Một cảnh trong Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt trình diễn tại Nhà Hát Tuổi Trẻ, Hà nội (2013)

 

III. TRỞ LẠI CẢNH THIÊN ĐÀNG

Nam Tào – Bắc Đẩu – Đế Thích.

Bắc Đẩu
(Với Đế Thích) Đã có nghiêm lệnh với bác, chúng tôi cũng chẳng giúp gì được!

Nam Tào
Bác ngồi đây, nhưng ở ngoài kia đã có người họ canh chừng bác, bác lén đi là họ bẩm báo ngay! Đây, bác có thấy mấy cô tiên giả tảng chơi đàn dưới mấy gốc kia không? Chính là họ đang theo dõi bác đấy.

Đế Thích
(Rầu rĩ) Hai tuần nay, từ hôm tôi xuống hạ giới về, họ rình rập tôi suốt!

Bắc Đẩu
Việc bác xuống hạ giới mà lộ ra là không phải do chúng tôi đâu! Chỉ tại lúc đi, bác vội vã không để ý, có mấy cô tiên dạo chơi gần cửa Vân Hạ trông thấy, thế là các cô ấy xì xầm rỉ tai nhau, rồi chẳng biết cô nào mách ngay với Ngọc Hoàng!

Nam Tào
Bác còn lạ gì: đám tiên nữ chúa là hay ngồi lê đôi mách. Việc kín mấy đến tai họ cũng thành om sòm rền rĩ. Có ít họ sít ra nhiều.

Bắc Đẩu
Bụng dạ đàn bà, còn phải nói. Xem ra họ có vẻ thích thú khi kể tội người khác!

Nam Tào
Mà các cô ấy có tốt đẹp gì cho cam! Đấy! Vừa mới chả xảy ra chuyện cô tiên Mẫu Đơn lẻn xuống du ngoạn dưới hạ giới, léng phéng thế nào mà phải lòng ngay một anh chàng dưới đó… (Thì thầm). Nghe đâu đến mức có chửa với nhau cơ đấy!

Bắc Đẩu
(Trợn mắt) Đến thế kia à? Chung chạ với người cõi trần thế còn ra làm sao. Bác nói thật đấy chứ?

Nam Tào
(Vẫn thì thầm) Thì chính ông Thiên Lôi kể với tôi mà lị. Ông ấy được lệnh vác tầm sét xuống để trị tội anh chàng kia nhưng nể nang nhau thế nào, ông ấy lại tha cho. Có khi do nhận quà cáp biếu xén gì cũng nên… việc cô tiên Mẫu Đơn, khắp thiên đình người ta đồn đại, nhưng bà Vương Mẫu thì tìm cách bịt đi cho êm chuyện.

Bắc Đẩu
Thế mà việc bác Đế Thích bỏ đi chơi mấy ngày, chính đám tiên nữ của bà Vương Mẫu lại làm rầm lên như sắp sụp trời đến nơi! Thật đúng là: “Chân mình thì lấm bê bê, lại toan cầm đuốc đi rê chân người” (Nhìn Đế Thích ngậm ngùi) Khổ thân bác Đế Thích! Bác ấy có vẻ buồn quá! Đúng làm ham cái gì khổ cái đấy! Bây giờ bác ấy lại phải đánh cờ một mình.

Nam Tào
Bác Đế Thích này, tôi hỏi thật bác nhé: Người dưới hạ giới không thể cao cờ như bác, đánh cờ với họ, bác có thú không?

Đế Thích
Biết tả thế nào với hai ông? Nước cờ của người hạ giới không giống như nước cờ tiên giới trên giời chúng ta đâu. Người dưới đó đánh cờ mỗi người một cách, một vẻ. Họ mang tính tình, tâm địa họ vào ván cờ. Những nước cờ của người trần thế, lạ lắm. Giống như chính đời sống của con người dưới đó, nó nóng bỏng rộn rã những toan tính, mưu cơ, những vui buồn khổ não, những gắng gỏi, hồi hộp hy vọng. Chao ôi, những nước cờ của người hạ giới, bậc tiên bậc thần trên thiên đình cũng không có được!

Bắc Đẩu
Hẳn bác đã đánh với nhiều người dưới đó?

Đế Thích
Nhiều. Nhưng tôi vẫn nhớ nhất ván cờ đánh với một người có tên Trương Ba.

Nam Tào
Trương Ba? Cái tên này nghe quen quen …. Người ấy là ai vậy?

