độc thoại về một cái chết rực rỡ/monologue of a lively death (II)
6.
mùa đông 1970. hà nội. xe tang trắng xoá những hoa văn cổ lỗ sĩ. một cái chết. một cái chết trắng xoá. những ký ức xào xạo. tôi cố không nhìn vào trong di ảnh. tôi cố tìm cho ra một cái gì khác. một cái gì khác. ngoài khuôn mặt tôi đã quen thuộc đến từng sợi lông ấy. bà ta có một triệu chín trăm năm mươi sợi lông tơ chúm chím trên khuôn mặt đã mấy chục năm không hề cạo. hai đồng tử hăm hăm ngả vàng. những chấm đồi mồi đen láy. li ta li ti ở hai gò má cao cao mà hình như bà ta có vẻ nâng niu mấy chấm đen đen bẩn bẩn ấy lắm. trên di ảnh không có gì. không gì từng thuộc về người đàn bà ấy có dấu hiệu tồn tại. tôi thấy buồn nôn. lạ thật. ai cũng đến đây khóc để tưởng nhớ bà ta. nhưng người ta chả tưởng nhớ gì. người ta chỉ thấy một chiếc khung gỗ và chân dung (một-đàn-bà nào đấy thay vì người đàn bà đang nằm trong khúc gỗ ở dưới. một-đàn-bà có đủ mắt môi mũi miệng như bao người đàn bà khác. một-đàn-bà và một-triệu-đàn-bà không có gì khác nhau.) và phông nền xanh xanh ở phía sau chân dung ấy. ai cũng không khóc. mồm cứ rỉ ra những tiếng the thé đến rợn người. nhưng hình như không ai biết người đàn bà này (người đàn bà ở trong chiếc hộp gỗ to kia) đã mấy mươi năm không hề cạo lông mặt. nhưng người ta vẫn tưởng nhớ. người đàn bà này nâng niu mấy chấm đen đen bẩn bẩn mà không hề biết bà ta rất xấu. nhưng người ta vẫn tưởng nhớ. trời hà nội không có tuyết. nhưng vẫn có cái gì xoá đi mọi thứ về người đàn bà. tôi nhớ. mọi thứ. thay vì tôi đến để gặp một-tồn-tại-đàn-bà. tôi đã gặp một khúc gỗ và ai cũng bảo tôi rằng tôi hãy gặp mẹ tôi lần cuối và người ta dí tay tôi lên khúc gỗ ấy tưởng như tôi có thể chạm vào một trong một triệu chín trăm năm mươi sợi lông tơ từng chúm chím. khúc gỗ lạnh tanh. nó không mềm và sần sật như những sợi lông. tôi quả quyết đây không thể là người đàn bà tôi từng quen thuộc. người ta bảo tôi nhìn lên di ảnh của mẹ và bảo tôi rằng mẹ tôi ngày xưa thật đẹp và dí mắt tôi vào di ảnh tưởng như tôi đang gặp người đàn bà ấy thật nhưng trên di ảnh tôi thấy một triệu đàn bà và có lẽ tôi sẽ chọn bừa ra một người giống người đàn bà ấy nhất.
tôi không biết người ta tưởng nhớ gì?
7.
mùa đông 1970. hà nội. cái chết là danh từ đầu tiên tôi biết trong đời. một danh từ đầy quyền lực và cấm kỵ.
8.
mùa đông 1970. hà nội không có tuyết. tôi bước đi một mình trong những gì trắng xoá về người đàn bà như thể tôi có thể tìm thấy một chút gì rơi vãi lại. tôi không hiểu. rằng cái chết là gì ngoài việc trời lạnh căm căm và những tiếng khóc đầy giả tạo và yếu ớt vừa vụt ra đã mất tăm của những tồn tại không biết đến một chút gì sự thật
suốt tang lễ, tôi chỉ nhìn chiếc xe tang. đẹp thật. tôi nghĩ thế. tôi đã nghĩ thế. nó vừa in cho một tồn tại nào đấy sắp sửa không còn tồn tại và. và coi như nó vẫn tồn tại để đi đến một nơi khác. một sự trống rỗng.
