Trang chính » Sáng Tác, Truyện ngắn Email bài này

"!"

0 bình luận ♦ 14.07.2007

Đinh Linh
Phan Nhiên Hạo chuyển ngữ

In The Workers newspaper of October 10, 2000, there was a curious item about a fake doctor. A certain Ngo Thi Nghe had been practicing medicine for over ten years on a false degree, which she procured, it is speculated, by killing its original owner. She had all the accoutrements of medicine, a white suit, a thermometer, a bedpan, a syringe, many bottles of pills, but no formal knowledge of medicine. In fact, she had never gotten out of the eighth grade. The mortality rate of her patients, however, was no higher than usual, and she was even defended by some of her clients, after all the facts had come out, for saving their lives. "A most compassionate doctor," said one elderly gentleman.

There are so many scams nowadays that this case drew no special attention. Every day there are news reports of fake lawyers, fake architects, fake professors, and fake politicians doing business without the proper license or training. A most curious case in recent memory, however, is that of Ho Muoi, who was accused of being a fake English teacher. From perusing innumerable newspaper accounts, I was able to piece together the following:
Ho Muoi was born in 1952 in Ky Dong village. His family made firecrackers until they were banned because of the war. Thereafter the father became an alcoholic and left the family. Although Ho Muoi was only six at the time, he knew enough to swear that he would never mention or even think of his father’s name again. His mother supported the children, all five of them, by carrying water and night soil for hire, a backbreaking labor that made her shorter by several inches. She also made meat dumplings that she sold on special occasions.

Ky Dong Village is known for a festival, held every January 5th, in honor of a legendary general of a mythical king who fought against a real enemy two or three thousand years ago. The festival features a duck-catching demonstration, a wrestling tournament for the boys, a meat dumpling making contest for the girls, and, until it was banned because of the war, a procession of firecrackers.

Those who’ve witnessed this procession of firecrackers describe a scene where boys and girls and gay men jiggle papier-mâché animals and genitals strung from bamboo sticks amid the smoke and din of a million firecrackers.

But the excitement from the festival only came once a year. For the rest of the time, the villagers were preoccupied with the tedium and anxieties of daily life. Most of the young men were drafted into the army, sent away and never came back, but the war never came directly to Ky Dong Village.

When Ho Muoi was ten, his mother enrolled him in school for the first time. He was slow and it took him a year to learn the alphabet. He could never figure out how to add or subtract. His worst subject, however, was geography. It was inconceivable to him that there are hundreds of countries in the world, each with a different spoken language. Every single word of his own language felt so inevitable that he thought it would be a crime against nature to call a cow or a bird anything different.

Ho Muoi could not even conceive of two countries sharing this same earth. "Countries" in the plural sounds like either a tautology or an oxymoron. "Country," "earth" and "universe" were all synonymous in his mind.

Ho Muoi’s teacher was a very sophisticated young man from Hanoi. He was the only one within a fifty-mile radius who had ever read a newspaper or who owned even a single book. He even fancied himself a poet in his spare time. He did not mind teaching a bunch of village idiots, however, because it spared him from the bombs and landmines that were the fate of his contemporaries. In the evening he could be found in his dark room reading a Russian novel. The teacher was short and scrawny and had a habit of shutting his eyes tight and sticking his lips out when concentrating. Still, it was odd that he managed to attract no women in a village almost entirely emptied of its young men.

Whenever this teacher was exasperated with his charge he would shout "!" but no one knew what the word meant or what language it was in so it was dismissed as a sort of a sneeze or a clearing of the throat.