Đế Thích
Các ông không biết được đâu! Đó chính là một người làm vườn, một nông phu bình thường nhưng nước cờ khá lắm, mà con người chất phác hồn hậu lắm! Tôi đã biếu ông ta… Nhưng thôi, việc này e phạm phép giời…

Nam Tào
Trương Ba… Chịu, không nhớ mình đã gặp cái tên ấy ở đâu.

Bắc Đẩu
Thôi! Chuyện linh tinh mãi! Công việc chưa xong (Nhìn vào sổ Nam Tào) Bác nhanh tay lên, phiên phiến ta còn về nghỉ. Tôi mỏi lưng lắm rồi, muốn ra vườn sai mấy chú tiên đồng ra đấm lưng cho một lát.

Nam Tào
Tôi cũng buồn ngủ díp cả mắt (Ngáp, giở sổ) Nào thì làm! Xem những ai phải đưa đi ngày mai đây?

Bắc Đẩu
(Nghe ngóng) Quái, có tiếng í ới gì ngoài kia. (Nhìn ra) Cô tiên nào đang xắm xăm đi đến thế nhỉ?

Nam Tào
(Cũng che mắt nhìn ra) Cô tiên nào mà trông lạ quá: Mặc yếm nâu, xắn váy quai cồng, đi đất, tay lại cầm cái gì cong cong, nhọn nhọn. (Với Đế Thích) Bác tinh mắt, bác nhìn thử xem!

Đế Thích
À, cái đó dưới hạ giới họ gọi là cái liềm. Tiên sao lại cầm liềm nhỉ?

Bắc Đẩu
Tiên gì mà vẫn khăn, da lại đen nhạch thế kia! Tôi chưa gặp cô tiên nào như thế, lạ quá!

Đế Thích
Quái, tôi trông người này quen lắm!

Nam Tào
Bà ta có vẻ đang rất tức giận, vừa đi vừa quát… Ấy, ấy bà ta chạy vào đây kìa. (Ngồi xuống, giả vờ cắm cúi làm việc, vợ Trương Ba đi vào)

Vợ Trương Ba
(Oang oang) Giời à? Đúng là tôi lên đến giời rồi à? Hay lắm (Với ba ông tiên) Chào các ông, tôi hỏi khí không phải: Có đúng đây là giời không?

Bắc Đẩu
Phải, đúng đây là giờ đây. Bà là ai?

Đế Thích
(Sững sờ) Phải rồi! Bà vợ của ông Trương Ba đây mà (Chạy đến bên bà vợ Trương Ba) Sao bà lại lên được đây?

Vợ Trương Ba
Tôi dọn nhà thấy thẻ hương dắt trên cột tôi thắp ba nén cắm lên bàn thờ ông Trương Ba, bỗng thấy y như có trận gió cuồn mình đi, định thần lại thì thấy mình đã ở đây, nhìn xuống dưới chỉ thấy mây là mây, mới đoán mình đã ở trên giời!

Đế Thích
Thảo nào, chính ba nén hương ấy đã đưa bà lên đây! Nhưng bà vừa nói gì? Sao lại cắm lên bàn thờ ông Trương Ba? Ông ấy đâu?

Vợ Trương Ba
Ông nhà tôi mất rồi!

Đế Thích
(Bàng hoàng) Trời, mất bao giờ? Tôi vừa mới đánh cờ với ông ấy hôm nọ cơ mà?

Vợ Trương Ba
(Ngờ ngợ nhìn Đế Thích) Ông.. ông là..

Đế Thích
Tôi là ông lão hành khất cách đây hai tuần đã tới nhà đánh cờ với ông Trương Ba.

Vợ Trương Ba
Tôi nhớ rồi! Thì đúng hôm ấy, ông vừa đi khỏi có một lát, thế là nhà tôi… (Khóc)

Đế Thích
Không thể như thế được! Nguyên do vì đâu ông ấy mất! Sao ông ấy không gọi tôi?

Vợ Trương Ba
Nào có biết nguyên do vì đâu! Ông ấy cũng chẳng kịp trối trăng gì, đang khoẻ mạnh vui vẻ bỗng dưng… Nhưng tại sao ông lại ở đây?

Đế Thích
Tôi ở trên này mà. Tôi là tiên Đế Thích, còn hai ông kia là Nam Tào Bắc Đẩu, đều là quan nhà giời.

