Tiểu thuyết Mé Nước của Thảo Trường

Đồng Tháp xuất bản tại Việt Nam năm 1971

(Đề tựa “Ông Già Và Con Cá” do Da Màu tạm đặt)

Một ông già ngồi câu cá khuất sau một hốc đá phía xa. Tuyên tiến lại. Chàng chào ông già. Ông ta gật, cười. Ông lấy gói thuốc vấn hút. Tuyên móc lửa châm thuốc cho ông ta. Lại một cái gật đầu cảm ơn. Tuyên ngồi xuống tảng đá bên cạnh.

Ông già cầm chiếc cần câu ngắn rà rà sợi cước trên mặt nước. Tuyên gợi chuyện:

– Được con nào chưa bác?

Ông già nhìn Tuyên lắc đầu. Ông nói thêm:

– Ngồi giết thời giờ mà.

Tuyên nhìn ông già hơi lâu. Chàng ngập ngừng:

– Bác cũng rảnh rang?

Ông già cười:

– Già như tôi còn làm gì được. Tôi chờ.

Tuyên nhắc lại:

– Bác cũng đang chờ.

Ông già cười thành tiếng:

– Hết rồi. Qua rồi. Còn lại bây giờ của tôi là uống rượu và chờ.

Quay sang Tuyên, ông già phân bì:

– Cậu đang ở thời sung sướng. Các cậu vào tuổi này tha hồ mà hoạt động.

Tuyên nghĩ thầm. Bác ôi! Tôi đâu có được như bác tưởng. Tôi cũng chỉ là kẻ đang chờ như bác mà thôi. Có khác là bác chưa biết rõ “mức đến” của mình, còn tôi, tôi đã được biết trước. như vậy sự chờ đợi của tôi còn nôn nả hơn, còn cực nhọc hơn bác nhiều lắm. Tuyên hỏi:

– Bác nói là tuổi thanh niên sung sướng?

Ông già nhướng mắt:

– Chứ sao. Hồi xưa bằng tuổi cậu, tôi giang hồ ghê lắm. Muốn làm gì thì làm, muốn đi đâu thì đi. Và làm gì cũng được. Vậy mà quay đi quay lại già lúc nào không hay. Bây giờ thì chỉ còn cách thả mồi xuống nước hoặc uống rượu cho qua ngày.

Tuyên ngập ngừng:

– Vậy mà sao tôi chẳng thấy sung sướng gì cả hả bác.

Ông già hít hà trong miệng, ông vẫn có nụ cười thật tươi:

– Có thể lắm. Tại vì các cậu bây giờ hình như băn khoăn nhiều hơn, thắc mắc nhiều hơn. Các cậu có những ý nghĩ kỳ cục. Thằng con tôi cũng vậy, nó chống tất cả, nó chửi tất cả, nó bất bình tất cả. Không ai làm nó hài lòng. Nó còn chê tôi đủ thứ. Ừ mà nó nói cũng đúng. Nhưng mà tôi sướng, nó khổ. Ý thức mà khổ là điều dĩ nhiên. Cậu hình như, hà hà, cậu hình như giống thằng cả nhà tôi. Khó hiểu thật.

Tuyên lẩm bẩm:

– Bác không biết chứ tôi bị nhiều thứ ray rứt lắm. Tôi cũng chỉ là kẻ chờ đợi như bác.

Ông già cười phá lên:

– Ông cụ non nữa. Các cậu chán đời ngay từ lúc còn trẻ.

Tuyên lắc đầu:

– Bác chẳng hiểu được đâu. Tôi đang tính nhào đại xuống biển cho rồi.

Ông già tặc lưỡi:

– Tầm bậy! Lại nói tầm bậy nữa. Tôi đã bảo tuổi các cậu là đủ thứ lộn xộn mà.

Tuyên đưa tay về phía ông già:

– Bác cho tôi cầm cần câu một lát.