tôi bước nhanh trong danh từ mới tìm được ấy. tôi không biết phải nói thế nào. chỉ là chiếc xe ấy đẹp. cái chết cũng đẹp. đẹp hơn tuyết. hà nội không có tuyết. nhưng có nhiều cái chết. tôi đoán thế. ở tokyo, tuyết trắng một khung cửa sổ. tí tách tí tách xoá đi một tồn tại đàn bà. người đàn bà trẻ măng ấy sẽ chẳng còn gì nếu không còn ký ức. ai cũng đến đám tang. nhưng lạ thật. không ai bước đi trong cái chết ấy. người ta hay xì xào nhau về một tồn tại đã từng là đàn bà. nhưng chẳng có gì đúng. nhưng lạ thật. mọi thứ đều tạo nên người đàn bà. hai mươi tuổi, bà ta ngoại tình với một người đàn ông rồi làm gì đấy với nhau (chắc là nắm tay. hôn nhau. cởi áo. cởi quần. dí cái gì âm ẩm nong nóng vào một cái gì âm ẩm nong nóng.) rồi có được tôi. nhưng thật ra mẹ làm như thế với tận hai người. tôi chỉ biết thế. hai mươi mốt tuổi, bà ta đẻ con trong một đêm tuyết. nhưng con bé suýt chết vì lạnh. đỏ hỏn. âm ẩm. nong nóng. nhưng thật ra mẹ đẻ tôi vào một chiều mùa đông. tôi suýt chết vì bà ta đã cố truyền hơi ấm cho tôi bằng cách siết chặt lấy cổ tôi như thể bà ta không phải mẹ tôi mà là một ai đấy đang cố cứu sống một sự sống. lúc đấy cổ tôi nóng. không giống như lần con dao của người đàn ông cứ xoèn xoẹt cứa tôi làm đôi. tôi chỉ biết thế. hai mươi hai tuổi, hai mươi ba tuổi, hai mươi tư tuổi, hai mươi lăm tuổi, hai mươi sáu tuổi, hai mươi bảy tuổi, hai mươi tám tuổi, hai mươi chín tuổi, ba mươi tuổi, ba mươi mốt tuổi, ba mươi hai tuổi, ba mươi ba tuổi, ba mươi tư tuổi, ba mươi lăm tuổi, ba mươi sáu tuổi. mẹ sẽ không bao giờ qua được số ba mươi sáu. và người ta lại xì xào. tiếng xì xào không ngớt. hình như thế. tiếng xì xào không phải của tuyết (hà nội làm gì có tuyết?). người ta bảo mẹ tôi thật ra ngoại tình với tận năm người. có lẽ. người ta bảo mẹ tôi không cố gắng cứu sống tôi mà đang bóp chết tôi vì bà ta còn ngoại tình tiếp với người thứ sáu thứ bảy. có lẽ. tôi không thấy buồn. vì hình như mọi thứ đều có thể như thế. mẹ tôi đã chết. đúng không? và không ai biết mẹ tôi từng tồn tại như thế nên người ta sẽ thêu dệt nên một đàn bà như thế.
mọi cái chết đều được thêu dệt như thế? đúng không
như cách lenin vẫn đọc thuyết tam dân và tìm ra cách mạng vô sản. tôi không biết có đúng không nhưng khi tôi nói thế lenin vẫn không phản hồi gì lại rằng không đúng. rằng ông chỉ nghe những bài diễn thuyết của trump và tìm ra cách mạng vô sản. rằng ông không nghe trump. ông chỉ đọc g.orwell rồi tìm ra cách mạng vô sản.
mọi cái chết vốn được thêu dệt như thế. một niềm gì phản bội đầy yếu ớt và vô vọng. tuyết vẫn trắng xoá khung cửa phòng bệnh. người đàn bà vẫn huyên thuyên gì đấy
tôi bước nhanh hơn trong cái chết của mẹ. ba mươi lăm tuổi. những ánh hào quang toả ra khiến tôi không thể cưỡng lại. tôi vẫn bước. hà nội không có tuyết. chỉ có cái chết. chỉ có cái chết.
9.
“K.” – tất cả chỉ có thế
người đàn ông là K.. tôi đã biết thế. tôi đã gọi anh ta như thế. như cách cái chết thêu dệt nên một người.
người đàn bà lại huyên thuyên. như để bảo vệ lớp thanh quản như vừa bị ai đấy ngoáy làm đôi. bà ta chỉ phát ra một tiếng yếu ớt như thế.
