Trong những tuần lễ cuối của cuộc chiến tranh, khi tất cả những người Mỹ ở Sài Gòn đều biết thua trận đến nơi, một số những người lính miền Nam vẫn tiếp tục chiến đấu ở những nơi chốn khác nhau, như ở Xuân Lộc, và do đó đã mang lại nhiều giờ khắc quý báu hơn cho những công dân Mỹ, và những công dân Việt Nam được chọn lựa, đi thoát khỏi nước.

“Ông biết tôi là ai mà. Anh ấy dọn về đây rồi đâm ra say sưa rượu chè, rồi lấy súng, bắn vào đầu, vỡ sọ. Không một lời trăn trối. Tại ông hết. Ông gây ra chuyện đó. Ông đẩy người ta vào chỗ chết. Trời ơi, tôi cầu cho ông cháy tan trong hỏa ngục! Đồ khốn nạn! Tôi cầu cho ông xuống hỏa ngục đời đời.”

Bởi vì em, giữa vườn hoa rực rỡ
Anh nhói đau trong hơi thở mùa xuân
Khuôn mặt, bàn tay em, đã quên dần
Quên cảm giác khi đôi môi khẽ chạm

Những căn phố nhiều tầng, lợp ngói đỏ, những khung cửa sổ tô xanh da trời khép hờ, lớp sơn loang lổ, hoen tróc, những ban công trồi thụt, móc dây phơi quần áo, đối diện nhau gần đến nỗi, có thể giơ tay chạm nhau. Paul lần theo mùi tạp chủng ban nãy, tìm ra quảng trường nhóm chợ, trước một thánh đường xây theo kiến trúc la mã cổ Byzantine.

Nó không có quá khứ. Lịch sử của nó bắt đầu với Walt và Madge. Nó đến từ phía nam, nó rõ ràng chạy trốn, nhưng họ không biết gì về người chủ cũ. Bà Johnson, người hàng xóm gần nhất và người cung cấp sữa cho họ, tuyên bố rằng nó là chó Klondike. Anh của bà đào tìm những lằn vàng đông cứng ở xứ sở xa xôi đó, và như thế bà tự cho rằng mình có thẩm quyền trong vấn đề này.

Họ đào tạo lũ trẻ thơ
cách hái trăng rằm dễ như trở bàn tay.
Tuyệt đối không chấp nhận
thứ ước mơ lè tè thấp hơn ánh sao trời.

Nếu cuổn sách đầu tay Inside Out and Back Again nói về những khó khăn thích ứng của cô bé 10 tuổi từ Việt Nam sang Mỹ, không biết nói tiếng Anh “và chưa lần nào trong đời ăn bánh mì kẹp hot dog,” thì Listen, Slowly vẽ nên bức tranh đảo ngược của cô bé Mỹ-Việt cố gắng mò óc tìm chữ “sorry” bằng tiếng Việt.

Qua cách “quỷ hóa” bà Nhu, giới báo chí Mỹ đã thuyết phục dân chúng Mỹ rằng bà là “kẻ lạ” và người Mỹ có bổn phận phải can thiệp vào nội bộ chính trị của Việt Nam …. Jacqueline Kennedy chê bà Nhu là mụ đàn bà “khao khát quyền lực vì ghét đàn ông, hay … có thể … nhiễm bệnh đồng tính luyến ái!”

Anh thích em lặng thinh, tựa như em đang vắng mặt,
Và em nghe thấy anh từ xa, và âm thanh anh không với đến em.
Giống như đôi mắt em đã bay xa mất,

Thân thể của người đàn bà, đồi trắng, đùi trắng,
Em trải như một thế giới trong thái độ khuất phục.
Thân thể hoang dã quê mùa của anh cày xới em
và dấy lên từ những độ sâu của lòng đất.

Ở Rừng Thúy chúng tôi được hạnh phúc, nhưng thỉnh thoảng tôi cũng sợ. Tôi thấy một con rắn con, dài và mảnh như dây giầy, nở ra từ một cái trứng ở khe tủ quần áo trong phòng ngủ tháng Tư năm ngoái. Những con bọ nai – loại bọ gây bệnh Lyme – đã được phát giác trong phòng giặt ….

Ở Juan-les-Pins, người ta sống như không hề có cuộc chiến. Đàn ông mặc quần dạo biển và đàn bà khoác váy màu nhạt. Họ đều già hơn Ingrid và Rigaud khoảng hai mươi tuổi, nhưng sự cách biệt này không rõ ràng lắm. Với làn da rám nắng và dáng dấp thể thao, họ vẫn trông trẻ và vô tư một cách giả tạo.

Ông đã nhận được vật di tặng. Nàng đã nói sự thật với ông. Nàng đã bước khỏi lề đường để tìm gặp lại người yêu. Nàng đã bước ra khỏi lề đường để thoát khỏi ông.

Sen và Bão bao hàm sự xung khắc và cân bằng giữa mọi yếu tố đối lập. Hạnh phúc và giông tố. Hòa bình và chiến tranh. Tựa đề cũng mang ý nghĩa Phật giáo …. Đối với tôi, lớp bùn vòng quanh hoa sen là chiến tranh, vấn nạn mất nước, và những khó khăn trong đời sống ở quê hương mới.

