VII. NHÀ TRƯƠNG BA

(Hồn Trương Ba và Trưởng Hoạt. Nét mặt hồn Trương Ba rầu rĩ, thẫn thờ)

Trưởng Hoạt
(Lặng lẽ nhìn hồn Trương Ba lắc đầu) Lúc nào bác cũng sặc sụa hơi men. Bác uống rượu nhiều quá! Hôm nay tôi sang cũng là để nói chuyện này với bác: Bác đâm nát rượu mất rồi! Những thói xấu thường ngày nó làm hư hại tâm hồn, trí não của người ta, bác ạ! Bà nhà bảo bữa cơm nào không có rượu là bác lại nhạt nhạt ngơ ngẩn như người mất hồn ấy!

Hồn Trương Ba
Mất hồn à? Mất hồn sao được?

Trưởng Hoạt
Có phải chỉ rượu không đâu? Thức ăn kém một chút bác cũng cau có không chịu ăn. Vợ chồng luôn dằn vặt cãi cọ nhau. Chỗ anh em tôi hỏi thật: Sao bác đâm trái tính như vậy?

Hồn Trương Ba
(Ấp úng) Tôi…Tôi cũng không hiểu. Tự nhiên cứ thèm. Cái thân các tôi ấy! Bác có ở trong tình ảnh tôi bác mới hiểu.

Trưởng Hoạt
(Thở dài) Thân xác ai mà chả yếu đuổi. Ai mà chẳng phải cưỡng chống lại xác thân mình. Như tôi đây tôi đã ngoại 60, tôi còn muốn làm bao nhiêu việc, còn muốn có phen vẫy vùng yên ngụa, ra Đông sang Đoài như hồi làm lính nghĩa quân. Vậy mà sức tôi nào nghe theo ý tôi. Cái lưng tôi đã gù xuống, gân cốt đã yếu đi, chân tay đã rã rời…Còn bác, mang thân Anh hàng thịt to khoẻ, chứ chúng tôi đã gần đất xa trời…

Hồn Trương Ba
Sống nhiều với trẻ lâu mà làm gì hả bác, khổ tôi phải mang thân người khác?

Trưởng Hoạt
Bác cứ nói thế! Cái thân bác mang bây giờ đâu còn là thân của Anh hàng thịt, mà đã là của bác, là thân bác rồi, nó làm gì, gây ra cái sự gì, bác phải chịu, bác còn đổ cho ai được nữa? (bực bội). Thì bác muốn nên bác mới đứng ra lụi cụi buôn bán ở cửa hàng thịt, suốt ngày một tay lăm lăm con dao nhọn, một tay khư khư túi tiền.

Hồn Trương Ba
Đấy là ý thằng con trai tôi, lệnh của ông Lý trưởng.. Có thế họ mới để cho tôi yên…Với lại gia cảnh tôi bây giờ cũng túng bấn, chợ búa đắt đỏ mà cơm nước tiêu pha thì lại nhiều hơn trước..Cái vườn không đủ, phải trông vào lờ lãi ở hàng thịt…

Trưởng Hoạt
Ra bây giờ bác tính toán lập luận như vậy. Người ta bảo hàng thịt của bác buôn rẻ bán đắt, cân điêu cân sai bắt chẹt khách hàng quá lắm! Thật chẳng còn ra làm sao! Mà thật, không nói chuyện đó nữa kẻo lại cãi cọ bực bội. Hay ta làm ván cờ vậy. Bây giờ chỉ còn đánh cờ là lại vui vẻ với nhau được như xưa (Gượng cười). Bác đem bàn cờ ra đây

(Họ đem bàn cờ ra, xếp quân ngồi đánh)

Trưởng Hoạt
(Cau mày bối rối) Bác làm sao thế? Nước đi của bác…

Hồn Trương Ba
Sao? Tôi thích đi vậy (Một lát) Chiếu tướng!

Trưởng Hoạt
(Ngơ ngác) Sao bác lại chiếu thế?

Hồn Trương Ba
Chiếu thế thì sao? Bác hết đường gỡ nhé!

