Claudia Rankine sinh năm 1936 ở Jamaica, là tác giả của 5 tập thơ mà tập gần đây nhất: Citizen, An American Lyric (2014) đã mang lại cho bà giải thơ của Hiệp Hội Nhà Phê Bình Sách Quốc Gia Mỹ (2014), giải Forward cho tập thơ hay nhất (2015), và giải Rebekah Johnson Bobbitt của Thư Viện Quốc Hội Mỹ (2016). Bà hiện là giáo sư hàm Frederick Iseman giảng dạy môn thi ca tại Đại học Yale.
“Chặn và Soát” là lời nền cho video Situation (Tình Thế) thực hiện chung với John Lucas, trong chương VI tập thơ Citizen, An American Lyric (2014).
Những gì trước mặt ta đã biết nó sẽ xảy ra và rồi xe cảnh sát thắng két trước đầu xe như để cản đường. Đâu đâu cũng thấy đèn chiếu, còi hú, rồi tiếng rú kéo dài. Nằm xuống đất. Nằm xuống đất ngay. Biết ngay mà.
Mi đâu phải là gã đó nhưng mi có tướng mạo như gã vì chỉ có một gã thôi là cái gã luôn luôn có tướng mạo như thế.
Ta rời nhà khách hàng của mình biết trước sẽ phải bi tấp vô lề. Biết ngay mà. Ta mở cặp đựng giấy để ở chỗ ngồi cạnh tay lái, làm vậy cho bọn họ nhìn thấy. Vâng thưa ngài mắc lửng trên đầu lưỡi, âm thanh từ một cái chuông vốn chẳng thể nào rung vang vì tiếng báo động của nó chính là lệnh chiêu hồn mà ta phải nuốt trọn.
Trong một cảnh trí vẽ lên từ đáy biển, mi không thể giữ mình tỉnh táo – phẫn uất đến phải bật khóc. Mi không thể giữ mình tỉnh táo. Động thái này làm con người ta kiệt lực. Động thái của tụi tao làm mày kiệt lực nhưng mi vẫn không phải là gã đó.
.
Rồi đèn chiếu, còi hú, tiếng rú kéo dài– và mi đâu phải là gã đó nhưng mi có tướng mạo như gã bởi vì chỉ có một gã thôi là cái gã luôn luôn có tướng mạo như thế.
Nằm xuống đất. Nằm xuống đất ngay. Chắc tôi đã vượt quá tốc độ. Không mày không vi phạm tốc độ. Tôi không vi phạm tốc độ? Mày không làm gì sai. Vậy sao ngài buộc tôi tấp vô lề? Tại sao tôi bị tấp vô lề? Giơ tay lên cho tụi tao thấy. Giơ tay lên trời. Giơ tay lên.
Rồi mi phải dang tay trên nắp xe. Bị còng tay. Nằm xuống đất ngay.
.
Lần nào cũng bắt đầu giống nhau, đều không bắt đầu cùng một cách, lần nào bắt đầu cũng như vậy. Đèn chiếu, còi hú, tiếng rú kéo dài-
Có lẽ mái ấm là giang sơn mà cảnh sát không dung túng, nhưng cần quái gì nguyên do, ta bị lôi khỏi xe chỉ cách nhà một dãy phố, tay bị còng rồi bị đẩy vào băng sau xe cảnh sát, đầu gối hắn đè lên xương đòn gánh, hơi thở nóng từ mặt hắn nhăn nhở cười vì trò đùa của chính mình.
.
Lần nào cũng bắt đầu giống nhau, đều không bắt đầu cùng một cách, lần nào bắt đầu cũng như vậy.
Đánh ta đi thằng chó đẻ môi ta bật thốt và tay cảnh sát không cần phải tẩn ta, hắn không cần chi ở ta ngoại trừ vẻ mặt ta suốt chặng đường lái xuyên qua phố. Mi không thể giữ mình tỉnh táo. Mi không điên. Động thái của tụi tao làm cho mày kiệt lực. Mi đâu phải là gã đó.
.
