, bất khả kháng
Chúng ta có thể làm gì? Một đám âm binh sống khiếp nhược

Ngay từ nhỏ tôi đã luôn sợ cứng người những sinh vật trong suốt
Dù lọc qua ánh sáng chúng quả thực rất đẹp và ngoạn mục
Như cảnh cả một biển sứa phập phồng vươn mình uống ánh trời, khoan thai phô bày những diềm thân mềm mại đáng yêu cùng bầy xúc tu dịu dàng lả lướt
Chúng vờn lướt ở đó mà như không ở đó
Vật vờ những bóng ma chính mình
Ngoe nguẩy rừng cạm bẫy vô hình trói chặt và tiêu tán âm thầm kẻ khác
Chúng bơi đầy quanh ác mộng và không ngừng đẻ khắp những đám mây trứng ung thối tựa sương mù đen

Trong cuộc trốn chạy rã rượi trên những dốc đồi điên mê
Tôi lạc vào bên kia cánh cửa sự thật ở xứ sở nồng nặc sương mù
Bơi tìm hết hơi nhưng tuyệt không thấy thánh thần nào
Chỉ một bầy sâu múp míp đang chè chén hăng say và hỉ hả chơi trò bắc loa truyền sấm
Thì ra chính chúng
Kẻ ủ mưu, giở trò, xách động, bỏ nhỏ, che giấu, nguỵ trá, bưng bít đồng loã cho mọi bỉ ổi tồi bẩn
Kẻ phù phép cho rác rưởi và gọi rắn rít dòi bọ nhổm dậy làm người
Kẻ rỉ tai ban những khẩu lệnh sắt máu
Kẻ chùi sạch vết cho những bàn tay bẩn
Kẻ bịp chuyện ngu xuẩn nực cười thành chân lý nghiễm nhiên và hồ hởi phấn khởi được tụng ca bằng những lời hoành tráng bóng láng
Là Đấng toàn năng chễm chệ ngự đâu đó trên kia biển sương mù
Là mặt trời độc tôn quá xá chói loá

Tôi không phải là chiếc lá dính lưỡi cam phận trọn đời liền thân cành
Tôi phải chạy khỏi vùng sương mù ám chướng nặng sình
Dù chỉ còn là một hình nhân khốn khổ và yếu ớt
Dù có lúc con đường gầy ốm bị ruồng vây hoá biển mù mây ngay khúc quanh trước mặt
Mỗi bước chân dấn tới là một dò dẫm phó cho may rủi
Dù chúng ta sinh ra giữa một vực sương mù
Vách dựng trơn nhẫy kéo tuột đáy những kẻ cố lóp ngóp bò lên hòng vượt thoát
Một vực mịt mù sương đen mênh mông tiếng hờn khóc u u đầy gió
Lưu đày những linh hồn lạc lối ngàn đời vất vưởng trong u minh không tìm ra cửa sáng
Một cõi u minh khác
Một vạc sôi sục bã nát nhiều thịt xương đớn đau để dọn bữa vui cho bàn tiệc máu

Tôi có khi tưởng mình cuối cùng cũng thoát
Khi đất thụt xuống thấp và trời dần kéo lên cao và con đường vặn mình mọc dài ra phía biển
Tôi vội khóc mừng để rồi rủa loạn nguyền cuồng khi phát hiện ra bên trên cơ man những tầng sương mù khác
Âm khí đen đặc trải đến mênh mông
Trong gió lộng, giữa những vạt sương mù trôi dạt từ rất xa
Có khi khét nghẹt mùi sa mạc nắng và lợn bợn tiếng khóc khô vỡ vụn dưới mạng che mặt
Thỉnh thoảng từ phía núi trườn xuống từng vệt sương tinh khiết loang dài như máu túa mang mùi những đỉnh tuyết ngàn năm và thảo nguyên thơm đầy cỏ
Có lần là mùi da thịt bốc cháy từ những cuống họng héo quắt và hốc mắt đói cạn
Rất nhiều lần tởm lợm mùi thây sống phì nộn phô trương mình hứa hẹn nguy hiểm
Chúng, loài sương mù đen cuồng bạo đã bắt tay nhau bủa vây đầu độc u mê cùng khắp nhân loại
Xí phần trên những thân thể sống
Tô trát mãi một tấn trò lộ liễu kệch cỡm