At twelve, something happened to Ho Muoi that would change his whole outlook on life. He was walking home from school when he saw a crowd gathering around three men who were at least two heads taller than the average person. The men had a pink, almost red complexion and their hair varied from a bright orange to a whitish yellow. They were not unfriendly and allowed people to tug at the abundant hair growing on their arms. "Wonderful creatures," Ho Muoi thought as he stared at them, transfixed. One of the men noticed Ho Muoi and started to say something. The words were rapid, like curses, but the man was smiling as he was saying them. All eyes turned to look at Ho Muoi. Some people started to laugh and he wanted to laugh along with them but he could not. Suddenly his face flushed and he felt an intense hatred against these foreign men. If he had a gun he would have shot them already. Without premeditation he blurted out "!" then ran away.

When Ho Muoi got home his heart was still beating wildly. The excitement of blurting out a magical word, a word he did not know the meaning of, was overwhelming. He also remembered the look of shock on the man’s face after the word had left his mouth. He repeated "!" several times and felt its power each time.

Ho Muoi would think about this incident for years afterward. He recalled how he was initially enraged by a series of foreign words, and that he had retaliated with a foreign word of his own. In his mind, foreign words became equated with a terrible power. The fact that his own language would be foreign to a foreigner never occurred to him.

The incident also turned Ho Muoi into a celebrity. The villagers would recall with relish how one of their own, a twelve-year-old boy, had "stood up to a foreigner" by hurling a curse at him in his own language. Many marveled at the boy’s intelligence for knowing how to use a foreign word, heard maybe once or twice in passing, on just the right occasion and with authority. They even suggested to the schoolteacher that he teach "the boy genius" all the foreign words from his Russian novels.

The schoolteacher never got around to doing this. He was drafted soon after, sent south, and was never heard from again. As for Ho Muoi, he became convinced that, given the opportunity, he could quickly learn any foreign language. This opportunity came after Ho Muoi himself was drafted into the Army.

His battalion served in the Central Highlands, along the Truong Son Mountain, guarding supply lines. They rarely made contact with the enemy but whenever they did, Ho Muoi acquitted himself miserably. He often froze and had to be literally kicked into action. What was perceived by his comrades as cowardice, however, was not so much a fear of physical pain as the dread that he would not be allowed to fulfill his destiny.

The war was an outrage, Ho Muoi thought, not because it was wiping out thousands of people a day, the young, the old, and the unborn, but that it could exterminate a man of destiny like himself. And yet he understood that wars also provide many lessons to those who survived them. A war is a working man’s university. Knowing that, he almost felt grateful.

Ho Muoi also had the superstition (or the inspiration) that if the war eliminates a single book from this earth, then that would be a greater loss than all the lives wasted. The death of a man affects three or four other individuals, at most. Its significance is symbolic and sentimental, but the lost of a single book is tangible, a disaster which should be mourned forever by all of mankind. The worth of a society is measured by how many books it has produced. This, from a man who had never actually read a book. Ho Muoi had seen so few books, he could not tell one from another; they were all equal in his mind. He never suspected that war is the chief generator of books. A war is a thinking man’s university.

In 1970 or 1971, after a brief skirmish, they caught an American soldier whom they kept for about thirty days. The prisoner was made to march along with Ho Muoi’s battalion until he fell ill and died (he was not badly injured). This man was given the same ration as the others but the food did not agree with him. Once, they even gave him an extra helping of orangutan meat, thinking it would restore his health.

As the prisoner sank into delirium, the color drained from his face but his eyes lit up. He would blather for hours on end. No one paid him any attention but Ho Muoi. In his tiny notebook he would record as much of the man’s rambling as possible. These phonetic notations became the source for Ho Muoi’s English lessons after the war. I’ve seen pages from the notebook. Its lines often ran diagonally from one corner to another. A typical run-on sentence: "hoo he hoo ah utta ma nut m pap m home."

The notebook also includes numerous sketches of the American. Each portrait was meant as a visual clue to the words swarming around it. Ho Muoi’s skills as an artist were so poor, however, that the face depicted always appeared the same, that of a young man, any man, really, who has lost all touch with the world.

Ho Muoi was hoping his unit would catch at least one more American so he could continue his English lesson, but this tutor never materialized, unfortunately.

