Cao Ánh, tức Joseph Cao, là người Mỹ gốc Việt đầu tiên nhận chức Dân biểu Liên bang tại Washington vào đầu năm tới, khiến người ta liên tưởng tới cuốn phim nổi tiếng xuất hiện 70 năm trước, do James Stewart thủ vai chính, là “Ông Smith đi Washington” (Mr. Smith goes to Washington).
Cả Mr. Smith và Joseph Cao cùng là những tay mơ về chính trị, và nặng lòng với công tác xã hội, nhưng hoàn cảnh đặc biệt đã đưa họ tới Washington. Khác nhau là Mr. Smith tới Washington rồi mới đụng đầu tham nhũng tại Thượng Viện, còn Joseph Cao nhờ đụng đầu tham nhũng Hạ Viện, mà được tới Washington.
Trong hai ngày Chủ Nhật 7 và thứ Hai 8 tháng 12, giới truyền thông cả nước Mỹ và nhiều nước khác đều loan tin vể sự đắc cử của Joseph Cao, vì Cao, một di dân gốc Việt 41 tuổi đã hạ một đối thủ là đương kim dân biểu 61 tuổi, từng được coi là người không ai có thể động tới (untouchable).
Cao Quang Ánh sinh trưởng ở Sài Gòn, rời Việt Nam năm 1975 lúc 8 tuổi, cùng chị và em trai. Cha là sĩ quan quân đội VNCH, phải đi tù cải tạo, và mẹ phải ở lại trông nom các anh chị em khác.
Xong Trung học, Cao lần lượt có bằng Cử Nhân Vật Lý. Rồi đi tu Dòng Tên một thời gian, có thêm bằng Cao Học về Triết trước khi rời nhà Dòng để theo học Luật, và năm 2000 ra trường với bằng Tiến sĩ Luật Khoa.
Joseph Cao ứng cử với tư cách đại diện đảng Cộng Hòa tại đơn vị 2 ở New Orleans, nơi 60% cử tri da đen, và 70% theo đảng Dân chủ. Đối thủ của Cao là đương kim Dân biểu William Jefferson, da đen, thuộc đảng Dân chủ, từng liên tục đắc cử 9 lần từ 1990. Trong tình trạng như vậy, hy vọng thành công của Cao chẳng khác gì mơ tưởng hão huyền.
Báo New York Times ngày 7 tháng 12 viết rằng “Đánh ngã Jefferson là điều chẳng ai muốn đánh cá”. Báo này còn viết rằng “Ông Jefferson đã là một pháo đài chính trị tại thành phố này trên hai thập niên”. Tờ báo địa phương The Times Picayune còn viết rằng: “Tại đơn vị này, một [dân biểu] Dân chủ đương nhiệm da đen, dù là một người bị tố cáo tham nhũng như Jefferson, cũng không thể e sợ một đối thủ Cộng hòa vô danh”.
Chính báo Picayune còn gọi Dân biểu Jefferson bằng biệt danh “Dollar Bill”. “Dollar” ai cũng biết là Mỹ kim, còn “Bill”, vừa có nghĩa là tiền giấy, vừa là chữ viết tắt của “William”, là tên gọi của Dân biểu Jefferson. Sở dĩ có tên “Dollar Bill” vì vào năm 2005, Dân biểu William Jefferson đã bị tố cáo nhận 500.000 đô la tiền hối lộ từ một nước Phi châu, và Cơ quan Điều tra Liên bang (FBI) còn tìm thấy 90.000 đô la tiền mặt giấu trong tủ đông lạnh tại nhà ông ở Washington. Thế mà ông vẫn đắc cử lần thứ 9 năm 2006.
Nhưng ứng cử lần thứ 10 thì bị Cao Quang Ánh vật ngã. Vì thế, đã gây chấn động dư luận.
Thắng lợi ngoạn mục của Joseph Cao tùy thuộc vào nhiều yếu tố, mà đáng kể hơn cả, là ý chí dám thử thời vận. Ngay đảng Cộng Hòa, từ trung ương tới địa phương, không ai nghĩ có thể thắng nổi Jefferson, nên chẳng ai ra tranh cử. Joseph Cao, vốn là cử tri độc lập, đã bỏ tiền túi ra xin đăng ký làm ứng cử viên Cộng Hòa duy nhất. Mục đích của anh khi ứng cử, là chỉ muốn gửi một thông điệp về tinh thần trách nhiệm của mình. Anh nói: “Tôi đủ điều kiện ứng cử, không phải hy vọng để thắng. Cuối cùng, chúng tôi thấy rằng cuộc tranh cử này có thể thắng”.
Cho đến gần ngày bầu cử, đảng Cộng Hòa vẫn chẳng biết Joseph Cao là ai. Đảng đã chi cả triệu đô la để giúp một dân biểu Cộng Hòa tái đắc cử ở đơn vị lân cận, cuối cùng chỉ giúp Cao có 50 ngàn đô la. Một tờ báo bảo thủ duy nhất trong vùng là American Spectator còn mỉa mai chơi chữ: “Quốc Hội có nên có một con bò” (Should Congress Have a Cao?) Họ Cao trong tiếng Việt, đọc lên nghe giống cow trong tiếng Anh, là con bò cái. Nhưng khi Joseph Cao đắc cử, đảng Cộng Hòa đã ăn mừng. Chủ tịch đảng tuyên bố rằng tuy đã bị thương tổn trong hai năm qua, nhưng Cộng Hòa vẫn “còn biết cách để thắng cử”. Dân Biểu John Boehner, lãnh tụ khối Cộng Hòa thiểu số tại Hạ Viện tuyên bố: “Thắng lợi của Cao là biểu tượng cho tương lai của chúng ta”.