Trưởng Hoạt
Người đàng hoàng không ai đòi ăn nước ấy! (Thất vọng) Vâng, tôi thua. (Đứng dậy). Nhưng bác Trương ạ, tôi không hiểu nổi. Lối đánh của bác khác hẳn ngày xưa. Thoạt trông thì thấy cách vào cờ của bác vẫn như xưa, nhưng sau thì… Chẳng còn cái khoáng hoạt, dũng mãnh thâm sâu ngày trước. Cách tiến cách thủ của bác bây giờ vụn vặt, tủn mủn thô phũ. Mà cái nước ăn vừa rồi nói xin lỗi bác nó bần tiện làm sao!

Hồn Trương Ba
Bác ăn nói hay nhỉ? Bần tiện là thế nào? Hay ta đánh ván nữa?

Trưởng Hoạt
(Chán nản) Không, tôi không thích đánh nữa. Xin kiếu bác..Thảo nào..Bác thay tâm đổi tính thật rồi, bác Trương Ba ạ!

Hồn Trương Ba
Kìa, đến bác là người bạn thân nhất của tôi mà cũng…

Trưởng Hoạt
Không dám! Tôi chỉ là thằng lính già thất thế, chân đất áo vá, đâu dám là bạn của ông chủ hàng thịt…Thân thiết với bác là cô chủ, là đám lái lợn, hoặc quan cách vai vế như thầy Lý..Kìa kìa, thầy Lý đã đến tìm ông chủ kia kìa (Lạnh nhạt đứng dậy)  Vô phép ông, tôi về! (Ra)

(Lý trưởng và anh con trai vào, cả hai xem chừng đều đang hỉ hả, Lý trưởng chuyếnh choáng say)

Lý trưởng
(Với anh con trai) Hí hí! Rượu ở cái quán ấy ngon thực đấy! Mà cái con bé bán hàng thì ..hí hí! Con mắt nó đong đưa, cái ngực nó…(Làm điệu bộ) Hí hí!

Anh con trai
Thì đã bảo! Mời ông Lý, là phải ra mời! ông Lý không biết còn nhiều chỗ thú vị hơn kia. Nếu ông Lý không quá bận việc quan, thỉnh thoảng chịu khó đi theo cánh dân buôn chúng tôi, thì (nháy mắt) còn bằng mấy cái con bán rượu ấy…

Lý trưởng
(Toét miệng cười) Thế à? Hì hì! Phải gió cái nhà cậu này! Hì hì…Ờ mà cậu nói đúng: Việc quan thì cũng phả có lúc giải trí chứ nhỉ? ..Cho nó..lưu thông khí huyết..Hề hề…

Hồn Trương Ba
(Khó chịu) Lại chuyện gì nữa?

Lý trưởng
A, ông bạn ngồi đây mà tôi không hay! Hà hà..chào ông Trương Ba hay chào ông hàng thịt cũng được! Chúng tớ vừa đi bù khú với nhau về. Vui ra phết! Bố con ông quả là biết nể trên nhường dưới! (Chợt hỏi anh con trai). Ấy, tấm vóc với gói tiền lúc nãy anh đưa ta đâu nhỉ, khéo quên ở hàng rượu.

Anh con trai
(Cười) Quên đâu, ông Lý để trong áo kia kìa!

Lý trưởng
À đây rồi, hì hì.. Vui thật, hôm nay vui thật! Có thế chứ: Phải biết dựa vào nhau ăn ở cho biết điều là thông đồng bén giọt cả! (Với hồn Trương Ba). Ông núp vào thân một Anh hàng thịt chứ mười Anh hàng thịt ta cũng che chở được! Phải, thế mà hay! Có độ dăm bảy kẻ đội lốt người khác như ông Trương Ba đây thì thầy Lý tha hồ uống rượu. Ờ giá mà cả làng cả tổng cả thiên hạ này đều hồn nọ lốt kia nhỉ? (Chỉ vào mặt anh con trai). Biết đâu cái thân anh đây cũng đếch phải của anh? Kể cả tớ nữa..có khi ..xưa hồn tớ cũng là của thằng nỡm nào cũng nên! Hì hì…vui thật!

Hồn Trương Ba
(Xẵng) Thôi đi, các người hãy để cho tôi yên!

