Truyện ngắn Something Rich and Strange,
trong tập truyện Nothing Gold Can Stay của Ron Rash,
HarperCollins xuất bản 2013.

 

 

Ron Rash là tác giả 5 cuốn tiểu thuyết, trong đó có Serena, chung kết giải thưởng PEN/Faulkner năm 2009, và được quay thành phim với các tài tử Jennifer Lawrence, Bradley Cooper, cùng 4 tập truyện ngắn, trong đó Burning Bright được giải thưởng truyện ngắn quốc tế Frank O’Connor năm 2010; và 4 tập thơ. Hiện Ron Rash dạy tại đại học Western Carolina.

 

 

Cô đi trên bờ, xuôi dòng sông, để bố mẹ và em trai đang dùng bữa trưa của chuyến đi chơi dã ngoại lại phía sau. Đang là kỳ nghỉ lễ Phục Sinh và bố cô nghỉ việc ít hôm. Họ đi dọc theo rặng núi Appalachian về phía nam, đầu tiên nghỉ chân ở Galinburg, rồi Smokies, và cuối cùng đến dòng sông này. Cô tìm thấy một chỗ phía trên con thác nơi dòng nước chảy chậm và lòng sông có vẻ cạn. Dòng sông là ranh giới giữa Georgia và South Carolina, và cô muốn lội ra giữa dòng, đặt một chân lên đất Georgia và chân kia lên South Carolina để về khoe với đám bạn ở Nebraska là cô đã từng ở hai tiểu bang cùng một lúc.

Cô đá tuột đôi xăng đan và lội xuống nước, nước lạnh nhiều hơn cô nghĩ, và sâu hũng ngay tới đầu gối, dòng nước ngầm chảy mạnh phía dưới bề mặt phẳng lặng. Cô rùng mình. Vách núi hoa cương ở phía bờ bên kia hắt bóng râm lên tận phía bên này dòng sông. Cô ngoái cổ lại nhìn bố mẹ và thằng em ngồi trên tấm chăn trải. Chỗ đó nóng, ánh nắng phủ đầy lên họ. Cô muốn lội trở về nhưng lại nghĩ mình đã đi gần được một nửa đường rồi.

Cô bước một bước và nước ngập lên quá đầu gối. Bốn bước nữa thôi, cô tự nhủ. Chỉ thêm bốn bước nữa thôi, rồi mình sẽ quay lại. Cô bước thêm một bước nữa và đáy sông bỗng dưng biến mất, cô bị cuốn theo dòng nước. Cô không hoảng sợ bởi cô đã học qua mấy khóa ở hội Hồng Thập Tự. Tới chỗ cạn mặt cô nhô lên khỏi mặt nước, cô hít vội một hơi dài. Cô cố gắng xoay người để khỏi va đầu vào đá và lần đầu tiên cô cảm thấy sợ hãi, rồi bỗng dưng cô lại chìm sâu xuống nước và nghe được tiếng nước xoáy bên tai. Cô cố nín thở nhưng đầu gối cô đập trúng tảng đá, cô hít hà vì đau và nước ùa vào miệng cô. Vừa nhô lên được, cô ho văng nước ra khỏi miệng và hớp vội không khí, hai chân cô kéo lê trên nền đất như chiếc mỏ neo cố móc vào những thân gỗ sũng nước hay mỏm đá nào đó. Và khi luồng nước chảy xiết hơn, cô thấy người nhà cô chạy dọc theo bờ sông, cô biết họ đang gào tên cô dù cô không nghe thấy gì và khi luồng nước xoay người cô, cô nghe tiếng con thác ầm ầm đổ, cô biết không thứ gì giữ cô khỏi bị cuốn vào nó khi luồng nước càng lúc càng mãnh liệt, và một tảng đá khác đập vào đầu gối cô nhưng cô không cảm thấy gì khi cô hớp một ngụm không khí. Cô thấy dòng nước đổ ụp xuống, cô đổ theo nó khi nước trắng xóa chung quanh cô. Cô chìm sâu vào vũng trắng xóa ấy. Khi cô nhô lên, đầu cô quệt vào trần vách đá. Dòng nước giữ cô lại đó, cô tự nhủ đừng thở nhưng sự thôi thúc trỗi dậy trong cô bắt đầu từ bụng trên lên đến ngực và cổ họng, sự thôi thúc ấy lên đến miệng cô, và miệng cô với mũi cô mở toang, hai lá phổi cô vỡ tung trong đau đớn, rồi cái đau tan đi khi những mảng màu rực rỡ tung tóe chung quanh cô như những mảnh thủy tinh, và cô nhớ giờ khoa học hồi học lớp Sáu, tiếng ùng ục của bể nước ở cuối phòng học, mùi bụi phấn buổi sáng hôm ấy khi thày giáo đưa cái lăng kính ra ngoài cửa sổ để nó có thể phân tán đủ màu sắc, và cô có một ý nghĩ tươi đẹp sau cùng – là bây giờ cô đang ở bên trong cái lăng kính ấy, và biết vài điều mà ngay cả thày giáo cũng không biết, rằng những sắc màu của lăng kính là những tiếng nói, những tiếng nói xoáy quanh đầu cô như chiếc vương miện. Rồi hai tay, hai chân cô ngưng vùng vẫy, và cô trở thành một phần của dòng sông.