“K.” – một lần nữa.
lần này tôi nghe rõ hẳn. tiếng tuyết rơi ngày càng dày. trắng bệch. tôi vẫn cố cứu sống người đàn bà. dù không thể. tôi biết chắc là không thể. tôi cũng biết chắc là không thể để bà ta cứ như thế mà chết. khối u trắng hơn tôi tưởng. trắng hơn tuyết. mịn hơn tuyết. tôi lấy con dao gẩy nhẹ. máu rơi hơn tuyết. dày đặc. phủ lên chiếc blouse trắng muốt một lớp tanh tưởi mịn như nhung.
mùa đông 1970. hà nội. tôi không biết phải nhớ thế nào. một cái chết thật đẹp. đẹp hơn tuyết. chỉ là tôi thấy hơi lạ lẫm. cái chết của một người đàn bà khác. mẹ của cô. tuyết rơi dày thật. tôi bước nhanh. tôi trở nên lạ lẫm với cái chết – một cái chết như hàng triệu cái chết khác tôi vẫn từng thấy khi mặc chiếc blouse. một cái chết như mọi cái chết khác. một lời thông báo rằng ai đấy sắp không còn tồn tại nữa. sắp không còn thấy tuyết rơi trắng xoá khung cửa giường bệnh. tôi thấy nhiều cái chết đến nỗi tôi đã không còn biết cái chết có nghĩa là gì? “chuẩn bị hậu sự nhé”. hết. tôi không còn một chút ký ức nào về cái chết ngoài 5 từ ấy. chuẩn bị hậu sự. chuẩn bị sự gì đằng sau cái chết ấy tôi không quan tâm. vài lần tôi còn giết người. không có gì bất ngờ lắm. tôi biết chắc thế. đằng nào họ cũng chết. nên tôi cố gắng làm một việc tốt cuối cùng. tôi tuyên bố sẽ chịu toàn bộ tội trạng của cái chết này thay vì chúa. họ sẽ oán hận tôi thay vì chúa. thay vì cắt đi khối u. tôi thấy rõ thế. tôi thấy rõ cái u mà người ta gọi là ung thư. tôi cố tình cắt xoẹt một động mạch khiến nó vương ra đầy nước dịch toàn những màu đỏ thẫm. cởi chiếc blouse vứt vào sọt rác. để nguyên dao mổ trên động mạch ấy. tôi cần chắc rằng người ta không thể sống lại bằng bất cứ lý do nào. ra ngoài. “chuẩn bị hậu sự nhé”. hết. lạ thật. người ta vừa khóc vừa cảm ơn tôi rối rít. rằng tôi thực sự đã cố gắng cứu sống nhưng không thể. “tôi hiểu” – một người nào đấy tôi không quen vừa nói vừa khóc. “cảm ơn anh đã cố” – một người nào đấy tôi cũng không quen vừa nói vừa khóc. tôi thầm tận hưởng một chút khoái cảm. lạ thật. tôi thầm nghĩ. không có nghề nào quyền lực như cái nghề này. người ta hay nói với nhau về trách nhiệm. gì nữa nhỉ? đạo đức? gì nữa nhỉ? lý tưởng. gì nữa nhỉ? tôi đếch biết. tôi không quan tâm. ai lại đi quan tâm trách nhiệm và đạo đức và lý tưởng khi không có quyền lực? thật ra người ta ngu hết cả. hoặc rất khôn. vì biết bóng bẩy cái quyền lực bằng trách nhiệm và đạo đức. chẳng ai có thể ghen tuông với thứ quyền lực ấy vì họ không thể. họ không gánh nổi cái trách nhiệm hay đạo đức của chiếc áo blouse trắng này. bảy năm trước. tôi học y. để tồn tại. vì tôi có đam mê. lần đầu thực hành thứ quyền lực ấy tôi thấy hơi ghê ghê. (vì tôi chưa từng có quyền lực nào như lúc ấy). nhưng lần hai lần ba không hiểu sao cái ghê ghê ấy lại khiến tôi sung sướng đến mức tôi phải cười nhàn nhạt. chỉ nhàn nhạt thôi. tiếng cười khoái chí (và to) trong lúc ấy không khác gì một lời khước từ quyền lực.