Though all the English he had was contained within a single notebook, Ho Muoi was not discouraged. The American must have spoken just about every word there was in his native language, he reasoned, through all those nights of raving. And the invisible words can be inferred from the visible ones.

Words are like numbers, he further reasoned, a closed system with a small set of self-generated rules. And words arranged on a page resemble a dull, monotonous painting. If one could look at the weirdest picture and decipher, sooner or later, its organizing principle, why can’t one do the same with words?

Everything seems chaotic at first, but nothing is chaotic. One can read anything: ants crawling on the ground; pimples on a face; trees in a forest. Fools will argue with you about this, but any surface can be deciphered. The entire world, as seen from an airplane, is just a warped surface.

A man may fancy he’s making an abstract painting, but there is no such thing as an abstract painting, only abstracted ones. Every horizontal surface is a landscape because it features a horizon (thus implying a journey, escape from the self, and the unreachable). Every vertical surface is either a door or a portrait (thus implying a house, another being, yourself as another being, and the unreachable). And all colors have shared and private associations. Red may inspire horror in one culture, elation in another, but it is still red, is still blood. Green always evokes trees and a pretty green dress.

Ho Muoi also believed that anything made by man can be duplicated: a chair, a gun, a language, provided one has the raw materials, as he did, with his one notebook of phonetic notations. If one can break apart a clock and reassemble it, one can scramble up phonetic notations and rearrange them in newer combinations, thus ending up with not just a language, but a literature.

At the time of his arrest, Ho Muoi was teaching hundreds of students beginning, intermediary and advanced English three nights a week. For twenty-five years, he had taught his students millions of vocabulary words. He had patiently explained to them the intricacies of English grammar, complete with built-in inconsistencies. He had even given them English poems and short stories (written by himself and the more advanced students) to read. When interrogated at the police station, however, our English teacher proved ignorant of the most basic knowledge of the language. He did not know the verb "to be" or "to do." He did not know there is a past tense in English. He had never heard of Shakespeare and was not even aware that Australians and Englishmen also speak English.

In Ho Muoi’s made-up English, there are not five but twenty-four vowels. The new nuances in pronunciation force each student to fine-tune his ear to the level of the finest musician. There is a vast vocabulary for pain and bamboo but no equivalent for cheese. Any adjective can be used as a verb. I will hot you, for example, or, Don’t red me. There are so many personal pronouns, each one denoting an exact relationship between speaker and subject, that even the most brilliant student cannot master them all.

By sheer coincidence, some of Ho Muoi’s made-up English words correspond exactly with actual English. In his system, a cat is also called a cat; a tractor, a tractor; and a rose, inevitably, perhaps, a rose.

Some of his more curious inventions include blanket, to denote a husband. Basin, to denote a wife. Pin prick: a son. A leaky faucet: a daughter.

Ho Muoi’s delusion was so absolute, however, that after he was sentenced to twenty-five years for "defrauding the people," he asked to be allowed to take to prison a "Dictionary of the English Language" and a "Dictionary of English Slang," two volumes he himself had compiled, so that "I can continue my life studies."

It is rumored that many of his former students have banded together to continue their English lessons. Harassed by the police, they must hold their nightly meetings in underground bunkers, lit by oil lamps. Their strange syllables, carried by the erratic winds, crosshatch the surrounding countryside.

But why are they doing this? You ask. Don’t they know they are studying a false language?

As the universal language-for now-English represents to these students the rest of the world. English is the world. These students also know that Vietnam, as it exists, is not of this world. To cling even to a false English is to insist on another reality.

A bogus English is better than no English, is better, in fact, than actual English, since it corresponds to no English or American reality.

Hoo he hoo ah utta ma nut m pap m home.

from the collection Blood and Soap (New York: Seven Stories Press 2004)

Đinh Linh

——————————————————-

Phan Nhiên Hạo chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh, trong số này

(dịch từ nguyên bản tiếng Anh “!")

