Lời Tác Giả: Bài viết này chỉ xoay quanh vấn đề có nên tách rời đạo và đời không? Và rộng hơn, chữ “đạo” trong bài này không chỉ hàm ý riêng cho Thiên Chúa giáo, mà có ý chung là “tôn giáo.” Chữ “tôn giáo” ở đây giới hạn ở các tôn giáo hướng thiện. Những tà thuyết tâm linh (khác) được gọi là … “tà đạo.”

Một trong những mục đích chính trong bài “Mùa Phục Sinh, nói về ‘Giáo hội chuyển mùa’” [1+2] của tác gỉa Đinh Từ Thức là đưa ra những tác động lợi (ít) và hại (nhiều) cho xã hội của Giáo hội La Mã trong quá trình hành đạo từ khi Chúa Giêsu sinh ra, thông qua các triều đại của một số Giáo Hoàng mà trong đó được phân loại “(Giáo Hoàng) Chính Thống” với những lối hành đạo tích cực, và “Ngụy Giáo Hoàng” với những kiểu hành đạo tiêu cực lạm dụng quyền hành – được làm phồng lên – rồi từ đó ông đưa ra nhận định “đạo và đời nên tách rời nhau.”

Bài viết đưa ra nhiều sự kiện mà đó cũng là sự thật trong quá trình hiện hữu của Giáo hội La Mã. Nhưng trong nhận định và cách hành văn khi xử dụng những từ ngữ “quá tay” tạo cảm giác mất thân thiện như “nhà lãnh đạo thần quyền“ để ám chỉ đương kim Đức Giáo Hoàng Francis. Điều này làm cho toàn bộ các sự việc trở nên to hơn thân xác của nó đến nỗi linh mục Joseph B. cảm thấy bị đụng chạm đứng ngồi không yên.

Ngoài ra, cái “mùa xuân“ hoan lạc của Giáo hội La Mã không được tác giả mô tả (linh mục Joseph B. đã bổ túc phần này qua loạt bài “đạo vào đời: nhận định…”), nhưng về cái “mùa hè” oi bức thì rất cặn kẽ, cặn kẽ hơn hiện trạng đi đến khiên cưỡng ở một số nhận định.

Điển hình: Ông Thức trích dẫn: “Khi có người hỏi có phải đóng thuế cho Caesar không, Chúa trả lời: “Cái gì của Caesar hãy trả cho Caesar, cái gì của Thiên Chúa hãy trả cho Thiên Chúa” rồi suy diễn thẳng thừng rằng theo tinh thần Phúc âm (này) “… việc Nước và việc Đạo tách rời nhau.” Người viết không thấy cái ý này của ông Thức ở câu dẫn trên mà chỉ thấy nó có ý muốn nói rằng cái gì (nếu) của ai thì thuộc về người ấy. Nếu có “nhiều chuyện” mà suy diễn thêm thì từ bối cảnh của câu hỏi có thể nói thêm rằng mọi người phải chịu trách nhiệm với đống “vật chất” của mình. Chấm hết.

Ông Thức lại trích dẫn và đồng tình với câu nói của Giáo Hoàng hiện tại: “… Do đó tôn giáo có quyền và có bổn phận phải làm sáng tỏ rằng có thể xây dựng một xã hội đa tôn giáo lành mạnh trong đó các tôn giáo tôn trọng khác biệt và giá trị của nhau, và là một đồng minh quý giá trong sự cam kết bảo vệ phẩm giá con người… và một lối đi đến hoà bình trong thế giới bất ổn của chúng ta”. Rõ ràng ông Thức ủng hộ việc tôn giáo “tiến” vào đời. Vô tình chính ông đã “cắn” vào cái tư tưởng “đạo và đời phải tách rời nhau” của ông.

Linh Mục Joseph B. “nóng mặt“ một phần vì sự cổ súy “đạo và đời phải tách rời nhau” của ông Thức nên viết loạt bài “đạo vào đời: nhận định…” [3+4] đưa ra những suy luận cho rằng “đạo và đời không thể tách rời nhau.” Ít nhiều thì bài viết giống như một bài giảng trên bàn thờ đối với giáo dân, mang tính chất truyền đạo, lan man, đa phần là nói sao phải nghe vậy, cùng khiên cưỡng và ngây thơ ở một số lập luận như khi đề cập đến Caesar…, biện bạch cho những sai lầm của Giáo hội La Mã, tận dụng “ban đêm dùng mưa“ để lái kinh thánh ra ngoài vùng “gió chướng,” hàm ý nghĩa bóng (suy diễn) phủ nghĩa đen, nghĩa rộng (suy diễn) lấp nghĩa hẹp trong kinh thánh v.v .…

Mấy câu chuyện biện hộ như bà mẹ phán một câu: ‘Ơ kìa, cái thằng này…hay nhỉ!’ hay “Tại sao lại dám nghịch chuỗi ngọc của người ta?” là những câu nói ngoài dân gian, không thể dẫn chứng và đánh đồng với Thánh kinh được. Rồi lại “Em…em … hổng chịu đâu!,” kinh thánh mà cũng nên có thái độ bẽn lẽn thế sao?