Vợ Trương Ba
Tiên à? Quan nhà giời à? Nam Tào, Bắc Đẩu à? Thế thì .. (Xăm xăm tiến đến trước mặt Nam Tào Bắc Đẩu). Tôi đã lên được đến đây, tôi phải hỏi các người cho ra nhẽ: tại sao chồng tôi phải chết, tại sao giờ bắt chồng tôi phải chết? Ông ấy tốt là thế, hiền hậu là thế, sao các người nỡ… (Quát to, tay vung cái liềm) Đồ độc ác, đồ bất nhân! (Nam Tào Bắc Đẩu sợ hãi lùi vào một góc). Các người phải trả lời tôi: Tại sao?

Nam Tào
(Lắp bắp) Kìa, ông Đế Thích, can bà ấy lại… Chúng tôi, chúng tôi đâu có biết…

Đế Thích
(Với Nam Tào và Bắc Đẩu) Nhưng các ông phải biết chứ, các ông giữ sổ Nam Tào mà… Các ông làm ăn thế nào thế? Tôi đâu ngờ… ông Trương Ba ông ấy là người tử tế, tốt bụng còn đang rất mạnh khoẻ, phải được sống 20 năm nữa mới phải… Các ông xem lại sổ xem…

(Nam Tào Bắc Đẩu sợ sệt nhìn cái liềm trên tay vợ Trương Ba, lập cập giở sổ sách)

Bắc Đẩu
Vâng, chúng tôi xem lại đây! (Hai người lúi húi dò tìm) Các đây hai tuần à? Đây rồi, tỉnh Đông, làng Thượng… Trương Ba.. còn sống được 20 năm nữa, nhưng ta đã…

Nam Tào
Chết rồi, đúng là cái hôm… cái hôm… Bác giục tôi nhanh lên để đến dinh Thái Thượng dự tiệc.. Thế là tôi nhắm mắt tôi gạch.. Tại bác!

Bắc Đẩu
Sao lại tại tôi? Bác gạch chứ?

Nam Tào
Nhưng tại bác

Bắc Đẩu
Tại bác thì có.

Nam Tào
Tại bác, tại bác.

Đế Thích
(Rên rỉ) Khốn khổ chưa, các ông đã làm ăn thế có chết người ta không? Tại hai ông, tại cả hai ông! Chỉ một cái gạch mà các ông làm người ta chết oan!

Vợ Trương Ba
Các người bắt chồng tôi chết oan, các người phải làm chồng tôi sống lại, kẻo không xong với tôi! (Xông đến Nam Tào Bắc Đẩu túm ngực áo Nam Tào, Nam Tào vùng chạy, ngực áo rách xoạc)

Bắc Đẩu
Xin bà, xin bà… Bây giờ việc lỡ rồi. ông nhà có mất sớm thật nhưng thiết nghĩ: Đằng nào cũng thế thôi, người dưới trần ai rồi cũng một lần chết…

Vợ Trương Ba
Chết! Các ông có biết chết là thế nào không? Các ông đã mất người thân bao giờ chưa?

Bắc Đẩu
Quả thật… chúng tôi người cõi giời… Người cõi giời không ai phải chết..

Vợ Trương Ba
Cho nên các ông không hiểu được chết là thế nào? Một người đang sống, đang làm lụng, cười nói vui buồn, hít thở khí trời, nhìn ngắm cây cối, ấm cúng giữa vợ con, nhà cửa, bạn bè thân thích bỗng đùng một cái, không còn biết gì nữa, không nghe được bất kì lời nói của ai, không làm thêm được bất cứ việc gì, không còn là gì hết, câm lặng, trống không, thân thể tan rữa trong đất lạnh tối tăm… Chao ôi, chồng tôi… các ông bắt chồng tôi chết được thì các ông cũng phải làm chồng tôi sống lại được! Trả chồng tôi đây!

Nam Tào
Chúng tôi chót … lầm… Vâng, nếu ông nhà mới chết có ba ngày trở xuống thì chúng tôi còn có thể gọi hồn ông ấy nhập vào xác được đằng này đã hai tuần… Xác ông ấy đã hỏng rồi, chúng tôi không còn cách nào đành chịu thôi… Bà hiểu cho tôi…

Vợ Trương Ba
(Quát to) Tôi không biết! Các người phải làm chồng tôi sống lại! Tôi không để các người yên đâu! Giời gì mà bạc ác đến thế! (Hất tung cái đôn, cầm lọ mực của Bắc Đẩu ném xuống bậc thềm) Bà sẽ phá tan cái cõi giời của chúng mày, bà băm vằm mặt chúng mày ra!

Nam Tào, Bắc Đẩu
(Kinh hoàng) Ối cha mẹ ơi! (Chạy núp sau cột, líu cả lưỡi) Cứu chúng tôi với! Ối ông Đế Thích ơi!