Ông già cười dễ dãi đưa chiếc cần câu cho Tuyên. Ông nói:

– Kiên nhẫn nhé. Phải kiên nhẫn mới được. Cái gì cũng vậy. Câu cá còn phải hơn thế nữa.

Tuyên cầm chiếc cần câu rà rà. Gió biển như đẩy chiếc cần tre trên tay chàng, Tuyên hỏi:

– Độ bao lâu nó mới cắn câu, bác?

Ông già cười hiền:

– Cái rắc rối chính là mình cứ thắc mắc lúc nào nó sẽ đến. Làm sao biết được. Có nhiều cái không tùy thuộc ở mình, trường hợp đó mình chỉ có cách tạo điều kiện thuận lợi rồi ngồi chờ mà thôi. Cậu hình như cũng đang chờ đợi một điều gì.

Tuyên hớn hở:

– Sao bác biết. Tôi quả có chờ đợi thiệt.

Ông già móc bao thuốc đen châm hút:

– Nói vậy chứ tôi chỉ đoán. Vả lại ai mà không là chờ đợi. Mỗi người đều mang hy vọng nào đó chứ.

Tuyên nhấc cần câu lên khỏi mặt nước, chàng với tay kéo lưỡi câu về gần xem xét lại mồi. Chàng thả xuống nước lại rồi mới nói:

– Riêng trường hợp tôi thì trái lại bác ạ, tôi đang chờ đợi một thảm họa.

Ông già tỏ vẻ ngạc nhiên, Tuyên tiếp:

– Tôi đang chờ đến ngày cuối cùng của đời mình. Cái kỳ hẹn càng ngày càng gần tới.

Tuyên kể cho ông già nghe về bệnh tình của chàng. Ông già cười ngất:

– Tầm bậy, ai bảo cậu bệnh đó không chữa được. Sai bét. Bệnh đó còn dễ chữa trị hơn bệnh phổi nữa là khác. Cậu đừng thất vọng. Cậu nên đi đến thầy thuốc xin điều trị đi.

Tuyên khăng khăng quả quyết:

– Bác đừng an ủi tôi, nhiều người cũng đã an ủi tôi như thế. Người thầy thuốc khám bệnh cho tôi là một người có bảo đảm, có thẩm quyền. Ông ta đã nói chắc cái kỳ hạn khốc liệt đó.

Ông già thở khói:

– Cậu bị đầu độc thật rồi. Tôi cũng không bảo đảm là thứ bệnh đó không có gì nguy hiểm đâu. Cậu nên tin như thế và đi chữa trị. Thảo nào tôi thấy cậu như một kẻ đã sẵn sàng, cậu không cần gì nữa hết.

Tuyên nói:

– Nhiều lúc tôi còn mong cho nó đến sớm, cũng như lúc này, tôi mong cho con cá nào đó cắn câu vậy.

Ông già lắc đầu:

– Cậu mong cũng chẳng được. Bởi vì những sự ấy không tùy thuộc nơi cậu.

Tuyên thắc mắc:

– Theo bác thì chúng ta còn gì để tùy thuộc mình?

Ông già suy nghĩ rồi nói:

– Không còn gì. Mọi sự đều tùy thuộc kẻ khác, ngoại trừ cách sống của mình mà thôi.

Tuyên phụ họa:

– Tôi nghĩ chỉ còn mỗi một cách làm cho mình còn có cảm tưởng là mình có quyền bằng cách dựng đứng lên một chuyện, mình bịa ra một sự gì đó ngoài cái biết của kẻ khác. Xong rồi đến một lúc nào đó mình “định” về sự sống mình. Điều cuối cùng này tôi thấy hình như khó. Ít ai dám “định” về mình. Tôi cũng thế, tôi thấy hồi hộp và run sợ khi nghĩ đến điều đó.