tôi không biết phải gọi tôi thế nào? thế nào nhỉ? ngoài một kẻ từng thân thuộc và giờ đây lại đầy vẻ lạ lẫm với cái chết ấy. đẹp quá. lạ thật. tôi chưa chứng kiến cái chết nào như thế. trắng muốt. chỉ trắng thôi.
cái chết không phải một điều xa lạ với bác sĩ. một danh từ. có lẽ. chỉ là một danh từ. hình như tôi từng dùng nó để mô tả một sự kiện. rằng ai đấy sắp sửa không còn tồn tại. hoặc có thể là một danh từ. một danh từ khác.
tôi từng thấy K. chắc chắn. trong tang lễ của mẹ. K. mặc chiếc sơ mi đen. có con ngựa đỏ bên góc trái của khuôn ngực. Ralph Lauren. như mọi người đàn ông khác. tôi đoán thế. chiếc quần tây hơi ngả màu cháo lòng. một đôi giày tây mũi nhọn bóng loáng. nói chung. một người đàn ông như tất cả người đàn ông khác tôi từng thấy trong đời và trong lễ tang này – lố bịch. quê mùa. và bóng nhẫy. nhưng tôi vẫn nhận ra K.. vì sao nhỉ? K. hẳn là một người. mà không. một bác sĩ với chiếc blouse đạo đức trách nhiệm đầy lý tưởng chính hiệu. nhưng điều này không phù hợp với một đám tang. K. hơi lố bịch. chỉ hơi thôi tôi cảm thấy thế. vì tôi thấy anh ta bước nhanh. nhanh đến nỗi chính tôi cũng không biết K. đang bước trong tuyết hay trong cái chết của mẹ. tôi đoán. mẹ tôi không cần đạo đức trách nhiệm hay lý tưởng. thứ mẹ cần. cần gì nhỉ? tôi không biết. chỉ thấy người ta bảo cần nguyện cầu để siêu thoát. cần tiền để qua sông. cần hương khói để thơm thơm. cần cơm trắng để ăn cho đỡ đói. cần một đôi đũa chẻ. cần những tiếng khóc than để sự ra đi của mẹ tôi thêm trang trọng. để không ai có thể biết mẹ tôi đã ngoại tình với năm sáu bảy tám chín người rồi đẻ ra tôi mà là một tồn tại nào đấy phi thường lắm. thật ra. ngoại tình với năm sáy bảy tám chín người cũng là một cái gì phi thường. đúng không? không ai làm được. trừ mẹ tôi. tôi không biết người ta không ngoại tình vì người ta đã có vợ chồng hay vì người ta không ngoại tình vì chưa tìm thấy một tình nhân phù hợp? nói chung. người đàn ông ấy hơi lố bịch trong tang lễ này. đạo đức trách nhiệm và lý tưởng khiến anh trở nên thừa thãi. thừa thãi đến buồn nôn. như một cục u gai góc chỉ đợi ngày để được cắt phăn đi bằng những dòng hoá chất. nhưng K. không ung thư. K. chỉ thừa ra thôi. hà nội vẫn không có tuyết. tôi không hiểu. trong khoảnh khắc nào đấy. tiếng kinh cầu vừa vang lên. trắng xoá. người đàn ông không còn bước nhanh mà cúi gằm mặt. như thể anh ta biết về sự thừa thãi của mình.
“nếu K. biết về sự thừa thãi ấy thì sao nhỉ” – tôi tự hỏi. nhưng không thể trả lời. vì hà nội không có tuyết.
tôi rươm rướm khóc. tôi thương K. quá. lạ thật. tôi thấy anh ta thừa thãi đến nhục nhã. nhục nhã. và đáng thương vì không một ai có quyền được nói cho anh bác sĩ biết điều ấy dù anh ta có quyền biết.
người đàn bà lại khóc.