Phan Nhiên Hạo

Báo Công Nhân ngày 10 tháng 10 năm 2000 đăng bản tin đáng chú ý về một bác sĩ giả. Một ả Ngô Thị Nghê nào đó thực hành y khoa suốt mười năm với mảnh bằng mà ả đoạt được, người ta đoán, bằng việc sát hại chính khổ chủ mảnh bằng đó. Ả có đầy đủ thiết bị y khoa, bộ áo choàng trắng, ống nghe, bô ỉa, ống chích, một đống thuốc, nhưng tuyệt đối không có kiến thức y khoa trường học. Thậm chí ả chưa học hết lớp 8. Tuy vậy, tỷ lệ bệnh nhân tử vong của ả, so với những bác sĩ khác, không cao hơn, và ả còn được bào chữa bằng chính vài bệnh nhân, sau khi chuyện bị phanh phui, về việc cứu mạng họ. "Vị bác sĩ nhân ái”, một ông già nói.

Có quá nhiều lừa bịp thời nay đến nỗi chuyện giả mạo trên chẳng gây chú ý đặc biệt. Ngày nào cũng có tường thuật chuyện luật sư giả, kiến trúc sư giả, giáo sư giả, và những nhà chính trị giả làm ăn không giấy phép. Đáng chú ý nhất gần đây, tuy vậy, là trường hợp Hồ Mười, người bị buộc tội giáo viên Anh ngữ dỏm. Sau khi tổng hợp kỹ lưỡng nhiều nguồn báo chí, tôi xin xếp đặt lại câu chuyện như sau:

Hồ Mười sinh năm 1952 ở làng Kỳ Ðổng. Gia đình hắn sống bằng nghề làm pháo cho đến khi pháo bị cấm vì chiến tranh. Chẳng bao lâu sau đó, bố hắn nghiện rượu bỏ nhà ra đi. Mặc dù lúc đó chỉ sáu tuổi, Hồ Mười đủ trí khôn để thề sẽ không bao giờ nhắc đến tên bố. Mẹ hắn nuôi năm đứa con bằng nghề gánh nước và gánh phân bắc ban đêm, một nghề cực nhọc gãy lưng đã làm bà ta lùn mất vài phân. Thỉnh thoảng bà làm bánh khúc bán trong những ngày hội.
Làng Kỳ Ðổng nổi tiếng vì hội mồng Năm tháng Giêng, tưởng niệm một vị tướng truyền thuyết của một vị vua thần thoại chống lại một kẻ thù có thực cách đây hai ngàn năm. Ngày hội bao gồm trò bắt vịt, con trai đấu vật, con gái thi làm bánh khúc, và cho đến khi bị cấm bởi chiến tranh, một cuộc rước pháo.

Những người từng chứng kiến rước pháo mô tả quang cảnh con trai, con gái, và những tên bóng múa may những hình nộm thú vật và bộ phận sinh dục cắm trên ngọn tre, giữa đám khói và tiếng nổ đinh tai của hàng triệu quả pháo.

Nhưng niềm vui hội hè chỉ đến mỗi năm một lần. Thời gian còn lại, người ta phải đương đầu với buồn chán và lo lắng đời thường. Hầu hết thanh niên bị động viên vào bộ đội, gởi đi xa và chẳng bao giờ trở về. Nhưng chiến tranh chưa bao giờ trực tiếp đến làng Kỳ Ðổng.
Khi Hồ Mười lên mười, mẹ cho hắn đến trường. Hắn rất chậm nên phải mất một năm mới học xong bảng chữ cái. Hắn chẳng bao giờ làm được toán cộng trừ. Tệ nhất là môn địa lý. Chẳng thể nào thuyết phục nổi hắn rằng có hàng trăm quốc gia trên thế giới, mỗi nước với một ngôn ngữ khác nhau. Mỗi từ trong vốn ngôn ngữ của hắn là chân lý, đến nỗi hắn nghĩ sẽ phạm tội ác chống lại tự nhiên nếu gọi bò hay chim bằng tên gì khác.