Lý trưởng
(Vẫn rất say) Ơ cái ông này, ông phải biết: ông không chỉ sống nhờ vào thằng hàng thịt mà còn sống nhờ vào thầy Lý nữa nhé! Thời buổi này chẳng ai sống nhờ bằng thân mình được!

Anh con trai
Ông Lý say, thầy đứng nóng (Kéo riêng hồn Trương Ba ra) Thầy đứng tưởng tôi vui vẻ gì! Tốn kém với nó lắm. Uống rượu với nó mất cả ngon. Nhưng trong làng này quyền bính ở tay nó cả mình muốn được việc phải ăn cứt nó mình cũng phải ăn. (Với Lý trưởng). Thôi, để tôi đưa ông Lý về…

Lý trưởng
Ờ, ta về đình, để ta còn làm việc công, còn phải cai quản mọi dân đinh trong làng.. (Loạng choạng bước đi, anh con trai dìu hắn ra)

Hồn Trương Ba
(Ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi đứng vụt dậy) Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi! (Nhìn chân tay thân thể). Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi tức khắc! Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỉ, để nó được tách ra khỏi cái xác này dù chỉ là một lát!

(Tới đây bắt đầu lớp kịch “CUỘC ĐỐI THOẠI GIỮA HỒN VÀ XÁC”. Trên sân khấu, Hồn Trương Ba tách ra khỏi Anh hàng thịt và hiện lờ mờ trong dáng nhân vật Trương Ba thật. Thân xác bằng thịt vẫn ngồi nguyên trên chõng và lúc này chỉ còn là thân xác)

Xác hàng thịt
(Bắt đầu) Vô ích, cái linh hồn mờ nhạt của ông Trương Ba khốn khổ kia, ông không tách ra khỏi được tôi đâu dù tôi chỉ là thân xác..

Hồn Trương Ba
A, mày cũng biết nói kia à? Vô lý mày không thể biết nói! Mày không có tiếng nói, mày chỉ là xác thịt âm u đui mù…

Xác hàng thịt
Có đấy! Xác hàng thịt có tiếng nói đấy! Ông đã biết tiếng nói của tôi rồi, đã luôn luôn bị tiếng nói ấy sai khiến. Chính vì âm u đui mù mà tôi có sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả linh hồn cao khiết của ông!

Hồn Trương Ba
Nói láo! Mày chỉ là cái vỏ bên ngoài, không có ý nghĩa gì hết, không có tư tưởng không có cảm xúc!

Xác hàng thịt
Có thật thế không?

Hồn Trương Ba
Hoặc nếu có thì chỉ là những thứ thấp kém mà bất cứ con thú nào cũng thèm được: Thèm ăn ngon, thèm rượu thịt..

Xác hàng thịt
Tất nhiên, tất nhiên. Sao ông không kể tiếp: Khi ông ở bên nhà tôi…Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại.. Đêm hôm đó suýt nữa thì…

Hồn Trương Ba
Im đi, đấy là mày chứ, chân tay mày hơi thở của mày…

Xác hàng thịt
Thì tôi có ghen đâu! Ai lại ghen với chính thân thể mình nhỉ? Tôi chỉ trách là sao đêm hôm ấy, ông lại tự dưng bỏ chạy, hoài của… Này nhưng ta nên thành thật với nhau một chút: Chẳng nhẽ ông không xao xuyến chút gì à? Hà hà, cái món tiết canh cố hữu, khấu đuôi và đủ các thứ thú vị khác không làm hồn ông lâng lâng cảm xúc được sao? Để thoả mãn tôi, chẳng nhẽ ông không tham dự vào chút đỉnh gì? Nào hãy thành thật trả lời đi!

Hồn Trương Ba
Ta ..ta .. đã bảo mày im đi!

Xác hàng thịt
Rõ là ông không dám trả lời. Giấu ai chứ không thể giấu tôi được. hai ta đã hoà với nhau làm một!

Hồn Trương Ba
Không! Ta vẫn có một đời sống riêng: Nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn…

Xác hàng thịt
Nực cười thật! Khi ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn!

Hồn Trương Ba
(Bịt tai lại)Ta không muốn nghe mày nữa!

