Buổi sáng phủ định là tập thơ mới từ Như Quỳnh de Prelle, sau tập thơ đầu tay Song Tử (2/2017), và tập Người Mang Nước (in tại Hoa Kỳ tháng 4/2018). Là tập thơ nhỏ nhất trong ba tập, nhưng lại gặp nhiều khó khăn nhất trong việc xin phép xuất bản trong nước. Có lẽ từ một vài câu trong tập thơ, làm các ‘quan lớn’ khó chịu? Nhưng cuối cùng tập thơ cũng được ra mắt với người yêu thơ dẫu không phải thay đổi gì. Âu đó cũng là điều may mắn.
Tâp thơ nhỏ, gồm khoảng dưới 40 bài, đa số là thơ thể tự do, có lẽ hợp với luồng cảm xúc tự nhiên của nhà thơ. Bài thơ tựa, “Buổi sáng phủ định”, mở tập thơ với một tin từ quê nhà
Dự báo thời tiết hôm nay âm vài độ
tin về người cha của bạn vừa qua đời
lạnh giá nhớ Hà Nội
đào phai
cúc vàng nắng đỏ
chị kéo về những ‘phủ định’ trong đời sống, những cái chết, bệnh hoạn, hận thù, tai nạn, cả nửa tuổi đời sắp đến của chị
về những cái chết
về những kẻ bệnh hoạn tâm thần
về những ngày lịch sử đi qua
đày xác chết hận thù
…
buổi sáng hôm nay
tôi phủ định tuổi 40 đang đến
Nửa đời người, chị biết mình già dặn hơn, chín chắn hơn, ‘biết cách thức sống’ hơn, biết nói ‘Không’, sau những va chạm của đời sống
tôi đã khác của thời thanh xuân
tôi đã già đi
và biết im lặng
biết cách thức sống
biết ích kỷ
biết nói Không
và lựa chọn
những khoảng nhìn
rồi nhớ đến tết xa quê nhà, nơi không có bánh trái quen thuộc. Sau một buổi sáng như thế, nhà thơ bước vào ngày mới, cảm nhận những bất an xã hội, những tức giận hả hê, qua những hình ảnh khô (đoàn người lạnh, những bóng hình ám ảnh, cây lặng lẽ, mặt trời chói chang, thế giới chết dần, mặt người biến dạng, v.v.
tôi thấy
những con bò đang nằm lạnh giữa đồng xanh
người chết trong hầm mộ an yên
người sống quẫy đạp nhau
…
Đứa trẻ bị đánh đập rạn sọ đầu
Người phụ nữ bị giết
Người đàn ông đi tù
Người đàn ông chết
Những người đàn ông khác đánh nhau trên văn đàn
Những người đàn bà cướp chồng giết vợ người khác
…
bao nhiêu người đang cơn hấp hối
bao nhiêu lương thực đổ đi cho vào thùng rác
bao nhiêu đứa trẻ không cơm ăn áo mặc
bao người phụ nữ làm nô lệ
bao người nông dân làm nô lệ
Quanh năm, mọi chỗ, người thơ bức xúc trước những đổ nát, tàn lụi
Đứa trẻ treo trên ngọn cây
một buổi sáng
đi qua nghĩa địa
người đàn ông đứng đái
dập nát bông hoa
…
Tôi đến từ trái tim tôi
trái tim một con người
nhiều vết xước
đớn đau
Trong cảnh tình như thế, người viết thơ thấy bất lực, dày xéo, “vừa cười vừa đau vừa khổ vừa/đắng vừa cay vừa ói vừa thương”
tôi
im lặng như những bông hoa trong
bình gốm rối héo dần gục xuống
và bốc mùi trong nước đục ngầu
hôi tanh
…
trong những ngày buồn tôi muốn tự
sát treo cổ mình trên cành cây
có mùi thơm của cỏ hoa xanh
mát
Bi quan, muốn tự sát, nhưng lại muốn có một cái chết trong cái đẹp của thiên nhiên. Mà thiên nhiên vẫn là cứu rỗi của người thơ. Nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp vẫn man mác trong tập thơ, từ một mùa đông lạnh hơi sương
mùi trên những chiếc lá xanh mướt
của mùa đông chậm trễ đi qua
mùa đông màu gỗ nhung
mắt em huyền thoại
đêm trong màn sương
bờ vai rụng rời
tuyết thấm môi thơm
sang một mùa đông khác, rừng dẫu úa tàn nhưng vẫn đẹp trong nắng
Xuyên qua những cánh rừng mùa đông
Nắng như lụa trải dài trên những rừng cây đen đúa khẳng khiu
màu của tan rã
những đám mây làm tình rạng rỡ
giữa trời xanh
Cũng lại mùa đông, nhưng với trăng trắng trong mắt