Thầy giáo của Hồ Mười là nhân vật rất phức tạp gốc Hà Nội. Người duy nhất trong vòng bán kính năm mươi dặm từng đọc báo hoặc sở hữu một cuốn sách. Người thậm chí tự coi mình là nhà thơ lúc nhàn rỗi. Y không lấy làm phiền chuyện phải dạy dỗ lũ ngốc trong làng, vì chính việc này đã tránh cho y bom mìn mà những người cùng trang lứa phải đương đầu. Buổi tối y thường đọc tiểu thuyết Nga trong căn phòng tù mù. Y thấp lùn, gầy gò, và có thói quen nhắm nghiền mắt, mỏ chu ra mỗi khi tập trung tư tưởng. Cũng lạ là y chẳng hấp dẫn nổi bất cứ cô gái nào trong cái làng hầu như vắng hẳn thanh niên này.

Mỗi khi bực mình đám học trò, tay thầy giáo thường phát ra một tiếng kêu "!" mà chẳng ai hiểu ý nghĩa hay thứ tiếng gì, nên nó luôn bị bỏ qua như cái nhảy mũi hay hắng giọng.

Lúc mười hai tuổi, chuyện sau đây xảy ra đã thay đổi đường hướng cuộc đời Hồ Mươi. Hắn đang trên đường từ trường về nhà thì trông thấy đám đông vây quanh ba người đàn ông cao hơn người bình thường ít nhất hai cái đầu. Những người đàn ông nước ngoài da hồng hào, gần như đỏ, tóc màu cam sáng hoặc vàng trắng. Họ thân thiện đến độ cho phép mọi người kéo những chùm lông rậm rạp trên cánh tay. "Thật là những sinh vật tuyệt vời”, Hồ Mười nghĩ trong khi nhìn chăm chăm. Một trong những người đàn ông thấy Hồ Mười và bắt đầu nói gì đó. Những tiếng nói nhanh, gần như nguyền rủa, nhưng ông ta mỉm cười trong khi nói. Mọi con mắt đổ dồn vào Hồ Mười. Vài người bắt đầu phá lên cười và hắn cũng muốn cười nhưng không được. Bỗng nhiên hắn đỏ mặt và cảm thấy căm ghét những người nước ngoài. Nếu có súng hắn đã bắn bọn này. Không nghĩ ngợi gì, hắn phun ra tiếng “!" rồi bỏ chạy.

Về đến nhà tim Hồ Mười vẫn đập mạnh. Cảm giác khích động của việc phát ra từ kỳ diệu đó, một từ mà hắn không biết nghĩa, tràn ngập tâm hồn. Hắn nhớ lại cái nhìn kinh ngạc trên khuôn mặt người đàn ông khi từ ấy thoát khỏi miệng hắn. Hắn lập lại “!" vài lần và mỗi lần đều cảm thấy sức mạnh của nó.

Nhiều năm sau Hồ Mười vẫn nghĩ về vụ nàỵ Hắn nhớ đã bị chọc giận bởi một tràng tiếng nước ngoài, rồi hắn dùng một từ nước ngoài để trả đũa. Trong đầu hắn, tiếng nước ngoài đồng nghĩa với quyền lực khủng khiếp. Hắn không bao giờ suy ra rằng chính ngôn ngữ của hắn cũng là một ngoại ngữ đối với người ngoại quốc.

Chuyện xảy ra biến Hồ Mười thành nhân vật tiếng tăm. Người trong làng kể lại một cách hãnh diện chuyện một người trong bọn họ, một đứa trẻ mười hai tuổi, đã "dám đương đầu với người nước ngoài”, mắng thẳng vào mặt tên đó bằng ngôn ngữ của hắn. Nhiều người ngạc nhiên vì óc thông minh của đứa trẻ biết ngoại ngữ. Họ thậm chí đề nghị tay thầy giáo dậy cho "thần đồng" toàn bộ từ nước ngoài trong những cuốn tiểu thuyết Nga của y.