Ông già gật gù:

– Khó lắm chứ. Dễ gì ai cũng làm được điều đó. Nhưng mà sao các cậu không sống như chúng tôi. Tuổi trẻ mình làm việc thật hăng hái, thật hết mình, khi về già mình rỉ rả chờ đợi đến phiên.

Tuyên lại phân bua:

– Bác quên là tôi đã bị bệnh ở cái mức cuối cùng sao. Khi được thông báo trước cái ngày đó, làm sao tôi hăng hái như bác hồi xưa, làm sao tôi bình tĩnh được như kẻ khác. Và tôi cũng làm gì còn có được tuổi già như bác.

Ông già tức tối. Ông nhặt một vỏ ốc ném mạnh xuống biển:

– Tôi đã nói sao cậu không nghe. Không có gì nguy hiểm chết chóc cả. Có thuốc trị được bệnh của cậu. Cậu hãy hăng hái lo việc đó đi.

Tuyên nhe răng cười, chàng chợt khựng lại khi thấy sợi cước trì xuống nạng trĩu, chàng rối rít:

– Hình như có cá cắn câu, bác.

Ông già cầm lấy chiếc cần câu Tuyên trao cho. Ông ta rà rà và lắng nghe. Một nụ cười hớn hở trên môi ông. Ông già nói:

– Đúng hắn rồi.

Tuyên ngô ngác.

– Đúng gì hả bác?

Ông già hất cằm ra phía biển:

– Đúng con cá. Cậu hay thiệt. Tôi chờ mãi nó không tới, cậu mới cầm cần nó mắc liền. Chà con cá này khá lắm đây.

Nói xong ông già kéo mạnh cần câu nhưng sợi cước đu lại. Ông già hà hà:

– Mắc rồi. Sức mấy con thoát khỏi. Một lúc nào đó con phải đến số chứ. Chẳng ai cãi lại được. Ta chỉ là kẻ giải quyết vấn đề đó hộ con.

Tuyên ái ngại:

– Phải cá biển hễ lên khỏi mặt nước là hết sống phải không bác.

Ông già gật đầu:

– Nó là giống ở nước mặn mà. Cá sống ở nước mặn chỉ được quanh quẩn trong cái đại dương đó thôi. Ra khỏi là rồi.

Tuyên nói:

– Hay là bác thử làm ngược lại số mạng cho con cá xem sao?

Ông già nhướng mắt nhìn Tuyên, ông tỏ ý không hiểu. Tuyên tiếp:

– Đáng lẽ thì con cá này đến số. Nhưng bác tha cho nó.

Ông già tỏ ra hiểu ý Tuyên:

– Cậu muốn nói tôi không nên lôi nó ra khỏi nước?

Tuyên vung tay:

– Lúc nãy bác nói không còn gì thuộc về mình. Bây giờ tôi nghĩ bác nên làm một cử chỉ tỏ ra là bác có quyền về một sinh vật khác. Bác kéo dài sự sống cho con cá kia. Bác cắt sợi cước thả cho con cá đi luôn.

Ông già nghe nói vậy cười ha hả, ông đổi tay cầm cần câu thật vui vẻ:

– Cậu nói giỡn sao. Công tôi chờ đã mấy tiếng đồng hồ, bây giờ cậu đòi thả ra, thả ra vì một cái lý luận rất là lẩm cẩm. Rồi trưa nay lấy gì làm đồ nhậu. Hà hà, con cá này mà nấu canh chua và chiên bơ thì nhất. Cậu có rảnh không, đi với tôi.

Tuyên nhăn nhó:

– Nhậu làm mẹ gì. Tôi nghĩ bác nên có một hành động ý nghĩa.