Yếu tố thứ nhì là thiên nhiên. Vì trận bão Gustav thổi vào New Orleans đầu tháng 9, khiến cuộc bầu cử chính đã diễn ra vào ngày 6 tháng 12, thay vì cùng ngày với tổng tuyển cử vào 4 tháng 11. Chỉ có 12% cử tri da đen đi bầu ngày 6 tháng 12, trong khi da trắng đi bầu tới 26%.
Yếu tố quan trọng hơn cả là cử tri không thể tha thứ cho ông Jefferson một lần nữa. Mặc dầu ông chưa bị kết án, nhưng đã có bằng chứng tham nhũng rõ ràng.
Vì Dân biểu Cao Quang Ánh là người gốc Việt, nên sự thành công của anh còn thêm một số ý nghĩa khác.
Trước hết, nếu Cao Quang Ánh vẫn còn ở Việt Nam, anh không tránh khỏi bị liệt vào loại con sĩ quan ngụy, và chắc chắn gặp bế tắc trên mọi ngả đường. Cuộc đời của anh ngày nay ra sao? Chắc chắn là anh không thể đạt được những thành quả như anh đã đạt được trên đất Mỹ. Một đứa trẻ tám tuổi, bị Đảng coi là thuộc thành phần cặn bã của xã hội miền Nam, lớn lên và được giáo dục ở nước ngoài, 33 năm sau đã được bầu vào Quốc hội Liên bang Hoa Kỳ.
Trong khi ấy, những người trẻ tuổi tại Việt Nam, vẫn không được tự do bầu hay ứng cử hội đồng xã, và mới chỉ đòi bầu cử tự do như Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, đã bị lãnh án vào tù. Và hàng trăm ngàn thanh niên nam nữ khác dưới quyền cai trị và giáo dục của Đảng, đã phải nợ nần, chạy chọt đút lót, để có cơ hội ra nước ngoài, làm nô lệ xác thịt, hay làm cu li cho thiên hạ.
Một người có thể thành công ở nước ngoài, mà không thể thành công trên chính quê hương mình. Lỗi ấy tại đâu?
Thứ nhì, những ai nghĩ rằng chế độ Cộng sản, tuy độc tài thối nát, vẫn không thể đổ được, thì cũng giống như những người nghĩ rằng dân biểu Jefferson, tuy tham nhũng vẫn là một thành trì vững vàng. Những người bạo dạn dấn thân như Joseph Cao, đã chứng tỏ chuyện gì cũng có thể xẩy ra.
Thứ ba, nhà cầm quyền Việt Nam đã nhiều lần tự bào chữa là ở đâu cũng có tham nhũng. Đúng thế, ở Mỹ cũng có tham nhũng. Nhưng người dân có quyền dùng lá phiếu để loại bỏ tham nhũng, như đã làm đối với Dân biểu William Jefferson của New Orleans sau 18 năm ở Hạ viện, hay Nghị sĩ Ted Stevens của Alaska sau 40 năm ở Thượng viện.
Trong khi đó, tại Việt Nam, những ông lớn tham nhũng, dù cả nước biết mặt, thế giới biết tên, nhưng vẫn được Đảng bao che. Còn nhà báo chống tham nhũng thì vào tù.
Tự do ngôn luận và tự do bầu cử, là võ khí sắc bén để diệt trừ tham nhũng. Độc quyền cai trị và độc quyền ngôn luận, là tạo điều kiện thuận lợi cho tham nhũng nảy nở và tồn tại.
Mừng là Da Màu đang có những “độc giả âm thầm” nhưng khá tinh tế, thận trọng. Sự việc này có thể suy đoán là những bài trên Da Màu, dù rằng với bút hiệu chưa quen thuộc, cũng được độc giả đọc kỹ. Ban Biên Tập của Da Màu đang tạo được sự tín nhiệm của một thành phần độc giả đáng quý trọng.
Chúc mừng nhiều!
Một độc giả ở Virginia
Xin thành thật cám ơn ông “Việt Pundit” đã có nhã ý chỉ ra những chỗ sai trong bài viết, “Cao Ánh đi Washington.” Người viết xin ghi nhận những điều chỉ giáo và hứa sẽ thận trọng hơn.
Đa Nguyên
Một độc giả
Câu “Một tờ báo bảo thủ duy nhất trong vùng là American Spectator còn mỉa mai chơi chữ: “Quốc Hội có nên có một con bò” (Should Congress Have a Cao?)” sai, dễ gây hiểu lầm:
1) Tờ American Specator là một tạp chí phát hành toàn quốc, chứ không phải “Một tờ báo bảo thủ duy nhất trong vùng”.
http://en.wikipedia.org/wiki/American_Spectator
2) Dịch “Should Congress Have a Cao” là “Quốc Hội có nên có một con bò” là sai. Câu đó chỉ chơi chữ câu “Don’t have a cow”.
http://en.wikipedia.org/wiki/Don%27t_have_a_cow
Tờ American Spectator không gọi ông Cao là con bò.
3) Bài của American Spectator ở đây.
http://spectator.org/archives/2008/11/20/should-congress-have-a-cao
Bạn đọc có thể thấy rằng bài báo rất kính phục ông Cao, không có mỉa mai miệt thị gì cả. Bài báo gọi ông Cao là “anh hùng” (hero) trong cuối bài. Đây là một trong rất ít bài nói nhiều chi tiết về ông Cao trước khi ông đắc cử.
4) Cũng giống như politico.com đã chạy tít “Holy Cao”, chơi chữ câu “Holy Cow”, không có nghĩa là politico.com gọi ông Cao là “con bò”.
http://www.politico.com/blogs/scorecard/1208/Holy_Cao_Republican_defeats_Jefferson.html