Người thầy giáo chẳng bao giờ có thời gian làm điều này. Y bị động viên vào bộ đội chẳng bao lâu sau đó, đi Nam, rồi không bao giờ còn được nghe nói đến. Về phần Hồ Mười, hắn đã đi đến sự tự tin rằng, nếu có cơ hội, hắn có thể học nhanh chóng bất cứ ngoại ngữ nào. Một cơ hội như vậy đã đến với Hồ Mười sau khi chính hắn bị động viên vào bộ đội.

Tiểu đoàn của hắn đóng quân ở cao nguyên Trung phần, dọc dãy Trường Sơn, bảo vệ đường tiếp vận. Họ ít khi chạm mặt kẻ thù, nhưng nếu có đụng trận, bao giờ Hồ Mười cũng lẩn trốn thảm hại. Hắn thường co rúm lại và phải bị đá đít để xung trận, đúng theo nghĩa đen. Nhưng điều mà các đồng chí của hắn cho là hèn nhát thật ra không phải là sự sợ hãi đau đớn thể xác, mà là nỗi kinh hoàng rằng hắn sẽ không có cơ hội hoàn tất thiên mệnh đời mình.

Chiến tranh bỉ ổi, Hồ Mười nghĩ, không phải vì cướp đi cả ngàn sinh mạng mỗi ngày, già, trẻ, những trẻ chưa kịp ra đời, nhưng vì chiến tranh có thể kết liễu những kẻ sinh ra với thiên mệnh như hắn. Mặt khác hắn hiểu rằng chiến tranh đem lại bài học cho kẻ sống sót. Chiến tranh là trường đại học của người lao động. Nhận thức như vậy, hắn cảm thấy gần như biết ơn.

Hồ Mười mê tín (hay cảm hứng) rằng nếu chiến tranh tiêu hủy một cuốn sách khỏi mặt đất, đó sẽ là mất mát còn lớn hơn việc phí phạm hàng ngàn nhân mạng. Giá trị của một xã hội được đo bằng số lượng sách mà xã hội đó sản xuất. Một niềm tin như vậy, từ người chưa bao giờ đọc sách. Hồ Mười đã trông thấy quá ít sách, hắn không phân biệt được cuốn này với cuốn kia; chúng đều bình đẳng như nhau trong đầu hắn. Hắn không ngờ chiến tranh lại là động lực chủ yếu của sách. Chiến tranh là trường đại học của kẻ sĩ.

Vào khoảng năm 1970 hay 1971, sau cuộc đụng độ ngắn ngủi, đơn vị hắn bắt được một lính Mỹ và giữ tên này khoảng ba mươi ngày. Tên tù binh bị giải đi cùng với tiểu đoàn của Hồ Mười cho đến khi ngã bệnh rồi chết (tên này không bị thương nặng). Tên tù binh được cung cấp cùng khẩu phần tục phàm như người khác nhưng thức ăn không hạp với y. Một lần họ còn cho y thêm thịt đười ươi đỏ, nghĩ rằng món này sẽ giúp y hồi phục.

Lúc người tù binh rơi vào cơn mê sảng, mặt y tái nhợt nhưng mắt long lên. Y lảm nhảm hàng giờ liền. Chẳng ai chú ý đến y ngoài Hồ Mười. Trong cuốn sổ tay nhỏ xíu hắn cố ghi lại càng nhiều càng tốt tất cả những lảm nhảm của tên tù binh. Những ghi chú ký âm này trở thành tài liệu học Anh ngữ của Hồ Mười sau chiến tranh. Tôi đã nhìn thấy những trang sổ tay, đầy dẫy những câu chạy suốt góc này đến góc kia. Ðây là một câu tiêu biểu: "hoo he hoo ah utta ma nut m pap m home”.