Tôi dốc tận mình vào cuộc tháo chạy bí mật luôn âm âm tiếng vọng cố ám bám riết:
“Sinh trong sương mù sẽ chẳng thể thoát được sương mù
Đen bao vây máu, sương chiếm thịt da, mù nằm vùng đầy hơi thở”…
Dù giờ nó đã thực sự nuốt tôi lên tới cổ
Chỉ còn lại cái đầu đang cố ngoi lên hớp từng hơi đứt quãng trước khi thả mình tuột đáy
Nhưng chỉ ý nghĩ được hân hoan lượn bay dưới một mảnh trời sạch sẽ, cao và sáng rực nào đó cũng làm tôi nghẹt thở
Dù bao năm rồi những cuộc tháo chạy khỏi sương mù vẫn bi thảm như nhau
Phải trả bằng giá máu, bằng lìa cắt vực sâu

Đã cùng đường chạy
Tôi đỗ xuống bờ vực
Rướn nâng đứa bé của mình lên cao
Hướng về bên kia nơi phía trời trong
Và bắt đầu kéo căng, dát mỏng, vươn mọc không ngừng thành một phi đạo.

SG tháng 3, 2014

 

 

    

 

 

Translated by Lê Đình Nhất-Lang

Black Fog

 

Now it has swallowed me up to the neck
Rendered my long-time weakened limbs and body totally useless,
Transparent, drifting, disappearing into the fog
Only my head remains while I try to rise up for sporadic gulps of breath before droppping myself down to the bottom

I first saw it when I was 21 years old
In the midnight-panic eyes of a man hunted all over his own country as he returned after many tumultuous years
That was the shadow of a giant beast pitch-dark and enlarged to the point of suffocation, which shook and laughed savagely
One that used to wait in embush under the eyelids of sick children
And for the first time, there, I was shocked to see myself clearly: my feet entirely eaten by transparency

And I rid myself of my 21 innocent credulous years
On that remote windy ragingly foggy summit
An ever-believing world having collapsed into a heap of deceitful dust
With half a body still bobbing above the fog
I held my head up in defiance, threw out my chest and looked down the deep valley with a worn-out sadness
Knowing any beginning was late even for an escape

Down there
Under the roof of fog tighly covering one’s head, that nebulous air had been accumulated for generations
Someone like myself
In her 7th year, fell unconscious in the yard from inhaling a full load of earth efflux
The kind of misty air that exuded from a wet crazy satisfaction after days of drying heat and hunger
Of an infuriating red color from layers of bruises which kept piling up for ages, the blood of which is seeping and boiling

Someone like myself, a child in many nights screamed uncontrollably in her nightmares about running from a herd of quivering trunk-like arms growing from amidst the fog
Then she nagged, bit her cushion, scratched herself to erase from her young body those dirty marks of violation

Someone who got lost through her vast childhood with her smile confiscated, her call for help muffed, who was silently poisoned here and there in the dense fog which turned ears deaf and eyes blind
Who was flocked by a muscular crowd discharging malignant venoms
Someone whose picture frame of youth was torn off, slashed into pieces, bitterly nailed inside a room of incredibly vague memories
Hungry, thirsty, terribly lonely and cold, she wandered on feet exhausted and frozen for many seasons
Shrivered on a snowy summit
Surrounded by a bleached abyss which constantly called her name from somewhere under her feet
There, amidst the fog, a remote shelter—a deep tomb was built
Where I could drift to when exhausted and which I could pour all my secrets into
It would be a dark, heavy musical rest symbol dropped silently so no one could find

Down there, dull in the fog
Were myself and so many human figures transparent, constricted, stupefied
Making tangled, broken speech
Walking wobbly in indistinguishable paths
Always saying yes, obeying absolutely
A herd which hid their faces in the fog while fearfully advancing in rhyming sweet odes
They never saw themselves, never saw each other, never had relatives, being surrounded by endless enmity
They believed firmly in oracles about bright and orderly imaginary scenes like those on a revolving lantern, a circling forest of singly-molded mindsets
A feeble herd intoxicated with illusions of paradise, injected with venoms and withdrawn of all vitality in exchange of deceitful dreams
Men soaked in water careening, waiting to fade on mid-slopes
Women livid, dejected, carrying burdens on their broken backs
Children—a herd of numb larvae growing up in tight cavities teeming with excrement
—were births for lights to wane

I grew crazy being unable to contain such a thought the first time cradling my child in my arms
He struggled and kicked, cried and turned blue because he did not want to breathe
He was bracing against the invasion of fog which thickly polluted the air
He grew faint on my arms which were transparent, incapacitated and useless, until he had to surrender
“Dear child, we all have to surrender, get used to and try to forget it while enduring it
And prolonging the flickering of our lives in dim hope”

Could we do anything differently?
When frustrated people who showed disobedience had been evaporated overnight as if they never existed
Had been swallowed whole suddenly by a cluster of thick, dark and stinking fog
Then the bodies of the unfortunate ones would be found without a scar
When examined, they emitted an endless stream of fog
We were small, weak and humble
We would not be able to carry harsh and randomly logical punishments
Like being suddenly stabbed to death by a chanting, insane fellow in the streets
Or slipping, falling and drowning in the river while sleep-walking at night
Or having our cell-mate in his midnight boredom putting a nail through our ears
Or being freshly slaughtered in a common classic jealousy fight
Or hallucinating being pursued by a killer and getting lost forever in the fog of panic
We had been figures partly or wholly transparent
Drifting in the coldness of indifference
We are objects useless, formless, controlled, vulnerable
What could we do, a throng of hellish troops living cowardly?