“có lẽ cô chưa quen” – tôi thầm nghĩ và tự nhiên nói thế. tôi không hiểu
“một tồn tại không còn tồn tại là điều không dễ để quen. nhưng rồi cô sẽ phải thế. cái chết kéo theo mọi ký ức chết. tôi không biết ký ức có phần trăm nào phản bội con người không và tôi đoán là có. dù chỉ một phần trăm. nhưng rồi cô cũng sẽ quen. vì tôi đoán thế. cô sẽ quen với cái chết. rõ ràng là như thế.” – tôi lại thầm nghĩ và lại tự nhiên nói thế như thể tôi đã quá quen thuộc với cái chết dù rõ ràng. tôi cảm nhận rõ ràng. tôi tuyệt đối không hiểu một chút gì về cái chết – sự kiện – thông báo – hay một danh từ nào khác.
tên bác sĩ trở nên ngu dốt. tôi không hiểu hắn nói gì? từ đáng thương trở thành nhục nhã rồi ngu dốt. chỉ trong một khoảnh khắc. chỉ trong một khoảnh khắc. K. để mình sống trong ba con người khác nhau: một người đáng thương (vì thừa thãi) – một đàn ông nhục nhã (vì không có quyền được biết mình thừa thãi) – một bác sĩ ngu dốt (vì cố trở nên đạo đức. trách nhiệm và lý tưởng). tôi không cần hắn an ủi. chắc chắn thế. dù an ủi người nhà bệnh nhân vốn là trách nhiệm của K. tôi không hiểu vì sao K. luôn cố gắng trở nên đạo đức như thể mình là một bác sĩ có đạo đức dù anh ta vốn thế hoặc anh ta vốn luôn cố tỏ ra như thế. hình như. hà nội vẫn không có tuyết. dù nó cố gắng lạnh đến thấu xương. nhưng vẫn không có tuyết.
10.
mùa đông 1970. từ sau cái chết của mẹ, những giấc mơ trở về. rón rén như một cơn bão tuyết. tôi không thể mường tượng những giấc mơ ấy là gì ngoài những cơn bão tuyết. những giấc mơ xoá mờ mờ ký ức. ký ức của tôi. như thể tôi cần phải sống tiếp cuộc đời người đàn bà nhưng không thể. không thể. tôi không thể sống tiếp cuộc đời của một tồn tại đã chết. đã không còn tồn tại.
tôi không hiểu vì sao trong những giấc mơ ký ức chưa bao giờ trở về. những giấc mơ không gợi cho tôi về một điều gì đã xảy ra hoặc một ai đấy đã xảy ra: đôi mắt đỏ thẫm của mẹ (đúng không nhỉ?); vết tàn nhang trắng muốt như từng giọt tuyết đọng trên đôi gò má (đúng không nhỉ?); những sợi lông tơ phảng phất trong cơn bão tuyết (đúng không nhỉ?). từ sau cái chết của mẹ. mẹ đã trở thành một người đàn bà. tôi nhận ra điều ấy. tôi không bao giờ gọi tên bà ta trong mơ. tôi không thể nhớ chính xác về mẹ. một tồn tại dường như đã bị cái chết ăn mòn đến tận ký ức. những ký ức ngổn ngang. tôi mơ liên tục. người đàn bà trở về liên tục. mẹ tôi chết liên tục. không thôi. tôi không thể quen với việc ai đấy đã không còn tồn tại trong ký ức và tôi nhận ra. tôi nhận ra những gì người ta hỏi về cái chết là hoàn toàn vô lý. một tồn tại sẽ không đi về đâu. sẽ không sống mãi trong ký ức của một tồn tại khác.
“mẹ tôi đâu?” – câu hỏi bất giác nhảy từ ký ức đến khuôn miệng và tồn tại thành ba tiếng tròn vành như thế. tôi tự hỏi mẹ tôi đâu. kể cả trong mơ. tôi đã cố. nhưng không thể. tôi không biết tìm một chút gì sót lại của mẹ tôi ở đâu. chỉ còn lại người đàn bà. từ sau cái chết ấy, hình như mẹ tôi đã trở thành một cái gì nằm ngoài sự sống. tôi không diễn tả nổi. vì tôi không thể. hoặc. vì chúng ta không thể. tôi chỉ có mẹ. duy nhất một người. nhưng mẹ không dạy tôi làm sao để gọi tên những người như thế. tôi chỉ biết hỏi người ta đâu. mẹ tôi đâu. và đương nhiên tôi không cần biết mẹ tôi ở-đâu, mà là-gì. chỉ thế thôi. nhưng tôi không thể hỏi một câu khác vì trông tôi sẽ thật ngớ ngẩn với con người.