Cuốn sổ tay cũng đầy những phác họa chân dung người Mỹ. Mỗi chân dung được dùng như minh họa cho ý nghĩa những từ chi chít xung quanh. Nhưng tài nghệ họa sĩ của Hồ Mười quá tồi nên những khuôn mặt phác họa bao giờ cũng như nhau, khuôn mặt một người đàn ông trẻ, không tính cách, đã hoàn toàn mất liên lạc với thế giới bên ngoài.

Hồ Mười hy vọng đơn vị sẽ bắt thêm ít nhất một lính Mỹ nữa để hắn tiếp tục bài học Anh ngữ, nhưng tiếc thay, tên này đã không hiện hữu.

Mặc dù toàn bộ vốn liếng Anh ngữ chỉ gói gọn trong cuốn sổ tay, Hồ Mười vẫn không nản chí. Người tù binh Mỹ chắc chắn phải dùng tất cả từ ngữ trong ngôn ngữ mẹ đẻ của y, hắn lý lẽ, trong những đêm mê sảng. Còn những từ nào chưa biết thì sẽ được diễn dịch ra từ những từ đã biết.

Từ ngữ cũng như những con số, hắn suy diễn, một hệ thống khép kín với hệ số nhỏ những quy luật tổng quát. Và những từ dàn trải trên giấy cũng giống một bức tranh buồn chán, đơn điệu. Nếu sớm muộn người ta cũng có thể hiểu được nguyên tắc bố cục bức tranh kỳ quặc nhất, tại sao không thể làm điều tương tự với từ ngữ?

Khởi đầu mọi sự có vẻ hỗn loạn, nhưng chẳng có gì hỗn loạn cả. Người ta có thể đọc được mọi điều: những con kiến bò trên mặt đất, mụn trứng cá trên mặt, cây trong rừng. Mọi bề mặt đều có thể được giải mã. Toàn bộ thế giới, nhìn từ máy bay, chỉ là một bề mặt cong oằn.

Người ta có thể tưởng mình đang vẽ tranh trừu tượng, nhưng chẳng có tranh trừu tượng nào, chỉ có những hình thể được (hay bị) trừu tượng hoá. Mỗi mặt phẳng nằm ngang là một phong cảnh bởi vì chúng biểu lộ chân trời. Mỗi màu sắc đều có những liên hệ chung và riêng. Màu đỏ có thể gợi kinh hoàng trong nền văn hóa này, hay hứng khởi trong nền văn hóa khác, nhưng màu đỏ vẫn là màu đỏ, vẫn là máu. Màu xanh lục luôn gợi đến hình ảnh cây lá và áo dài xanh xinh đẹp.

Hồ Mười cũng tin rằng tất cả những gì chế tạo bởi con người đều có thể được sao chép: chiếc ghế, khẩu súng, một ngôn ngữ, với điều kiện người ta có vật liệu, như hắn có vật liệu là cuốn sổ tay với các ghi chú ký âm. Nếu người ta có thể tháo ra rồi lắp lại các bộ phận chiếc đồng hồ thì người ta cũng có khả năng chiên xào các ký tự âm thanh thành món mới, và như vậy rốt cuộc sẽ tạo nên không chỉ ngôn ngữ, mà cả nền văn chương.

Vào thời điểm bị bắt, Hồ Muời đang dạy Anh văn vài trăm học sinh từ vỡ lòng đến trung, cao cấp, mỗi tuần ba đêm. Suốt hai mươi lăm năm, hắn đã truyền thụ cho học sinh hàng triệu từ vựng. Hắn kiên nhẫn giải thích sự rối rắm và không đồng nhất nội tại của văn phạm tiếng Anh. Hắn thậm chí đưa thơ và truyện ngắn bằng tiếng Anh (viết bởi chính hắn và các học sinh lớp cao cấp) cho học trò đọc. Tuy vậy, lúc bị thẩm vấn tại đồn công an, vị giáo sư Anh văn của chúng ta cho thấy y thiếu ngay cả những kiến thức căn bản nhất về ngôn ngữ này. Hắn không biết động từ "to be" hay "to do”. Không biết rằng động từ Anh ngữ có thì quá khứ. Hắn chưa bao giờ nghe tên Shakespeare và không biết rằng dân Úc và dân Anh cùng nói tiếng Anh.