Xác hàng thịt
(Lắc đầu) Ông cứ việc bịt tai lại! Chẳng có cách nào chối bỏ tôi được đâu! Mà đáng lẽ ông phải cảm ơn tôi. Tôi đã cho ông sức mạnh. Ông có nhớ hôm ông tát thằng con ông toé máu mồm máu mũi không? Cơn giận của ông lại có thêm sức mạnh của tôi! Ha ha..

Hồn Trương Ba
Ta cần gì đến cái sức mạnh làm ta trở thành tàn bạo.

Xác hàng thịt
Nhưng tôi là cái hoàn cảnh mà ông buộc phải quy phục! Đâu phải lỗi tại tôi.. (Buồn rầu) Sao ông có vẻ khinh thường tôi thế nhỉ? Tôi cũng đáng được quý trọng chứ! Tôi là cái bình để chứa đựng linh hồn. Nhờ tôi mà ông có thể làm lụng, cuốc xới. Ông nhìn ngắm trời đất cây cối người thân…Nhờ có đôi mắt của tôi, ông cảm nhận thế giới này qua những giác quan của tôi… Khi muốn hành hạ tâm hồn con người. Người ta xâm phạm thể xác.. Những vị lắm chữ nhiều sách như các ông là hay vin vào có tâm hồn là quý, khuyên con người ta sống với hồn, để rồi bỏ bê cho thân xác họ mãi khổ sở nhếch nhác …. Mỗi bữa cơm tôi đòi ăn 8,9 bát cơm, tôi thèm ăn thịt hỏi có gì là tội lỗi nào? Lỗi là ở chỗ không có đủ 8,9 bát cơm cho tôi ăn chứ?

Hồn Trương Ba
Nhưng..nhưng..

Xác hàng thịt
Hãy công bằng hơn, ông Trương Ba ạ! Từ nãy tới giờ chỉ có ông nặng lời với tôi, chứ tôi thì vẫn nhã nhặn với ông đấy chứ? (Thì thầm). Tôi rất biết cách chiều chuộng linh hồn.

Hồn Trương Ba
Chiều chuộng?

Xác hàng thịt
Chứ sao? Tôi thông cảm với những trò chơi tâm hồn của ông. Nghĩa là những lúc một mình một bóng, ông cứ việc nghĩ rằng ông có một tâm hồn bên trong cao khiết, chẳng qua vì hoàn cảnh vì để sống mà ông phải nhân nhượng tôi. Làm xong điều gì xấu ông cứ đổ tội cho tôi, để ông được thanh thản. Tôi biết cần phải để cho tính tự ái của ông được ve vuốt. Tâm hồn là thứ lắm sĩ diện. hà hà…miễn là.. ông vẫn làm đủ mọi việc để thoả mãn những thèm khát của tôi!

Hồn Trương Ba
Lý lẽ của anh thật ti tiện!

Xác hàng thịt
Ấy đấy, ông bắt đầu gọi tôi là anh rồi đấy! Có phải lí lẽ của tôi đâu, tôi chỉ nhắc lại những điều ông vẫn tự nói với mình và những người khác đấy chứ! Đã bảo chúng ta tuy hai mà một mà!

Hồn Trương Ba
(Như tuyệt vọng) Trời!

Xác hàng thịt
(An ủi) Ông đừng nên tự dằn vặt làm gì! Tôi đâu muốn làm khổ ông, bởi tôi cũng rất cần đến ông. Thôi, đừng cãi cọ nhau nữa. Chằng còn cách nào khác đâu! Phải sống hoà thuận với nhau thôi! Cái hồn vía ương bướng của tôi ơi, hãy về với tôi này!

(Hồn Trương Ba bần thần nhập lại vào xác hàng thịt. Trên sân khấu nhân vật Trương Ba biến đi. Chỉ còn lại xác hàng thịt mang hồn Trương Ba ngồi lặng lẽ bên chõng…Vợ Trương Ba vào)

 

(Còn tiếp …)

bài đã đăng của Lưu Quang Vũ

• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 5) - 20.12.2019
• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 3) - 18.12.2019
• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 2) - 17.12.2019
• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 1) - 16.12.2019