Đế Thích
(Can bà vợ Trương Ba) Khoan khoan đã, bà bớt nóng nảy để tôi nghĩ xem có cách nào cứu ông nhà được không? (Bóp trán suy nghĩ). Bà ạ, đúng như hai ông này nói: Nếu mới ba ngày thì còn dễ chứ giờ xác ông nhà đã hỏng, hồn ông có về cũng chẳng còn nơi trú…

Vợ Trương Ba
Hồn ông nhà tôi ư? Thế từ hôm ấy tới giờ hồn nhà tôi ở đâu?

Đế Thích
(Lắc đầu) Chẳng ở đâu cả, mông lung tan hoà trong đất trời. Còn nhưng cũng như không, bởi nếu đã lìa khỏi nơi trú ngụ là thân xác, linh hồn con người sẽ chẳng là gì hết, chỉ là hư ảo thôi! Lẽ tạo hoá là như vậy!

Vợ Trương Ba
(Khóc) Ông Trương Ba, khổ thân ông…

Đế Thích
(Như vụt nghĩ ra) Đúng rồi, chỉ còn một cách, chỉ có một cách… Phép này xưa kia một bậc lão tiên đã truyền cho tôi. Chỉ có cách ấy, hoạ may.. (Với Nam Tào Bắc Đẩu) Các ông xem lại sổ xem, ở cõi Đông, trong các làng kế cận với làng ông Trương Ba, trong ba hôm nay có người nào mới chết không?

(Nam Tào Bắc Đẩu lập cập giở sổ tìm)

Nam Tào
Có..có… Ở làng Hạ có một Anh hàng thịt mới mất! Tôi mới gạch tên anh ta hôm qua.

Đế Thích
Được rồi! (Với bà vợ Trương Ba). Thế này bà nhé: Tôi sẽ làm cho hồn ông Trương Ba nhập vào xác người hàng thịt. Chỉ có cách ấy ông Trương Ba mới sống lại được. Hồn vẫn nguyên vẹn là hồn ông bà nhà nhưng phải mượn thân xác Anh hàng thịt làm nơi trú ngụ. Đành thế vậy thôi, cứu được phần hồn còn hơn mất hết. Phần hồn mới là phần chủ chốt của con người… bà thấy có được không?

Vợ Trương Ba
Tôi chẳng hiểu gì cả. Tuỳ các ông sao cũng được. Miễn là chồng tôi sống lại.

Đế Thích
Có thể lúc đầu bà ngỡ ngàng, nhưng rồi bà sẽ mau chóng nhận ra ông nhà thôi. Bây giờ bà về nhà Anh hàng thịt ở làng Hạ mà đón ông ấy.

Bắc Đẩu
Hồn Trương Ba, da hàng thịt.. Kỳ quặc thật! Nhưng ông Đế Thích ơi, làm như vậy là phạm phải phép giời đấy!

Đế Thích
Đành thôi. Trăm sự tại các ông… Tôi thà chịu phép giời chứ không thể để người ta oan khuất. (Với vợ Trương Ba) Bà đi lối kia kìa, nhanh chân lên. Nhớ đến ngay nhà người hàng thịt nhé! Phép màu sẽ ứng nghiệm ngay bây giờ!

(Bà vợ ông Trương Ba ra, Đế Thích chắp tay lẩm nhẩm khấn. Tiếng gió rít và sấm chớp)

(Đèn tắt, chuyển cảnh)

IV. NHÀ NGƯỜI HÀNG THỊT

(Một cỗ quan tài đặt giữa nhà, trên có hương nế, hoa cúng. Vợ người hàng thịt chít khăn xô, áo xô, ôm mặt ngồi bên áo quan. Lái lợn 1 và lái lợn 2 rón rén vào, tay cầm thẻ hương, gói hoa.)

Lái lợn 1
Chúng tôi đến viếng ông nhà, xin có lời chia buồn thống thiết với bà cùng gia quyến, chúng tôi rất lấy làm…

Vợ người hàng thịt
(Nức nở) Ông ơi, hai bác lái vẫn mang hàng đến cho ông đây, sao ông bỏ đi đâu ông ơi…

Lái lợn 2
Đột ngột quá! Mới sáng tôi chở lợn đến cho nhà ông, ông ấy vẫn còn đang khoẻ mạnh.