Trong thứ tiếng Anh chế tạo bởi Hồ Mười, không phải chỉ có năm mà đến hai mươi bốn nguyên âm. Các sắc thái phát âm mới này buộc học sinh phải luyện tập lỗ tai thẩm âm của một nhạc sĩ xuất sắc nhất. Có vô số từ cho "đau đớn" và "tre" nhưng không có từ tương đương cho "phó-mát”. Mọi tính từ có thể được dùng như động từ. "Tao sẽ nóng mày" chẳng hạn, hay "Ðừng đỏ tao”. Có hàng đống đại từ nhân xưng, mỗi từ dùng chính xác cho từng quan hệ giữa người nói và người nghe, mà ngay cả những học sinh thông minh nhất cũng không thể nắm vững hết.
Hoàn toàn ngẫu nhiên, vài từ trong thứ tiếng Anh chế tạo bởi Hồ Mười trùng hợp y chang tiếng Anh thật. Trong hệ thống của hắn, mèo cũng được gọi là mèo; xe máy kéo cũng là xe máy kéo; một bông hồng, có lẽ không tránh khỏi, cũng là một bông hồng.

Một vài sáng chế khá kỳ lạ của hắn bao gồm từ "cái mền" để biểu nghĩa người chồng; "cái chậu" để biểu nghĩa người vợ; "cây kim dùi": đứa con trai; "vòi nước rỉ": đứa con gái.

Sự mê muội của Hồ Mười tuyệt đối đến độ, sau khi bị tuyên án hai mươi lăm năm tù vì tội "lừa bịp nhân dân”, hắn đã yêu cầu được phép mang vào tù bộ từ điển Anh ngữ và từ điển từ lóng Anh, hai bộ sách do chính hắn biên soạn, "để tiếp tục cuộc đời học tập”.

Nghe đồn các cựu học trò của hắn tụ tập tiếp tục học tiếng Anh. Bị công an theo dõi, bọn họ phải nhóm học ban đêm trong các hầm ngầm dưới đất, thắp đèn dầu. Những âm tiết kỳ lạ này, được mang đi bởi cơn gió thất thường, quét qua khắp đồng quê.

Nhưng sao họ vẫn tiếp tục? Người ta có thể hỏi. Họ không biết đang học một thứ ngôn ngữ sai lạc sao?

Là một ngôn ngữ toàn cầu, trong thời điểm hiện tại, đối với các học sinh này, tiếng Anh đại diện cho thế giới. Họ cũng biết Việt Nam, trong thời điểm này, không nằm trong thế giới. Bám víu vào thứ tiếng Anh giả mạo cũng là cách khẳng quyết một thực tại khác.

Một thứ tiếng Anh dỏm còn tốt hơn không có tiếng Anh nào, thậm chí tốt hơn tiếng Anh thật, vì nó chẳng liên hệ thực tại Anh hay Mỹ nào.

Hoo he hoo ah utta ma nut m pap m home.

(bản dịch tiếng Việt, của Phan Nhiên Hạo, trong số này)

bài đã đăng của Đinh Linh

Phần Góp Ý/Bình Luận


Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

Lưu ý: Xin vui lòng bỏ dấu tiếng Việt để giúp tránh những hiểu lầm đáng tiếc từ độc giả trong việc diễn dịch ý kiến đóng góp. Bài không bỏ dấu sẽ không được hiển thị. Xin chân thành cám ơn.

@2006-2023 damau.org ♦ Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)