Ông già nhìn Tuyên chăm chú, ông cố tìm tòi xem bên trong đầu óc Tuyên nghĩ gì. Thấy Tuyên đang nhìn xuống con cá quẫy với làn nước, ông già tặc lưỡi kéo cho con cá gần vào bờ. Nhìn bóng dáng con cá quằn quại thấp thoáng dưới làn nước, ông nói nhỏ một mình:

– Còn lâu mới thoát ra được con ạ. Mày bự lắm, khỏe lắm, hà hà, cứ quẫy đi cho mệt rồi ta sẽ kéo lên. Thôi, số kiếp của mày đã đến. Ta đâu có chọn mi, chính mi đã chọn con mồi và chiếc lưỡi câu đó, hà hà tại mi hết, ta không có trách nhiệm gì về sự đó, mà thả mi ra làm sao hợp lý của một kẻ đi câu. Và ta cũng đang cần, ta cần phải bắt được một thứ gì đó, ta chờ từ lâu để mong có lúc này, vậy thì ráng lên con, quẫy nữa đi rồi ta sẽ kéo lên. Mẹ cóc, nồi canh chua có dứa chín, có măng, có rau ngổ đủ thứ hết, phải biết, bắp chuối hay củ chuối thái nhỏ nữa, nhất rồi, ta còn một chai rượu và mấy tay bạn nhậu. Ta sẽ kể cho bọn họ nghe công trình của ta, thú vị, thật thú vị. Ê, cậu bạn trẻ của tôi, cậu nhập cuộc với tụi tôi chứ?

Tuyên bần thần nhìn xuống chỗ sợi cước ngập sâu dưới nước. Chàng không nói không rằng. Chàng như không nghe những lời nói của ông già, chàng đang mong cho sợi cước mong manh kia bị đứt.

Ừ mà nếu sợi cước đứt được. Con cá sẽ thoát chết, ông già sẽ tiếc rẻ nhưng Tuyên sẽ hài lòng. Có thể đứt lắm chứ. Sợi cước thật nhỏ bé và trong vắt. Con cá lại to. Ông già cũng cố trì kéo, đứt là phải. Một cách giải quyết êm đẹp nhất, ông già có tiếc cũng không trách cứ gì được, vì đó là số mạng con cá, Tuyên cứ nhìn và cứ chờ như vậy. Chợt ông già lại lên tiếng:

– Chắc cậu đang mong cho con cá thoát khỏi. Cậu chờ cho sợi cước kia đứt chăng? Còn lâu. Cước tốt lắm, con cá to bằng hai cũng chẳng đứt được. Số mạng đã được định thì có cố gắng cũng thế mà thôi.

Tuyên cáu kỉnh nói với ông già:

– Vậy sao lúc nẫy bác khuyên tôi đi chữa chạy với thầy thuốc. Bác còn an ủi tôi rằng bịnh có thể khỏi được.

Ông già chỉ một tay vào Tuyên:

– Mà cậu có bị lưỡi câu nào móc đâu?

Tuyên cãi:

– Có chứ sao không. Tôi thấy có hàng trăm, hàng ngàn lưỡi câu móc vào tôi.

Ông già lắc đầu, ông ta quay hẳn ra phía con cá, ông ta cúi xuống xắn hai ống quần lên cao, lội xuống nước một chút, ông với một tay cầm chiếc vợt, con cá đã quần quần gần nơi chân ông. Tuyên cũng lội xuống với ông già. Chàng đứng ngay cạnh ông ta:

– Bác nhất định sao?

Ông già nói như reo giữa tiếng quẫy của con cá:

– Trường hợp như tôi ai cũng làm thế cả. Cậu ước lượng con cá nặng mấy ký?

Tuyên lại hỏi:

– Cả cuộc đời bác không dám làm một chuyện gì sao.

Ông già trả lời Tuyên trong lúc vẫn chăm chú quần quật với con cá:

– Việc lớn theo tôi là gồm tất cả sự chu toàn bình thường lại. Anh hùng cũng chỉ là những kẻ làm đủ bổn phận mình trong sự may mắn.

Tuyên nói như hét:

– Như vậy là bác sẽ khổ. Sẽ chẳng có dịp nào bác còn có quyền hành cả, bởi bác cũng chỉ như kẻ khác.