Vợ người hàng thịt
Thì chiều qua ông ấy còn xoay trần chọc tiết, xẻ thịt một lúc hai con lợn to. Tôi đánh tiết canh, ông ấy xơi liền ba bốn bát, uống hết nửa chai rượu rồi lăn ra ngủ, còn ngáy như kéo bễ… Vậy mà tới nửa đêm, ông ấy lên một cơn đau bụng rồi kêu lạnh, tôi vừa đốt cái lò dưới bếp mang lên, đã nghe ông ấy nấc mấy tiếng rồi lịm dần…

Lái lợn 1
(Lắc đầu) Quái lạ! Đời người sống chết thật bất thường! Ngẫm mà buồn quá, sợ quá!

Lái lợn 2
(Với lái lợn 1) Ai ngờ ông hàng thịt lực lưỡng to béo như hộ pháp này lại nằm xuống dễ thế! Hai con lợn tôi mang tới cho ông ấy hôm qua, ông ấy đã kịp trả tiền tôi đâu! (Hạ giọng). Mình nhắc ngay với bà vợ bây giờ không tiện nhưng để đấy rồi không hiểu bà ấy có biết cho không! 43 quan rưỡi, có phải ít ỏi đâu? Sợ ông ấy không kịp trăn trối gì, mình nói bà vợ lại cho là mình bịa! Ai nỡ bịa cơ chứ!

Lái lợn 1
Thôi chuyện đâu bỏ đấy, người ta nằm xuống rồi, nghĩa tử là nghĩa tận…

Lái lợn 2
Vẫn biết vậy nhưng vốn liếng của tôi…

Lái lợn 1
Ông thì lúc nào cũng chỉ lo đếm tiền, đồng tiền là cái quái gì…

Lái lợn 2
Phải, ông không lo thậm chí ông còn mừng nữa! Tôi biết tỏng tâm địa ông rồi! Ông còn nợ tiền ông hàng thịt một món tiền to, ông mừng vì từ nay ông hàng thịt không còn đòi ông được nữa chứ gì?

Lái lợn 1
Ông nói không sợ phải tội sao? Hôm đó các ông chuốc rượu say cho tôi, rồi ông hàng thịt rủ tôi đánh bạc kỳ đến lúc tôi nhẵn túi.. Mà tôi đã trả ông ấy được gần nửa số tiền rồi…

Vợ ông hàng thịt:
Các bác uống nước, xơi trầu.. (Rót nước). Gia đình dự tính sáng mai, anh em nội ngoại về đủ, mới đưa quan (Chấm nước mắt). Từ nay, vắng ông ấy, tôi biết sống ra sao? Hàng họ nhà cửa thế là không còn có người quán xuyến. Xưa nay tôi chỉ biết nương tựa vào sức vóc và tài tháo vát của ông ấy.. (Oà khóc). Sao ông nỡ bỏ tôi ông đi một mình vậy ông?

(Có tiếng lục đục trong cỗ quan tài)

Lái lợn 1
Có tiếng gì ở đâu thế nhỉ?

Lái lợn 2
(Tái mặt lắp bắp chỉ vào quan tài) Hình … hình như… ở trong này… (Lái lợn 1 rú lên.)

( Tiếng động trong quan tài mạnh hơn. Cái nắp quan chuyển động. cả ba kinh hoàng lùi lại, co rúm người. cái nắp quan tài bị xô mạnh, rơi đánh rầm xuống sàn. Người chết từ từ ngóc đầu lồm cồm ngồi lên. Xác người hàng thị từ giờ đã mang hồn của Trương Ba nên ta gọi là Hồn Trương Ba – ngơ ngác nhìn quanh)

Hồn Trương Ba
Bức quá, ngột quá! Tôi ở đâu thế này, mấy người kia là ai? (Lừng lững đứng dậy) Quái, tôi ở đâu thế này (Gọi to). Bà nó ơi!

(Vợ người hàng thịt đứng lặng như chết đứng. Lái lợn 1 và lái lợn 2 quỳ sụp xuống)

Vợ người hàng thịt
(Lắp bắp) Ông ơi, ông có… oan khuất gì mà…mà…

Lái lợn 1
(Vái lia lịa) Lạy anh, tấu lạy anh, lúc nãy em chót lỡ lời, anh tha tội, em xin trả anh đủ món nợ, cả vốn lẫn lãi, trăm lạy anh..

Lái lợn 2
(Cùng lạy) Em.. em cũng không nhắc gì tới số tiền anh thiếu em nữa… Anh cứ yên tâm nằm đấy, em lạy anh.