Chuyện có vẻ là vậy. Mày biết như vậy là sai. Chuyện trông vậy mà không phải vậy. Mày cần phải im đi. Điều này sai. Giờ mày cần phải câm mồm lại. Chuyện có vẻ là vậy. Sao mày cứ nói nếu mày chẳng làm gì sai?
Mà mi đâu phải là gã đó nhưng mi có tướng mạo như gã vì chỉ có một gã thôi là cái gã luôn luôn có tướng mạo như thế.
.
Trong một cảnh trí vẽ lên từ đáy biển, mi chẳng thể giữ mình tỉnh táo – phẫn uất đến độ muốn phát điên.
Viên cảnh sát quyết định phạt tội vi phạm tốc độ. Sau khi lấy dấu tay, ta bị bắt phải đứng trần truồng. Ta đứng trần truồng. Rồi được bảo mặc quần áo vào, được phép đi, cuốc bộ qua từng ấy dặm đường để về lại nhà.
Mà mi đâu phải là gã đó nhưng mi có tướng mạo như gã vì chỉ có một gã thôi là cái gã luôn luôn có tướng mạo như thế.
*
Stop-and-Frisk
Script for Situation video created in collaboration with John Lucas
I knew whatever was in front of me was happening and then the police vehicle came to a screeching halt in front of me like they were setting up a blockade. Everywhere were flashes, a siren sounding and a stretched-out roar. Get on the ground. Get on the ground now. Then I just knew.
And you are not the guy and still you fit the description because there is only one guy who is always the guy fitting the description.
I left my client’s house knowing I would be pulled over. I knew. I just knew. I opened my briefcase on the passenger seat, just so they could see. Yes officer rolled around on my tongue, which grew out of a bell that could never ring because its emergency was a tolling I was meant to swallow.
In a landscape drawn from an ocean bed, you can’t drive yourself sane—so angry you are crying. You can’t drive yourself sane. This motion wears a guy out. Our motion is wearing you out and still you are not that guy.
.
Then flashes, a siren, a stretched-out roar—and you are not the guy and still you fit the description because there is only one guy who is always the guy fitting the description.
Get on the ground. Get on the ground now. I must have been speeding. No, you weren’t speeding. I wasn’t speeding? You didn’t do anything wrong. Then why are you pulling me over? Why am I pulled over? Put your hands where they can be seen. Put your hands in the air. Put your hands up.
Then you are stretched out on the hood. Then cuffed. Get on the ground now.
.
Each time it begins in the same way, it doesn’t begin the same way, each time it begins it’s the same. Flashes, a siren, the stretched-out roar—
Maybe because home was a hood the officer could not afford, not that a reason was needed, I was pulled out of my vehicle a block from my door, handcuffed and pushed into the police vehicle’s backseat, the officer’s knee pressing into my collarbone, the officer’s warm breath vacating a face creased into the smile of its own private joke.
Each time it begins in the same way, it doesn’t begin the same way, each time it begins it’s the same.
Go ahead hit me motherfucker fled my lips and the officer did not need to hit me, the officer did not need anything from me except the look on my face on the drive across town. You can’t drive yourself sane. You are not insane. Our motion is wearing you out. You are not the guy.
.
This is what it looks like. You know this is wrong. This is not what it looks like. You need to be quiet. This is wrong. You need to close your mouth now. This is what it looks like. Why are you talking if you haven’t done anything wrong?
And you are not the guy and still you fit the description because there is only one guy who is always the guy fitting the description.
.
In a landscape drawn from an ocean bed, you can’t drive yourself sane—so angry you can’t drive yourself sane.
The charge the officer decided on was exhibition of speed. I was told, after the fingerprinting, to stand naked. I stood naked. It was only then I was instructed to dress, to leave, to walk all those miles back home.
And still you are not the guy and still you fit the description because there is only one guy who is always the guy fitting the description
___________________________________________________________________
Trần Thị NgH trích dịch chương VI, tập thơ Citizen, An American Lyric (Graywolf Press, 2014), Claudia Rankine.