Rồi từ câu chuyện “một cô vợ đến tòa giải tội phàn nàn là, đức ông chồng của cô quá sung sức, muốn lên giường hằng ngày, cô chịu hết nổi…” và câu trả lời cuối cùng của vị linh mục là “chị hãy hành xử theo lương tâm” thì tôi mới ngộ ra là giáo hội “nói dzậy mà hổng phải dzậy.” Thật là tiếc!

Hãy cứ như Chúa Giêsu: “Tại vì các ngươi lòng dạ chai đá, nên ông Môisen đành phải chấp nhận thôi. Chứ từ thuở ban đầu không phải như vậy (từ thưở ban đầu tạo dựng, Chúa đã muốn hôn nhân chung thủy chỉ một vợ, một chồng),” thì có hơn lấp liếm và bạo biện không?

Chuyện không dừng ở đó. Tác giả Nguyễn Nhân Trí – đã từng có nhiều bài viết về tôn giáo cùng đăng trên tạp chí Da Màu –“chơi” tiếp bài “đạo ra khỏi đời: trao đổi với joseph b…” [5] để “đáp lễ” linh mục Joseph B. Ông Trí (“cực đoan” hơn ông Thức) cho rằng đạo và đời rất cần được tách rời. Ông đưa ra 3 lý do (và cũng bắt đầu từ đây chuyện này trở nên rối mù):

“Thứ nhất, để có thể bảo vệ các quyền tự do căn bản nhất của mọi người.”

“Thứ hai, để có thể giữ được một chính quyền phi-tôn-giáo.”

“Thứ ba, để bảo vệ tự do tư tưởng.”

Về cái thứ nhất:
Xin được thưa với ông Trí (và với cả ông Thức cũng như linh mục Joseph B.): Mệnh đề “đạo và đời không thể tách rời” hoàn toàn không mang nội hàm là đạo (sẽ) “cướp chính quyền.” Nó chỉ toát lên cái ý là tương quan giữa đạo và (đời sống) – tốt xấu chưa nói đến – mà thôi, hoàn toàn không có “ăn nhậu” gì với điều khoản thứ nhất của Bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền cả. Vì thế cho nên không cần – và cũng chẳng có lý do nào – để mà mang bút mực ra bảo vệ cho “các quyền tự do căn bản nhất của mọi người” ở đây như ông đã thổi lên. Chắc là ông bị tẩu hoả nhập ma vì cái bóng “Ngụy Giáo Hoàng” trong bài viết của ông Thức chăng?

Về cái thứ hai:
Điều này vô chừng! Chính quyền phi tôn giáo là điều công bằng, nhưng chưa chắc đã là tốt nếu không có định hướng đạo đức lành mạnh trong chủ trương. Ở Việt Nam chính quyền phi tôn giáo, tốt-xấu xin mọi người “bỏ phiếu”!

Về cái thứ 3:
Một trường đào tạo tư của một tôn giáo có quyền sinh hoạt theo tôn chỉ của tôn giáo mình, nếu ai không muốn thì xin đi chỗ khác chơi, kiếm trường khác phù hợp cũng đang sinh hoạt ở gần đâu đó (cái này hoặc là ông Trí cố tình lại quên, hoặc là mới đối với ông Trí) mà gia nhập, không như ông Trí trí trá nhồi nhét: “…một số tổ chức tôn giáo, nhất là ở Mỹ, chủ trương nếu bất cứ thứ gì trái nghịch với giáo điều của họ đều không được đề cập đến, hay giảng dạy, hay cả nghiên cứu, thảo luận.” Đó là chuyện đương nhiên, chẳng lẽ nhà Chùa (chủ yếu) lại dạy Phúc âm và ngược lại. Không ai – và nhất là ở Mỹ – bắt ai phải đâm đầu vào nơi mà mình cho là “tối tăm,” phải không ạ? Và các lựa chọn khác nằm sờ sờ ra đó (cái này ông Trí lại cũng … quên), thế thì lấy cơ sở nào để nói rằng tôn giáo làm mất tự do tư tưởng để rồi phải bảo vệ?