Hồn Trương Ba
(Rất đỗi ngơ ngác, bước ra khỏi quan tài) Các người nói cái gì thế? (Với lái lợn 2) Tôi thiếu tiền anh bao giờ? (Với lái lợn 1) Anh có nợ tôi gì đâu, sao lại quỳ thế, đứng lên đi. (Định bước tới đỡ lái lợn 1 lên, Lái lợn 1 vội lùi lại sát tường. Hồn Trương Ba kinh ngạc nhìn quanh) Sao tôi lại ở đây? Vợ tôi đâu?

Vợ người hàng thịt
Tôi đây, ông ơi, có oan khuất gì mà ông chết không yên phải ngồi dậy, ông còn muốn dặn dò gì ư?

Hồn Trương Ba
Bà là ai mà nói hay nhỉ? Chết là thế nào? Tôi có chết đâu!

Vợ người hàng thịt
Ông không chết thật ư?

Hồn Trương Ba
Thì tôi chỉ vừa ngủ thiếp đi.

Vợ người hàng thịt
Thật ư? Ông không chết? Ông vẫn sống thật ư? Trời ơi (Oà khóc, chạy tới ôm choàng lấy hồn Trương Ba)

Hồn Trương Ba
(Lúng túng đẩy người vợ hàng thịt ra) Ô, bà làm gì thế? Bà là ai? Mà sao tôi lại ở đây?

Vợ người hàng thịt
Ông chưa tỉnh hẳn sao? (Với hai lái lợn) Khổ, ông ấy vẫn còn mê! (Với hồn Trương Ba). Tôi đây mà, ông đang ở nhà ta chứ ở đâu!

Hồn Trương Ba
Nhưng bà là ai kia chứ? Tôi đang ngồi nói chuyện với vợ tôi kia mà! Bà ấy đâu rồi?

Vợ người hàng thịt
Thì tôi đây! Vợ của ông đây.

Hồn Trương Ba
Bà này ăn nới vớ vẩn! Tôi không đùa với các người đâu! (với hai lái lợn) Các người bắt tôi tới đây phải không? Nói thật đi, đây là đâu?

Lái lợn 2
Thưa .. đây là… cửa hàng thịt…là nhà của ông…ông chủ hàng thịt..

Hồn Trương Ba
Chủ hàng thịt nào? Sao tôi lại là chủ hàng thịt? Tôi là Trương Ba!

Lái lợn 2
Trương .. Trương Ba? (mấy người nhìn nhau) Đúng là ông ấy vẫn còn mê.

Vợ người hàng thịt
(Đỡ hồn Trương Ba) Ông ngồi xuống đây cho khoẻ đi đã. Ông còn mệt lắm à?

Hồn Trương Ba
Nhưng tôi phải về nhà tôi! (Lẩm bẩm). Quái lạ thật. Mình đang ngồi bỗng thấy tất cả tối sầm, rồi thấy mình bỗng nhẹ bỗng, như có cái gì kéo mình bay vút lên, rồi tất cả cứ nhoè đi, chập chờn mông lung, mình không còn nhớ gì hết, tỉnh ra thấy ở đây… Hay là mình vẫn đang mê (Véo vào tay). Không, không ngủ mê! (bỗng chăm chú nhìn đôi bàn tay mình). Tay tôi sao bỗng lạ thế này? (nhìn khắp người ngơ ngác nhận thấy sự thay đổi khác lạ). Sao thế? Như mình không phải là mình ấy… (Đưa tay xoa mặt). Cho tôi mượn cái gương!

(Vợ người hàng thịt đưa cho hồn Trương Ba cái gương)

Hồn Trương Ba
(Soi gương) Không! Không phải tôi! (Nhìn kĩ lại quát to) Không phải (Vứt gương, hốt hoảng). Không! Không phải tôi! (Như muốn tìm kiếm). Cái mặt của tôi đâu rồi? Chân tay của tôi đâu rồi? Tôi là Trương Ba cơ mà! Người này không phải tôi! (Sau một lát) . Nhưng …nhưng mình đang ở đây.. Rõ ràng mình là mình đây, có là ai khác đâu! (Ôm mặt). Ai làm mặt mũi người ngợm tôi thành ra thế này?

Vợ người hàng thịt
Ông.. ông làm sao thế? Ông không là ông thì ông là ai?

(Có tiếng xôn xao ngoài cửa)

Tiếng vợ Trương Ba
Đúng nhà ông hàng thịt đây rồi!

Tiếng Trưởng Hoạt
Ông Trương Ba đâu!