“mẹ là gì?” – hoặc đúng hơn “mẹ đang là gì”. chẳng ai hỏi thế. tôi tặc lưỡi. nghe thật ngớ ngẩn khi cố gắng định nghĩa một định nghĩa hàng đời nay vẫn thế.
người đàn bà im lặng. bà ta không trả lời tôi. hoặc. bà ta không thể đáp lại. hoặc. bà ta đã đáp lại tôi bằng sự im lặng như thể đó là toàn bộ những gì người đàn bà ấy có.
chỉ có những khuôn mặt đàn ông. những giấc mơ đàn ông khiến tôi buồn nôn. tôi tưởng. lạ thật. những ký ức sẽ ào về trong mơ. nhưng không phải. những giấc mơ chỉ rơi. rơi. rơi. rơi. lộp đà lộp độp. lộp đà lộp độp. như những con tuyết trắng xoá một góc ký ức nào đấy về người đàn bà.
người đàn ông tôi từng thấy. có lẽ. trong tang lễ của mẹ. chiếc sơ mi đen. con ngựa đỏ bên góc trái của khuôn ngực. Ralph Lauren. như mọi người đàn ông khác. tôi đoán thế. chiếc quần tây hơi ngả màu cháo lòng. một đôi giày tây mũi nhọn bóng loáng. nói chung. một người đàn ông như tất cả người đàn ông khác tôi từng thấy trong đời. chỉ khác là tôi thấy người đàn ông này trong mơ. giấc mơ đàn ông đầu tiên. giống hệt K. nhưng chắc không phải. tôi đoán thế. người đàn ông không toả ra một cái gì đạo đức trách nhiệm hay lý tưởng. tôi chỉ biết thế. giấc mơ cho phép tôi sống tiếp cuộc đời của người đàn bà. nhưng tôi không thể. hoặc không muốn. người đàn ông dùng đôi mắt đen hoắc bám dính lấy tôi như thể ông không có khả năng đứng trong đám tang ấy một mình. người đàn ông dùng đôi tay mềm oặt những giọt mồ hôi bám dính lấy tôi như thể không còn một ai khác để bám lấy. hà nội vẫn không có tuyết. người đàn ông kéo tôi lên chiếc xe tang. chiếc xe ấy không có ai. mẹ tôi vẫn chưa lên. chiếc xe trống rỗng. người đàn bà vẫn chễm chệ trên chiếc di ảnh màu xanh khung gỗ. người đàn ông bảo muốn làm tình với tôi như thể tôi chính là người đàn bà. tôi chính là người đàn bà. tôi không biết nên từ chối hay đồng ý. tôi không biết có nên chắp vá cuộc đời người đàn bà vào cuộc đời tôi chỉ bằng một lần làm tình trên chiếc xe tang cũ kỹ? mọi sự chắp vá đều khiến tôi buồn nôn. nhưng tôi không thể. tôi vừa tỉ mẩn khâu cuộc đời của một tồn tại đã không còn gì ngoài ký ức vào cuộc đời tôi vừa không thể nôn cho sự chắp vá ấy. người đàn ông thỉnh thoảng sẽ ré lên một vài tiếng như thể ông ta vừa mới làm tình lần đầu. còn tôi thỉnh thoảng sẽ rên lên một vài tiếng như thể ông ta khiến tôi lên đỉnh mặc dù tôi cũng có thấy một niềm gì khoan khoái nhưng không thể.
người đàn ông chạm nhẹ vào người tôi. tuyết rũ ra khiến tóc người đàn bà lởm chà lởm chởm trắng hếu. tôi không biết đây có phải cái chạm từ một người. hay từ một điều gì nằm ngoài sự sống? nó quá thật. tôi thấy thế. rõ ràng. có ai đấy vừa chạm vào tôi như thể không phải người đàn ông ấy.
“rồi cô sẽ quen. rõ ràng là thế.”
tôi không nghe rõ người đàn ông nói gì. lực thúc ngày càng mạnh. tôi thấy ươn ướt. tanh tanh. hình như tôi chảy máu. những vệt màu đỏ khiến tôi nhớ về cái ngày tôi bị xẻ làm đôi bởi tên bác sĩ.
“anh là…”
tôi không biết đây có phải câu cuối cùng tôi hỏi người đàn ông ấy hay không?
(còn tiếp)
bài đã đăng của Huy Nguyên