Ngoài ra, những dẫn chứng của ông Trí có khi lại còn sai sự thật. Rõ ràng ở các nước có thể chế dân chủ đâu có dễ để mà “…sẽ có những chiến dịch kiểm duyệt và tiêu hủy tất cả sách báo, tài liệu không đi ‚đúng đường lối’” như lời ông Trí phán. Còn ở các nước độc tài thì tôn giáo là công cụ cho nhà nước chứ quyền hành gì để mà đốt sách?!

Hiện tại cũng không hề có hiện tượng Giáo hội La Mã “tổ chức cướp chính quyền” của thế giới hay một nước nào đó. Những “Nguỵ Giáo Hoàng” là những “tai nạn” của họ thời đồ đá đồ đồng, nó không thể nhìn vào rồi suy diễn vào tương lai của hàng hai ba thế kỷ sau, ở thời đồ điện tử này. Ông đừng lo xa, đã có… xã hội lo! “Tình xưa nghĩa cũ” đã xa rồi, tư duy của con người khác xưa rồi, các tôn giáo bây giờ còn tế lễ chung chứ không sát phạt nhau như thời xưa nữa, xin ông ghi nhận cho. Người viết cũng không thấy Vatican hiện nay có hiện tượng dùng cái thế (sức mạnh) của mình như là một quyền lực. Ai có thể dẫn chứng ngược lại?

Cùng với các chính quyền, những hoạt động từ thiện “đạo vào đời” của Caritas (Công giáo), Diakonisches Werk (Tin Lành), các tổ chức của Phật giáo v.v… vô vụ lợi và công khai thì ông Trí lại cũng nhất định… quên. Còn nếu ông bảo họ là những “phong trào tự phát” thì tôi xin thua ông luôn cho nhanh.

Thêm một thí dụ nữa của ông Trí: “… nhiều tổ chức tôn giáo xin xỏ, đòi hỏi được ngân khoản bảo trợ hàng năm của chính phủ, tức là từ tiền thuế của tất cả mọi người dân….” Thưa ông Trí không phải thế ạ! Sự thực là nhà nước “nuôi“ tôn giáo, không phải vì tôn giáo đòi hay xin xỏ gì sất mà là vì nhà nước ủng hộ sự hiện diện của tôn giáo để an sinh xã hội, rồi từ đó họ dùng quyền hành của mình chiết từ tiền lương của tín hữu từ ngay trong bảng lương và trao lại cho các tổ chức tôn giáo. Một lý do chính đó là sự hỗ trợ từ mặt hành động của nhà nước để tôn giáo không phải lo chuyện cơm áo gạo tiền, rảnh tay làm mục vụ. Cái này người ta gọi là “thuế nhà thờ.” Cũng xin nói thêm là những người khai vô thần thì không phải đóng thuế nhà thờ, và ai tuyên bố bỏ đạo cũng được miễn trừ đóng loại thuế này. Ở nước Đức là một điển hình.

Nói tóm lại, hầu hết các dẫn chứng của ông Trí được viết theo kiểu nhét chữ vào mồm và mỏi mắt người đọc. Sở dĩ người viết nói thế là vì ông Trí chỉ nêu ra một chiều những sự kiện mang tính tiêu cực để bảo lưu quan điểm của mình mà lại “quên” béng đi mặt tích cực của nó. Có khi còn nhập nhằng đổ đồng tình huống.

Mục đích cuối cùng của tôn giáo (các loại đạo) là để áp dụng vào đời (sống). Tôn chỉ của tôn giáo hướng thiện, giúp cho xã hội an bình và lành mạnh, tại sao lại phải tách rời? Thế cho nên cổ vũ cho sự tách rời giữa đạo và đời không những kém văn minh mà còn là một hành động …tàn ác với tha nhân. Điều này người Cộng sản đã và đang làm.