(Vợ Trương Ba và Trưởng Hoạt vào)

Vợ Trương Ba
Có ông Trương Ba ở đây không?

Hồn Trương Ba
(Sững sờ) Mình! (Vợ Trương Ba lùi lại). Tôi đây!

Vợ Trương Ba
Không…Không phải!

Hồn Trương Ba
(Với Trưởng Hoạt) Bác Trưởng Hoạt! Hai người đến đón tôi về đấy ư?

Trưởng Hoạt
(Lắc đầu, lùi lại) Không…không phải!

Hồn Trương Ba
Có chuyện gì xảy ra vậy? Sao lại không phải? Kìa mình, sao mặt mình tái nhợt đi thế? Tôi đây mà…

Vợ Trương Ba
Không (Nhớn nhác nhìn quanh) Ông Trương Ba đâu? Chồng tôi đâu? (Chỉ hồn Trương Ba). Người này là ai?

Vợ người hàng thịt
Là chồng tôi, là ông chủ hàng thịt. Các người cần gì?

Hồn Trương Ba
Không, tôi là Trương Ba. Mình ơi, tôi đây mà. Tôi đang ngồi cạnh mình thì chợp đi một giấc dài..

Vợ Trương Ba
Ông…Ông là.. (Níu vai Trưởng Hoạt) ông Trưởng lẽ nào… ông Đế Thích đã nói gì với tôi ấy nhỉ? Phép màu…xác người hàng thịt..hồn Trương Ba..(Nhìn lại hồn Trương Ba). Không! Không phải! (Che mắt nghĩ ngợi giây lát rồi hỏi hồn Trương Ba) Có đúng là ông Trương Ba không?

Hồn Trương Ba
Sao bà lại hỏi thế? Bà vừa rót cho tôi bát nước chè, bà đang kể chuyện cái Gái suốt ngày tha thẩn cạnh mấy gốc cây na, cây mít tôi mới trồng…

Vợ Trương Ba
Nếu đúng là ông Trương Ba, thì ông hãy cho tôi hỏi. Tôi là ai?

Hồn Trương Ba
Lại còn phải hỏi nữa sao? Bà là vợ tôi chứ ai?

Vợ Trương Ba
Ý tôi muốn ông cho biết: Xưa kia tôi là ai, ông gặp tôi trong hoàn cảnh nào, tôi với ông đã sống với nhau ra sao, trong nhà chúng tôi ai hợp với tính ông nhất? Những điều ấy ông phải nói cho rõ. Bởi vì ông Trương Ba nhà tôi không cho phép kẻ xác nhận xằng là ông ấy được đâu.

Hồn Trương Ba
Thì vừa lúc sáng bà còn kêu tôi sao hay lẩn thẩn nhắc lại những chuyện từ thủa nảo thủa nào. Chỉ có bà hay quên chứ tôi thì tôi nhớ: Tôi quên sao được buổi tối tháng giêng hát đối ở bến Tằm, tôi muốn nhìn rõ mặt bà nhưng bà cứ nép đằng sau đám bạn gái, đưa nón lên che mặt…Rồi lúc bà cùng cô con gái phường vải bên ấy têm trầu mời chúng tôi, bàn tay bà bối rối thế nào, con dao cau sắc như nước cứa phải ngón út bà, đến bây giờ vẫn còn sẹo mờ.. Tôi với bà sống với nhau: Hai lần bão sập nhà, năm lần ngập, bốn lần chạy giặc.. Hồi ở cữ thằng Cả, đến ngày sinh rồi bà vẫn tham công tiếc việc, đi gánh củi đẻ rơi ó..ngay bên bìa rừng…Hơn 30 năm, bao nhiêu nông nỗi gian truân, giờ tôi với bà đã có cháu nội, cái Gái ấy, bà vẫn bảo trong nhà nó hợp với tính tôi hơn cả…

Vợ Trương Ba
(Khóc) Thôi, ông không phải kể nữa, ông Trương Ba ơi, đúng ông rồi! (Gục mặt vào hồn Trương Ba nức nở). Ông ơi!

Vợ người hàng thịt
(Kéo tay Hồn Trương Ba) Ô kìa, ông lẩm bẩm những gì đấy? Tôi đây cơ mà, vợ ông đây cơ mà!

Vợ Trương Ba
Không, đây là chồng tôi, ông Trương Ba của tôi!

Vợ người hàng thịt
Chồng đâu của bà, chồng tôi chứ!

