Toòng teng ẩn dật trong áo thụng, lưỡi chuông
tinh tường là tâm điểm của quả chuông

It hangs deep in his robes, a delicate
clapper at the center of a bell.

Để trở thành một nhà văn chất lượng, cần phải hoàn toàn minh mẫn suốt thời gian viết lách, và có sức khoẻ tốt. Tôi hầu như phản đối quan niệm lãng mạn cho rằng viết văn là sự hy sinh và viết hay hơn trong tình trạng tài chánh kiệt quệ hoặc tâm tình dày xéo. Tôi cho rằng cần phải có tâm tình ổn định với điều kiện thể lực.

Văn học chẳng là gì cả, chỉ như nghề thợ mộc …. Viết một điều gì đó cũng gay go gần giống như đóng một cái bàn. Làm cả hai việc này đều thực tế, dữ liệu cũng khó như gỗ. Cả hai đòi hỏi thủ thuật và kỹ thuật. Về cơ bản, cả hai bao gồm một ít pháp thuật rất nhiều gian khổ. Như Proust đã nói, mười phần trăm cảm hứng, chín mươi phần trăm mồ hôi.

Kết quả trong thực tế, tất cả những gì phát triển trong văn chương của tôi là những ngôi nhà, người dân và ký ức. Tôi không chắc, liệu mình đã đọc Faulkner hay chưa, nhưng tôi biết, lúc đó, chỉ có mỗi kỹ thuật như Faulkner mới có thể giúp tôi viết lại những gì nhìn thấy.

Thế căn nhà của ông nhất định bị trúng bom vào lúc hai giờ rưỡi, một người đàn ông vừa nói vừa nghiêm trọng trề môi dưới. Cái này tôi vẫn thường nghe. Khi quả bom rơi xuống, đồng hồ đứng lại. Đấy là do sức ép

Chúng ta, đã cùng các thi nhân trãi qua một cuộc du hành của nội tâm với quá nhiều cung bậc và đa hình vạn biến, không gò ép theo một quy luật hay mô hình nào nhất định. Và chúng ta nhấm nháp nhiều thứ rượu được chưng cất theo từng cách kiểu, cá tính và phẩm cách riêng biệt khác nhau, liều lượng cũng như nồng độ, sắc mầu biến hiện khôn lường…

Những nhà thơ khác thuộc giai tầng trung lưu hay tiểu tư sản thì nổi loạn. Thơ Ca giúp nhóm này khám phá ra tự do, bạo động và gầm thét. Họ bốc cháy, tỉ như Rimbaud, Baudelaire và một số nhà thơ thuộc trường phái siêu thực khác. Các vị đó cho rằng, sáng tác Thơ Ca là cách thế để phủ nhận môi trường, nghĩa là phá hủy nếp sống thường ngày nhàm chán, quen thuộc ….

Văn hóa quân đội đòi hỏi sự phục tòng, khái niệm anh hùng hóa của sức mạnh, sự tôn vinh “dương” tính, trò chơi tuyệt đỉnh của nam giới chính là chiến tranh, lạc thú trong cách họ hòa đồng với bộ quân phục, đây là những đề tài văn chương. Nhưng tình cảnh, hậu quả của chiến tranh, đó không phải là văn học.

Chúng tôi đứng giữa vài cội hắc dương. Có cái gì hơi sáng nằm kia. Đi, Radi nói, mình nằm ở đấy. Tôi thấy một bộ xương người, như là cái tôi từng biết trong trường học.

cách duy nhất để hiểu
là chúng ta có những vết thương khủng khiếp bên trong như những cái mồm
cứng bằng kim loại chế tạo ở mỹ
chúng phạch mở bung ra như những chiếc ví và hẻm núi

Giải đoán và giải mã, để chuyển dịch, bịa đặt, duyệt lại;
  ngôi sao trừu tượng, tinh tú có thực;
vượt những biên giới chúng ta chưa hề biết có đó cho tới
  khi chúng ta bỗng thấy mình ở bên kia lằn ranh kia.

Terry muốn biết bạn đã đọc sách chưa, bởi bạn đã có hai tuần, và hơn thế nữa, bạn đã có một cuốn sách với chữ ký tác giả do Terry cung cấp. Bạn thậm chí còn không mở cuốn sách ra, bởi bạn không thích hình tác giả

Thơ Ca, trước khi hiện hữu cho chúng ta ngày nay, đã là … một loại kinh lễ, một cuốn bách khoa …. Vào thời trung cổ, Thơ Ca là thứ nhật báo tương ứng với báo chí của chúng ta ngày nay (cũng có những bài xã luận, mục cáo tố tương tự mục lượm lặt hàng ngày; anh hùng ca tương đương với các tiểu thuyết đăng thường kỳ ….) Rất chậm chạp, có thể là đến sau thế kỷ XVI, người ta mới ý thức [và] … ưu ái với cái gọi là “Thơ Ca.”