Tranh của mùa đông mắt đêm như vẽ
những mái nhà của màu trắng trăng đã đi vắng lúc này
mềm mại như nhung rơi xuống thành những mặt hồ tuyết
thành băng
bầu trời trắng đêm trắng
em mùa tuyết bay
Thơ đầy mùa đông, có tuyết bay trong đêm trắng. Mà cũng có nhiều ảnh hình bay. Có lẽ người thơ muốn thoát ly ra khỏi cái thấp thô thiển, đầy khổ đau phía dưới, để được bay lên, giữa những trong cao, có ánh nắng, có gió mát. Chim bay vốn dĩ là chuyện thường tình
Bão mùa đông
hải âu chập chờn bay
nụ cây bung nở
người thơ cũng thế
tôi bước tiếp đi
như gió
tôi bay
người đàn ông trong thơ chị cũng bay lên, hòa nhập với chị, với thiên nhiên
người đàn ông bay lên
nâng đỡ người đàn bà
…
Người đàn ông bay trên những đôi cánh
qua những núi non, biển rộng
qua những cánh rừng
bay trên những đồng cỏ
…
Người đàn bà bay trên những hàng cây
chạm vào chiếc lá đỏ
bay trên những đám mây
và tiếp tục bay, qua đồi núi, trên cánh tay tình yêu, trên khói, bóng đêm,…
Tình yêu bay lên bay lên trời
đậu xuống một ngon cây có con
chim đang hót ríu ran trong một
buổi sáng mùa xuân đầy nắng
Một hình ảnh đẹp, về tình yêu thanh thản bay trong nắng. Và đấy nữa, thơ Như Quỳnh de Prelle vốn chở đầy tình yêu. Tình yêu trong thơ chị, đẹp, giản đơn, như là niềm cứu cánh cuối cùng trong đời sống, vì dẫu đời có bao nhiêu buồn phiền cay đắng, nếu còn tình yêu, chị sẽ còn có nghị lực để tiếp tục
Em bắt đầu hôn anh từ đôi mắt
để ngấm dần những mặn mòi đắng cay
Em sẽ hôn anh từ đôi bàn tay
trên những cánh đồng chữ
…
Em lặng im
và chúng ta hôn nhau
trên khắp thời gian không gian còn lại
để được sống và được chết
bên nhau
…
Anh ôm em vào lòng
vòng tay ôm tròn xoe
như một bông hướng dương rực sáng
…
Anh ôm em vào lòng
em trong trái tim nghiêng của anh
trên hàng chữ của anh
trong niềm vui của anh
và trong vòng tay chúng ta
…
họ hôn nhau
chạm vào tà áo mỏng
họ làm tình trong chớp nhoáng
giữa quảng trường
Người thơ yêu thiên nhiên rạng rỡ
Mây xé tan những sắc màu chói lọi
xuyên qua ánh sáng
in sâu dưới mặt hồ
những hàng cây lặng lẽ đâm chồi
bung nở trong những mạch nguồn sức sống
Người thơ yêu đến tận những ngày tháng cuối
em nhìn thấy trong mắt
sự già nua héo úa
sự tan rã
mái tóc bạc của anh
bụi râu như cỏ dại
chạm vào em
và sẽ mãi đặt niềm tin vào những thân thiết quanh mình, vào nắng mặt trời, vào đóa hồng nhung, chiếc nôi con nằm, một bình gốm cũ.
Thơ Như Quỳnh de Prelle đọc dễ thấm nhờ vào sự đơn giản, tự nhiên, không màu mè. Chị ra thơ nhiều, đều tay, viết như thở, thơ đi thẳng từ trải nghiệm sống ra chữ ra câu, không lọc lựa, không trau chuốt. Chị đau buồn về những đớn đau xã hội, nhưng tin tưởng mãnh liệt về tình yêu, về cái đẹp thiên nhiên, đến tương lai, sự nẩy mầm ươm trái, sương mai và nụ mới, tin rằng chúng sẽ giúp con người vượt qua tất cả, từ khổ nạn, ghen tị, nhỏ nhen đến tầm thường, xấu xa quanh mình.
Tập thơ sinh ra ở khoảng giữa đời sống chị, năm 40 tuổi, chứa đựng những suy tư, xúc cảm, về tình yêu, thiên nhiên, xã hội, và thân phận người. Tập thơ in đẹp, hình thức trong sáng, mặc dầu có những lỗi nhỏ (có thể từ biên tập) và lời thơ hơi khúc mắc. Hi vọng những tập thơ mới trong nửa đời sắp đến sẽ đưa người đọc đi thêm một chặng đường dài hơn, để người yêu thơ sẽ cùng chị được ‘bay bay bay’, mãi.
Những chuyến tàu đi không dừng lại nữa
xuyên qua mây
qua những vòm lá xanh
Bay bay bay
thành khói
5/2018