(Hai người đàn bà cùng giành kéo Hồn Trương Ba về phía mình)

Lái lợn 2
Tôi chẳng hiểu mô tê gì cả! Mấy người này điên hết rồi (Với Trưởng Hoạt). Có gì phải bàn cãi! Đây là ông hàng thịt rõ ràng. Nhìn mà xem, đúng ông ấy chứ ai! Hôm qua tôi vừa mang hai con lợn đến cho ông ấy, ông ấy còn thiếu tôi 43 quan tiền rưỡi.

Trưởng Hoạt
Có gì kì lạ không thường! Người này.. trông thì không phải Trương Ba thật (Với hồn Trương Ba). Này, con người quái lạ kia! Bà Trương Ba có thể vì thương nhớ chồng quá mà thành mụ mẫm, dễ nhận nhầm người khác là chồng, chứ tôi, tôi đã từng cầm quân theo Đức Quận công đánh giặc, tôi không yếu bóng vía đâu, ông phải nói cho thực!

Hồn Trương Ba
Đến bác Trưởng Hoạt mà cũng không tin tôi ư? Ngày nào bác chả sang đánh cờ với tôi!

Trưởng Hoạt
Thế ván cờ cuối cùng đánh với tôi như thế nào, ông còn nhớ không?

Hồn Trương Ba
Nhớ như in. Bác lên tượng, thượng mã, dẫm tốt, cản không cho mã tôi sang sông. Rồi bác sang pháo, bắt cúng con mã cuả tôi bên hữu. Tôi giả tảng giữ pháo để chực nước xe lồng, bác đã chịu bó tay thì..thì.. ông lão hành khất chính là… không… Chuyện này hai ta đã hứa là kín miệng, không cho ai biết, ông lão đó chính là .. (Ghé vào tai Trưởng Hoạt thì thầm)

Trưởng Hoạt
Đúng! Đúng rồi! (Ngờ ngợ nhìn hồn Trương Ba). Sao ông biết? Ai nói cho ông?

Hồn Trương Ba
Còn ai nói nữa! Tôi chưa được cầm hoả bài cơ mật cho Đức quận công như bác nhưng điều trung tín thì tôi không quên! Chẳng phải chỉ riêng tôi với bác mới kể chuyện bác với nghĩa quân Đức Quận công bị vây ở rừng Sát ra sao? Lúc dẫn quân đánh ra, bác một mình nhử giặc đuổi về phái mình, mũi tên giặc xuyên suốt bả vai bác, bác cắn răng lội qua bùn lầy cỏ gianh không chịu để chúng bắt được… Cứu nghĩa quân trận ấy, là bác chứ còn ai..Vết thương trên vai phải bác kia, giờ mỗi khi trái nắng trở giời còn đau.. Bác là người tốt lắm! Có người bạn như bác thì người ta sống mãi trên đời này!

Trưởng Hoạt
(Ràn rụa nước mắt) Bác Trương! Bác Trương! (Ôm chầm lấy hồn Trương Ba) Bác không chết đấy chứ? Bác về với tôi đây rồi phải không bác?

Hồn Trương Ba
Đưa tôi về nhà đi! Sao cứ đứng ở đây mãi? (Hỏi vợ) cái Gái đau rồi?

Vợ Trương Ba
Nó ở nhà mong ông. Nó bảo ông nó không thể nào chết được. ta về nhà đi ông ơi!

(Dắt tay Hồn Trương ba cùng Trưởng Hoạt đi ra. Bà vợ người hàng thịt vẫn đang bàng hoàng đứng sững, không kịp cản ba người lại)

Lái lợn 2
Sao bà còn đứng ì ra đấy, để người ta lôi chồng mình đi! Giữ ông nhà lại đi chứ! Ông ấy đi đâu? Ông ấy còn chưa trả tiền tôi hai con lợn!

Lái lợn 1
Ông ấy muốn đi cứ để ông ấy đi! Ông ấy có nhắc gì, có cần gì tới chuyện nợ nần tiền nong đâu nào?

Vợ người hàng thịt
Vừa mới sống lại, đã nỡ bỏ vợ con sao?

Lái lợn 2
Phải đuổi theo ông ấy chứ (Chạy đi vừa chạy vừa gọi) ông chủ! Ông chủ!

Vợ người hàng thịt
(Cũng chạy theo) Mình ơi! Ông ơi!

(Đèn tắt. Chuyển cảnh)

(Còn tiếp …)

bài đã đăng của Lưu Quang Vũ

• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 5) - 20.12.2019
• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 4) - 19.12.2019
• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 3) - 18.12.2019
• Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt (phần 1) - 16.12.2019