Lưu Diệu Vân: Dù muốn dù không, chúng ta cũng không thể phủ nhận rằng biến cố 30 tháng Tư đã tạo nên những ranh giới vô hình: ranh giới thời gian giữa văn chương trước và sau 1975, cũng như ranh giới không gian trong và ngoài nước. Theo ý riêng của tác giả, biến cố này đã (và đang) đem lại những ràng buộc hay tháo gỡ nào trên nền văn học Việt Nam. Và nếu không có biến cố này, văn phong/đề tài/ý thức trong sáng tác của tác giả sẽ khác với bây giờ không, và nếu có, khác như thế nào?
Lịch sử là chuyện đã xảy ra, và ký ức là một bổn phận.
41 năm trước, khi Quân đội Nhân dân dấn tăng vào Sài gòn, họ đã không chỉ tiếp thu dinh Độc lập mà tiếp thu cả văn chương (trong lãnh vực của chúng ta) hay nói rộng, cả văn nghệ, văn hóa của 20 năm miền Nam. Điều đó, lúc đó những người lãnh đạo đã ý thức, cho nên mới có những chiến dịch cắt tóc thanh niên, cấm quần ống loe hay tịch thu sách vở, nhạc “đồi trụy,” thậm chí hô hào đem đốt để làm gương.
Tuy nhiên, văn hóa miền Nam không phải là quân đội miền Nam, và trên mặt trận này, các lực lượng của Đảng đã thất bại rõ ràng. Ngày nay, đi ngang một ngõ tối lầy lội của thủ đô Hà nội, ta có thể nghe văng vẳng du kích điệu bolero của “Từ đó em buồn” hay tại những nơi đèn duốc sáng loáng (Lotte Plaza chẳng hạn), chủ lực xung kích của một boys band Hàn quốc hay là đĩa chót của Thúy Nga Paris mới vừa thu hình tại casino Pechanga ở Nam Cali. Để trả lời câu hỏi của bạn, nhà văn nổi tiếng nhất tại Việt nam ngày nay là Nguyễn Ngọc Ngạn.
Đây là một ràng buộc hay là một tháo gỡ cho văn học của cả nước? Điều này không ở chúng ta mà cũng không ở ông Nguyễn Ngọc Ngạn. Việt nam, dưới độc quyền cai trị của một tập đoàn, cũng như Thái lan (hiện nay) hay Myanmar (mới đây), đã không thoát khỏi quỹ đạo của “toàn cầu hóa” (một uyển từ lịch sự để chỉ Tây phương) và “toàn cầu hóa” này cũng chẳng chừa và cũng chẳng màng nữa cho dù quốc gia bạn dưới ách của một chế độ cộng sản, hay quân chủ tuyệt đối, hay quân phiệt, thần quyền.
Nói lại thêm buồn. Phần riêng mình và cá nhân, tôi nghĩ là đề tài hay ý thức có thể đã khác, hay dở gì không biết được. 151 năm sau Nội chiến Hoa kỳ, đó đây vẫn còn trầm trọng chuyện màu cờ; 227 năm sau Cách mạng Pháp vẫn còn đánh giá cân nhắc đúng sai, và 300 năm sau ông Nguyễn chẳng biết sẽ có ai còn khóc. Hỏi thì phải có trả lời, phần văn phong của tôi, tôi nghĩ là chẳng có thay đổi. Tóc gió thôi bay thì dưới khăn vấn đầu vẫn là tóc, nếu tôi là một người phụ nữ Iran.
Văn hóa, như đã thấy ở trên, có dòng chảy ngầm và buông lơi, nào có ngán gì một chế độ. Còn “toàn cầu hóa,” thì ai mà chẳng phải sợ.
bài đã đăng của Đỗ Kh.
- Ba anh em trong một căn phòng bệnh viện - 17.10.2016
- Đỗ Kh., tác giả của "La praxis du Docteur Yov" tại Lễ hội Pháp thoại Limousin - 14.09.2015
- Nguyễn Xuân Hoàng - 15.09.2014
- Ra mắt sách Saigon Samedi của Đỗ Kh. - 09.03.2014
- tôi không may mắn - 02.01.2012
- Tôi đội trên đầu (4), cô giữ trên người - 30.10.2010
- Tôi đội lên đầu (1), Tonton René - 22.09.2010
- Lao động đường dài, CDG 2F - 17.07.2010
- Tà áo Burqa - 25.12.2009
- Chụp và Chép: Cô leo lên mặt... Đỗ Kh. - 17.11.2009
- Tình sử Robert - 07.10.2009
- Malta, S. đi tìm gốc - 23.09.2009
- Áp dụng mới nhất của iPhone - 24.07.2009
- Tức cười đến chết - 18.07.2009
- Thư ngỏ gửi niên trưởng Ó đen - 25.01.2009
- Một giòng sông - 09.12.2008
- Hộp bánh Louboutin - 30.09.2008
- Đỗ Kh.: về người viết & ngôn ngữ - 09.05.2007
- Flash ở Nội Bài - 11.11.2006
- Có những buồn cười (vui chịu không nổi) - 26.08.2006
- Đỗ Kh.: về Ngôn ngữ và Thơ - 19.08.2006
- Đi dọc là lên, đi ngang là xuống? - 10.08.2006