Ông già gật gù cười ha hả. Một tay ông nhắc mạnh cần câu lên, một tay ông cầm chiếc vợt vớt con cá.

Ông lội bì bõm lôi con cá mang lên triền cát. Tuyên cúi xuống nhìn. Một con cá độ chừng hai ký. Ông già trịnh trọng móc trong túi câu ra một chiếc kìm nhỏ. Ông cẩn thận cắt cái mẩu nhọn như chiếc kim lớn nơi đầu con cá. Ông nhón tay cầm liệng cái kim nhọn đó xuống nước. Xong ông ta mới cầm sợi cước xách con cá giơ cao lên xem xét. Tuyên nhìn vẻ mặt hớn hở của ông ta mà phát ghét. Chàng ra ngồi nơi mỏm đá lúc nãy. Thế là rồi. Sẽ chẳng có ai cứu vãn được nữa.

Ông ta đã quyết định: Con cá sẽ trở thành những món nhậu. Nó sẽ vĩnh viễn hết là một sinh vật. Tuyên rùng mình. Ông già loay hoay trên khoảng cát khô vẫy gọi Tuyên:

– Con cá này có chiếc kim độc lắm, tôi cắt bỏ liệng đi xong rồi. Vô phúc cho ai dẵm phải sẽ thối thịt, thối da cho mà coi.

Ông ta xách con cá đến chỗ Tuyên, ông vẫn tiếp tục nói về cái kim của con cá:

– Cậu biết tại sao tôi phải vứt nó xuống nước không. Nguy hiểm lắm. Vứt bậy bạ ở trên lỡ có bà hoạn thư nào lượm được bà ta làm bùa ếm ghen với tình địch, người kia dám bị thối tha ở cửa mình đến chết.

Tuyên xua tay tỏ vẻ không muốn nghe, chàng nói:

– Bây giờ thì vấn đề hết rồi. Bác mang con cá về nhà làm món nhậu cho sớm. Tình thế bây giờ hoàn toàn đã đổi khác. Thôi cũng đành. Bây giờ mới chính là lúc không ai làm được gì nữa, ngoại trừ bác. Ngoại trừ phần việc nhậu nhẹt của bác.

Ông già gật gù:

– Cậu nói đúng. Bây giờ tôi mới thấy cậu thực tế. Nào chúng ta đi. Tôi mời cậu nhập bọn với chúng tôi. Tôi thấy cậu cũng hay hay, nói chuyện với cậu có hơi bực mình nhưng nhiều lúc cũng thú vị. Tôi mời cậu về nhà tôi làm vài ly.

Tuyên lắc đầu:

– Tôi không biết uổng rượu. Cám ơn bác. Tôi cũng không muốn tham dự vào cuộc ám sát này. Tôi vô tội.

Ông già nhìn Tuyên ái ngại rồi nhún vai bỏ đi. Còn một mình Tuyên ngồi thừ nhìn đám cát bị cầy xới bởi những bước chân ông già. Mặt nước đã lại trở về tình trạng ào ạt cũ, không còn dấu vết gì của con cá vừa bị lôi lên.

bài đã đăng của Thảo Trường

• mặt đường - 02.10.2025
• mé nước (kỳ 1/2) - 25.09.2025
• Mầu và sắc - 17.09.2025
• cái hố - 10.09.2025
• Vết Tích - 08.09.2025
• Cái Mật Người - 03.09.2025
• Trong Hầm Trú Ẩn - 26.08.2025
• Những Đứa Trẻ Đầu Thai Giữa Hàng Rào - 07.09.2010
• Truyện Hai Pho Tượng - 04.09.2010
• Người Ðàn Bà Mang Thai Trên Kinh Ðồng Tháp - 29.08.2010
• Hành Khách - 06.10.2008
• Nhãn Hiệu Mỹ (Viên Đạn Bắn Vào Nhà Thục)/Made in USA - 31.05.2007