Even as a child I was always stiffly afraid of transparent creatures
Albeit, while filtering light, they are indeed beautiful and spectacular
Like the scene of a sea full of jelly-fish throbbing, reaching out to drink up sunlight, serenely exposing their soft, lovely bodily draperies along with their graceful, dexterous tentacles
They glided playfully like being there while not being there
Hovering like ghosts of themselves
Wiggling a forest of invisible traps that tied up and broke down other creatures
They swam in crowds around our nightmares and constantly laid clouds of festering eggs everywhere like black fog

In my bone-weary escape on dizzying, sloping hillsides
I went astray beyond the door of truth in this fog-suffocating country
I swam and searched breathlessly and yet did not see any deities
Only a drove of plump worms furiously partying and gleefully playing the game of transmitting oracles via loudspeakers
So that was them
Who conspired, plotted, incited, tipped off, concealed, lied, hushed up their accomplices for all contemptible deeds
Who conjured trash and called up snakes, worms, bugs and maggots to rise into humans
Who whispered into ears murderous verbal orders
Who wiped dirty hands clean
Who turned laughable, stupid stories into stately, elated truths vindicated by shiny and grandiosed words
Who were the Almighty sitting imposingly somewhere above the sea of fog
Who were the one and only sun blazing way too brightly

I am not a sticking leaf committing my whole life to a tree
I have to run from this area of heavy, idiotic fog
Even if what is left of me is just a miserable and frail figure
Even if sometimes the narrow path is surrounded, turned into a sea of fuzzy clouds at the very next bend
Each step forward is an exploration entrusted to luck
Even if we are born in the middle of an abyss of fog
Its slippery walls pull down those who try to crawl up hoping to escape
A murky abyss of boundless black fog and winds laden with cries of grievance
Is the underworld of exile in which eternally lost souls wander aimlessly without finding the door of light
Another underworld
A cauldron that boils so much flesh and bones down to shreds in preparation for joyful meals of a bloody party

Sometimes I think that at last I have escaped
When the ground sinks and the sky draws higher and the twisting road grows longer towards the sea
I am eager to cry my happy tears only to curse wildly as I discover countless levels of fog from above
A thick, black atmosphere of death spreads out endlessly
In high winds, amidst patches of fog drifting from afar
Sometimes the burnt smell of a sunny desert and shattered dried cries under a face veil
At times from the mountains, trails of pure dew crawl down and long like gushing blood carrying with them the scent of a thousand-year-old snowy summit and fragrant green pastures
Once it is the odor of burning flesh from dried throats and drained eye sockets
Many times it is the disgusting smell of living corpses, obese and showing off, promising dangers
They, a species of violent and cruel black fog, have joined hands in surrounding and poisoning all humanity with stupidity
Claiming their shares on living bodies
Forever painting over the same blatant clumsy comedy

I pour all of myself into a secret escape which always reverberates with haunting echos:
“Born in the fog, you won’t ever escape the black
Fog surrounding your blood, occupying your flesh, infiltrating your breath…”
Even though it has now swallowed me up to my neck
Leaving only my head while I try to rise up for sporadic gulps of breath before droppping
myself down to the bottom
Only the thought of being able to joyfully soar under a certain patch of clear, high and bright sky is enough to suffocate me
Even though all escapes from the fog in so many years have led to the same tragic ending
I have to pay it off with blood, by leaving the abyss

Nowhere to run
I land on the edge of the abyss
Strain to elevate my child
Towards the other side where the sky is clear
And begin to stretch, flatten, and grow relentlessly into a runway.
Saigon, March 2014

 

 

Năm trong số nghệ sĩ tham gia dự án Sương Mù Đen
tại Nhà Sàn Collective, Hà Nội (từ trái qua):
Nguyễn Mạnh Hùng, Lương Huệ Trinh, eL.,Võ Trân Châu, Tạ Bạch Dương

 

 

 

.

bài đã đăng của eL.

• Cứ thế biến mất - 24.02.2016