Nhà tâm lý học nói với phóng viên về nghiệp quả. “Phương Đông có triết lý cho rằng những hành động và cả sự thụ động lan tỏa ra khắp thế giới và vang dội về để tự cân bằng sau nhiều kiếp… nhưng vì tôi là một Phật tử người Palestine sinh ra ở Gaza, cho nên nghiệp báo buộc phải xảy ra trong một kiếp.”

Khi viết lời tựa nhỏ cho bản in lần đầu vào năm 1969, tôi viết với niềm tin vào tương lai của Huế, tương lai Việt Nam. Vào năm 2008, vào dịp cuốn sách được tái bản ở Mỹ, và ngay ngày hôm nay, khi bản Anh ngữ xuất hiện, tôi vẫn nguyên vẹn niềm tin xưa, tiếp tục chờ đợi, “một ngày giỗ tương lai tại quê hương, nơi từng biết thế nào là tình yêu thương, sự ăn ở tử tế ….”

Trên cây du, con quạ đang là hiện thân
khàn đục của chính nó, đâm lụi buổi sáng

được em thả trôi trong giờ yên lặng
không có anh. Nếu anh ở đây,

Tại thời điểm đó chúng tôi đang sống bên cạnh một mỏ cuội. Nó không lớn nhưng bị khoét sâu hoắm bởi những chiếc máy khổng lồ từ một hố sỏi nhỏ mà một người nông dân chắc đã kiếm được ít tiền bán đá sỏi từ nhiều năm trước. Trên thực tế, nhiều hố cũng đủ cạn khiến bạn nghĩ rằng…

chim bị cắt cánh
cột chân
há mỏ hót
gửi oán than
ra ngoài

Những cô gái đứng cạnh, hững hờ nắm tay áo bạn trai, với gương mặt đẹp mang vẻ đăm đăm xa cách. Tôi khao khát được như thế. Họ cư xử như thể chỉ có họ – người lớn – mới thực sự có mặt tại buổi khiêu vũ, như thể những người còn lại là bọn tôi chả hề tồn tại.

Các cuộc thảo luận của họ rất hàn lâm. Robbie không thể có ngôn ngữ trẻ con vì nó chưa bao giờ được nghe qua. Họ không trò chuyện; đúng ra họ để cho một hạt tư tưởng tự đâm chồi nẩy lộc rồi kinh ngạc quan sát những nhánh cành tự chúng đâm vươn. Họ sửng sốt trước trái cây kỳ lạ đậu ra từ câu chuyện của họ vì họ nào có điều khiển tư duy, cũng chẳng bắc giàn cho nó leo hay tỉa tót nó theo cái kiểu người ta thường làm.

Ảnh: Trần Thị Ngh.

Phóng viên: Xin chào buổi tối, ông Nhện, hay đúng hơn, bà Nhện.

Nhện: [the thé]: Ăn được không đó?

Phóng viên: Ư….tôi cho là…ăn tôi cũng được, nhưng chuyện này chưa từng …

Kể từ khi quyết định kéo dài cổ và chân ra để có thể gặm được những cái lá ở tít trên cao, bằng trí thông minh và đam mê chúng tôi không ngừng trau dồi về áp suất thủy tĩnh, sinh lý học và mô học. Chúng tôi đã nhận ngay ra rằng những cải tiến thường sinh ra rắc rối…

Phóng viên: Nè, chọn lựa của bọn ông quyết liệt thiệt nghe. Không bầu trời, không tia nắng không ánh trăng; ngắn gọn: tối đen và yên lặng triền miên. Bộ không thấy đơn điệu sao? Không chán hả?

Chuột chũi: Mấy ông rõ ràng cá mè một lứa, toàn dùng thước đo của loài người mà đánh giá này nọ.

Tôi muốn ăn mận, nhưng cứ lần lữa.
Mặt trời lặn. Lửa
tắt. Không còn sáng
tôi vẫn chờ. Một lần nữa từ trong đêm—
những lời ấy: tôi đần độn thế ư.

Thứ nhất, chúng chỉ thò mặt ra ban đêm, mà ban đêm thì bọn ta có thấy trời trăng gì đâu. Tiếp theo chúng cắt một tên lính canh, nếu có kẻ lởn vởn phía trên miệng cống, tên mật thám liền báo động cho đồng bọn rút vào hang ổ.

Những cố gắng của CIA, cuối cùng, đã được thêm sinh lực nhờ giải Nobel Văn Chương dành cho Pasternak vào tháng trước. Kremlin đã đối xử với giải thưởng này như một sự khiêu khích chống lại Liên Xô, phỉ báng tác giả, và cưỡng bách Pasternak từ chối giải.

Ông nói về pháo đài cổ ở đó, được dựng lên ở cửa sông St. Lawrence, để chống cuộc xâm chiếm đã không xảy ra của quân Hoa kỳ. Pháo đài quan trọng nhất trong một dãy dọc theo Kênh Rideau. Nó đã được gìn giữ hoàn chỉnh, không phải như một bản sao, mà như chính bản thân nó. Ông hướng dẫn mọi người đi quanh đó, giảng giải về lịch sử. Thật đáng kinh ngạc sao người ta biết ít quá. Không chỉ người Mỹ-những người bị cho là ít hiểu biết. Người Canada cũng thế.