Ngắn và gọn: Rõ ràng tôn giáo không nên “cướp chính quyền.” Nên tách rời đạo với quyền lực nhưng không nên tách rời đạo với đời. Nếu “được phép” không bị tách rời, các tôn giáo (nhấn mạnh không phải tà giáo) nên được thúc đẩy vào đời với kinh bổn của họ. Tôn giáo sẽ đóng góp rất lớn cho nền đạo đức của xã hội, đơn giản vì nó dậy con người hướng thiện từ trong tâm linh (để mà có lương tâm). Một dẫn chứng rất cụ thể là ở những nước văn minh với tự do tôn giáo, nơi đạo (tôn giáo) và đời được kết hợp, ở đó đời sống hiền hoà và nhân bản hơn (khối Tây Âu như Đức, Hà Lan, Pháp, Thụy Sĩ…). Trái lại nơi tôn giáo bị cấm đoán, tức là đạo bị tách ra khỏi đời, mà điển hình là ở các nước có quá trình vận hành chủ thuyết Cộng Sản vô thần, coi tôn giáo như thuốc phiện, bị cấm đoán trù dập, coi giời bằng vung, thì con người hành xử với nhau rất ác và… vô đạo đức, trai trộm cướp, gái đĩ điếm (khối Đông Âu như Nga, Ba Lan, Tiệp Khắc…) Quá trình càng lâu thì con người lại càng dã… thú. Việt Nam theo Cộng Sản không là ngoại lệ, cũng đang ngửa cổ gầm trời cả lên đấy. Thế cho nên – một lần nữa – không nên tách rời đạo với đời (xin nhắc lại: một hành vi vô đạo đức), mà còn nên đưa đạo vào đời với mục đích phổ thông hoá những giá trị đạo đức cho con người, thông qua kinh Phật, Phúc Âm v.v… góp phần ổn định “hoà bình” trên địa cầu.

Chúa Phật đi rao giảng hành đạo. Phải chăng đấy là một hình thức “cướp chính quyền?” Chắc chắn là không! Hãy nhìn nhận rằng mối liên hệ đạo và đời “thiện hoá“ đời sống. Nếu ai có hỏi (nhà nước) Hồi giáo cực đoan (IS) có thiện hóa đời sống không thì tôi xin thưa rằng IS không phải là tôn giáo mà là một tà đạo ạ.

Còn tất cả mọi tranh cãi khác đều xoay quanh chuyện con người và khuyết điểm. Kinh sách cũng do con người sao và chép. Suy ra, với con người, càng đụng nhiều càng đổ nhiều, và đổ thì dựng lại chứ biết làm gì hơn?!

Adong và Evà trong điển tích The Fall of Man (Sự Sa Ngã của Loài Người) – họa sĩ Roeland Savery (Hà-Lan) (1618)

Cuối cùng, dù thượng đế có thật hay không, nên nhìn tôn giáo ở mặt tích cực, rằng đạo (tôn giáo) là những triết lý hướng thiện để áp dụng vào đời (sống) mà nếu không có nó xã hội sẽ loạn xạ (như đã trình bày ở trên). Nó song hành!

Hãy tưởng tượng lại: Nếu đạo bị tách khỏi đời?

Đinh Phương

___________

[1] http://damau.org/archives/42036

[2] http://damau.org/archives/41820

[3] http://damau.org/archives/42024

[4] http://damau.org/archives/42036

[5] http://damau.org/archives/42084

bài đã đăng của Đinh Phương

• Bên bờ em - 19.01.2018
• vỉa hè của Adam-Eva - 29.09.2017
• những hình hài thắt nút - 01.03.2017
• Khi mà sự thánh thiện dần tan chảy - 20.01.2017
• Mùa thu để quên - 06.11.2016
• Biển xa - 05.06.2016
• XOAY QUANH CHUYỆN ĐẠO VÀ(O) ĐỜI 2: CÙNG THẢO LUẬN VỚI TÁC GIẢ NGUYỄN NHÂN TRÍ - 09.05.2016
• Đinh Phương: Chức Năng Bỏ-Chạy-Lấy-Người - 30.04.2016
• Tiểu khúc tháng Giêng - 17.03.2016
• Xuân nở - 10.02.2016
• Niệm khúc tháng giêng - 06.01.2016
• Người anh tên Bằng - 01.12.2015
• THẰNG ẤY LÀ CÔNG AN NHƯNG MÀ NÓ TỐT! - 03.09.2015
• No tròn con mắt - 06.08.2015
• Tháng Tư - 09.06.2015
• HÃY CÔNG BẰNG VỚI NHỮNG NHÀ VĂN CÒN Ở TRONG HỘI NHÀ VĂN VIỆT NAM! - 19.05.2015
• Và mùa xuân cũng chết đi từ đó - 25.02.2015
• Chữ nghĩa mồ côi mùa đông - 18.12.2014
• Thu nói với bông hồng đỏ - 09.12.2014
• Bóng đêm - 30.05.2014
• Màu đất đỏ nhớ thương - 25.04.2014
• Cánh rừng vô tâm - 18.03.2014
• Nắng ghềnh - 04.03.2014
• Thơ là… - 26.12.2013
• Từ một mùa mưa - 10.12.2013
• Những hạt nắng vụn trên gương mặt em - 11.09.2012
• Thân phận - 19.07.2012
• Em ở trên đầu tia nắng - 06.07.2012