Carl De Keyzer – thị xã Trinidad (tỉnh Sancti Spíritus, Trung phần Cuba), 2015
Tuần 3 và 4: Đề tài “Ngôn Ngữ / Kiến Trúc”
Chuyên đề Văn Chương Nam Mỹ trong tuần thứ ba dùng những hình ảnh trong Cuba, La Lucha (Cuba, Cuộc Đấu Tranh) của nhiếp ảnh gia Carl De Keyzer (Anh quốc) để diễn tả những biến chuyển trong nghệ thuật, văn hóa, và quyền lực, từ ngoài lề vào trung điểm, và những định nghĩa về khái niệm “vũ trụ/toàn cầu hóa.”
“Tôi đến đây để chôn vùi dấu tích cuối cùng của thời chiến tranh lạnh ở Châu Mỹ,” Tổng thống Barack Obama tuyên bố vào tháng ba, 2016, tại Havana. Ông là tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ đến thăm Cuba trong gần 90 năm, và cũng là tổng thống đầu tiên đặt chân đến quốc gia này 56 năm sau cuộc cách mạng Cuba.
Nhưng ngay cả trước khi Obama hứa sẽ bác bỏ lệnh cấm vận thương mại với Cuba, Carl De Keyzer đã bắt đầu ghi lại những biến chuyển của Cuba từ chế độ cộng sản đến tư bản chủ nghĩa, và các hậu quả của sự thay đổi này trong nhiều tầng lớp dân cư.
Những hình ảnh của Carl De Keyzer trong quyển Cuba, La Lucha miêu tả sắc thái đặc thù của người dân Cuba trong quá trình đấu tranh để tồn tại trong một thể chế lỗi thời và độc tài. Qua kiến trúc rêu phong của các tòa nhà vẫn còn phảng phất nét huy hoàng của thời trước cách mạng, chúng ta chứng kiến nghịch lý của “thiên đường” Cộng sản, cùng hứa hẹn cho một chương lịch sử mới.
Hình ảnh của một Cuba bị giằng co giữa quá khứ và tương lai cũng làm ta nghĩ đến khái niệm heterotopias (những không gian dị biệt) của Michel Foucault, Aleph của Jorge Luis Borges, và thế giới tù đày nhưng đa diện trong truyện “Collectors” của Daniel Alarcón. Văn chương Nam Mỹ, với những biến chuyển và khai phá qua nhiều thời đại, có kiến trúc giống Tháp Babel của Brueghel, với những không gian dị biệt tranh thủ cho sự sống còn.
Truyện ngắn:
“Thực Đơn Dân Đảo” – “Insular Menu” – Ronaldo Menéndez (Cuba) / Đặng Hà chuyển ngữ
“Aleph” – Jorges Luis Borges (Argentina) / Ah chuyển ngữ
“Nhà Tù” (“Collectors”) – Daniel Alarcón (Peru) / Trần Đan Hà chuyển ngữ
Tiểu thuyết:
Kẻ Lạ Trên thiên Đường – chương 11&12 của Lê Thị Thấm Vân
Cám ơn nhà phê bình Bùi Vĩnh Phúc, nhà thơ Ngu Yên, nhà thơ Trịnh Thanh Thuỷ, và các dịch giả Nguyễn Nhân Trí, Lê Ka, Nguyễn Đăng Thường, Nguyễn Đức Nguyên, Trần Đan Hà, Nguyễn Tịnh Hoà, Trần Đức Tài, Đặng Hà, Lộ Đức Anh, Trịnh Y Thư, Trần Mộng Tú, Bùi Vĩnh Phúc, Đăng Thư và Ah đã cùng ban biên tập Da Màu thực hiện chuyên đề này.