Dù ngày hay đêm, chạy băng lục địa nước Mỹ bằng tàu hoả là anh lao vút qua hết thị trấn hoang vu này đến tỉnh lỵ đìu hiu khác nơi không kẻ vãng lai. Hay nói đúng hơn, anh lướt ngang những nơi mà ai chẳng có liên quan, ai chẳng còn cội rễ lưu giữ trong nấm mộ làng quê

Cầm tấm thẻ căn cước vừa nhận chưa kịp gắn vào túi áo ngực, tôi đi qua một hành lang dài kê la liệt những chiếc băng-ca chuyển tới sau tai nạn xe hơi. Trên màn truyền hình ở cuối hành lang, tôi kịp nhìn thấy một tòa nhà cao tầng bốc cháy…

Cái mà chúng ta gọi là Thơ Ca không phát sinh như một niềm vui thích mà như một phương tiện, một công cụ. Tất cả lịch sử sau này về Thơ Ca chỉ là lịch sử của sự đổi thay cách dùng của công cụ này

– Nhưng giả sử là do ngẫu nhiên, trong thời gian hay trong không gian, hay cái gì đó, chúng ta đã đến một hành tinh vào một thời điểm nghịch đảo. Biết đâu đây lại là Địa Cầu của ba mươi năm hay năm mươi năm trước? Biết đâu chúng ta đã đi lạc trong chiều thứ tư, chiều của thời gian?

Thế là một kịch trường đã được dựng lên trên bãi biển, và trong một vài phút nữa hai người ấy sẽ gặp nhau. Một lần nữa, Định Mệnh đã ấn định khuôn thước cho bao sửng sốt cùng ngạc nhiên, bao lần ra đi và về đến. Trong khi đó, hai kẻ lang thang cô độc kia không một phút nào nghĩ tới sự ngẫu nhiên

– Đừng bao giờ trở thành một Nhà Phi Hành.

Tôi ngừng lại. Bố tôi nói tiếp:

– Bố nói nghiêm túc đấy. Bởi vì khi con ra ngoài không gian con lại muốn có mặt ở quê nhà, và khi con trở về thì con lại khao khát ra đi. Đừng bắt đầu như thế. Đừng để nó chế ngự chính con.

Tôi chỉ mới mười hai. Nhưng tôi biết tôi yêu cô bé biết bao. Đó là thứ tình yêu nảy sinh trước mọi ý nghĩa của thân thể và đạo lý. Đó là thứ tình yêu chẳng khác gì gió và biển và cát mãi mãi nằm bên nhau. Tình yêu ấy hình thành từ những ngày dài ấm áp cùng chơi trên bờ hồ này,

Bà cụ vùi tay vào chiếc túi áo sờn rách và lôi ra thứ gì đó gói trong nhiều lớp giấy báo. Với hai bàn tay run rẩy, bà từ từ mở gói giấy. Bà hít vội một làn hơi thở gấp, và đặt lên mặt bàn một chiếc đồng hồ Omega bằng vàng đẹp ngoài sức tưởng tượng.

“[Đ]ể gột sạch cũng như đền bù những tội đồ xấu xa trong quá khứ, thằng đen cho quảng bá khắp Đông dương một yết thị có in hình chả và nhận được tới một trăm bảy mươi sáu hồi đáp kèm ảnh chụp trẻ lai da đen. Trong số đó có một tấm thuyết phục hơn hết, vì mặt đứa nhỏ mang dấu tích giống hệt chả…”

Dịch từ bản Anh ngữ “Mother” của Kafka Kassabova, là một trong 50 truyện ngắn trong tập “Circus Bulgaria” của Deyan Enev do Portobello Books Ltd. xuất bản tại Anh Quốc 2010.

Deyan Enev sinh tại Bulgaria năm 1960, là nhà báo và tác giả viết truyện ngắn. Tác phẩm của ông đã được dịch ra tiếng Anh, Đức, Na Uy và Hòa Lan.

Anh muốn ngồi một mình trong khoảnh khắc
Hoài niệm về quá khứ, chuyện chúng mình
Chợt nghe từ trong khoảng trống lặng thinh

Màu sóng sông cuồng bạo
Tiếng gió đêm rít dài
Mặt trời đi đâu vậy
Dân đen oán vì ai

Vào đêm thứ ba, người thợ lặn chìm vào giấc ngủ sâu và cô gái đến với anh. Họ lại cùng ở trong chỗ hũng ở lòng sông nhưng lúc này nước sông chảy hững hờ và anh đã có thể thở được. Khi anh ôm lấy cô, cô thì thầm rằng thế giới này tốt đẹp hơn thế giới trên kia…

Sài Gòn,
Ta đã ba lần làm tù nhân của mi

Let me dry on your sidewalks naked and songless,
Package me in fireants and strip me of flags.

Trong những tuần lễ cuối của cuộc chiến tranh, khi tất cả những người Mỹ ở Sài Gòn đều biết thua trận đến nơi, một số những người lính miền Nam vẫn tiếp tục chiến đấu ở những nơi chốn khác nhau, như ở Xuân Lộc, và do đó đã mang lại nhiều giờ khắc quý báu hơn cho những công dân Mỹ, và những công dân Việt Nam được chọn lựa, đi thoát khỏi nước.