Chiều tối ngày hôm ấy đội truy tìm và cấp cứu cùng với ông cảnh sát trưởng đến con thác. Hai thành viên đội lặn là anh em ruột, một người trong độ tuổi hai mươi, người kia ba chục. Họ có cơ sở làm mộc, đóng sàn sân gỗ, hàng ba cho các luật sư và bác sĩ từ Greenville và Columbia, những người tậu được căn nhà thứ nhì ở vùng núi. Người thứ ba, anh thợ lặn chính, mới ngoài bốn mươi và dạy sinh vật học ở trường trung học quận. Ông cảnh sát trưởng nhìn đồng hồ tay và đoán chừng họ có nhiều lắm là hai tiếng đồng hồ trước khi bóng đêm đổ về hẻm núi. Dù vậy người thợ lặn vẫn không vội mặc quần áo lặn và đeo bình hơi vào. Anh ta hút một điếu thuốc và vừa nhả khói vừa chuyện trò với ông cảnh sát trưởng về đội dã cầu của trường trung học địa phương. Trước đây họ đã làm việc với nhau và biết thần chết không có bấm giờ làm trên chiếc thẻ của mình.

Khi người thợ lặn sẵn sàng, một đoạn dây ny lông dài được buộc dưới cánh tay anh ta. Người anh, khỏe hơn nắm đầu dây kia. Người thợ lặn lội xuống dòng sông, sợi thừng kéo sau anh như sợi dây xích chó. Anh ta nhúng cái mặt nạ xuống nước, đeo lên mặt, và nghiêng người về phía trước. Ba người đàn ông trên bờ chăm chú nhìn khi những cái vây màu đen đẩy người thợ lặn vào luồng nước cuốn trắng xóa, cuồn cuộn như bão tuyết. Đám đàn ông ngồi trên những tảng đá, chờ đợi. Với bàn tay không vướng víu sợi dây, người anh chỉ lên phía thượng nguồn nơi anh từng bắt được con cá hồi hai kí lô mùa thu năm trước. Người cảnh sát trưởng hỏi anh ta dùng mồi câu bằng gì nhưng không nghe được câu trả lời, bởi anh chợt thấy cái mặt nạ vừa nhô lên trong đám bọt nước đầu nguồn.

Người anh trai níu chặt sợi dây cố sức kéo nhưng sợi dây chằng cứng, hai người kia cũng tiếp tay kéo sợi dây. Họ kéo người thợ lặn vào vùng nước cạn và đỡ anh ta lên bờ. Vừa ho văng bụi nước anh ta vừa bảo đã đìm thấy cô gái trong chỗ hũng phía sau dòng nước xoáy. Thân thể cô thẳng đứng, đầu, lưng và hai chân ép cứng vào vách đá. Chỉ có tóc cô ta là chuyển động, những lọn tóc dài bập bềnh túa ngược lên phía trên. Lúc người thợ lặn bơi đến gần, anh thấy đôi mắt cô gái mở lớn. Lúc mặt anh chỉ cách mặt cô ta vài phân thì anh tuột một tay vòng quanh hông cô. Rồi con nước xoáy cuốn phăng chiếc mặt nạ và ống thở anh ngậm trong miệng, vồ lấy cái đèn lặn, cuốn nó xoay vòng vào bóng tối.

Người thợ lặn bảo những người đàn ông đang quỳ bên cạnh anh rằng nhìn đôi mắt xanh của cô gái rất có thần. Anh có thể cảm được nhịp đập của tim cô trên lồng ngực anh và nghe được tiếng cô thì thầm. Trước khi hay sau khi mặt nạ của cậu bị tuột mất, ông cảnh sát trưởng hỏi. Người thợ lặn không biết, nhưng thề là anh ta sẽ không bao giờ lặn xuống dòng sông ấy nữa.

Người em diễu cợt, trong khi người anh nói về trạng thái nửa mê nửa tỉnh – dù khúc sông sâu không quá sáu mét. Tuy nhiên người cảnh sát trưởng không bác bỏ những gì người thợ lặn nói. Chính ông cũng đã từng chứng kiến những điều khác lạ không thể giải thích được liên hệ đến người chết, nhưng không hề nói lại với ai và lúc này ông cũng không muốn nói ra. Mình sẽ tìm cách khác, ông nói, nhưng sẽ phải chờ cho nước rút xuống một chút trước khi tôi cho phép người nào khác lặn xuống dưới đó.

Từ hôm ấy người thợ lặn bị chứng khó ngủ. Hàng đêm, mỗi khi nhắm mắt, anh lại thấy đôi mắt xanh mở lớn của cô gái, và suối tóc màu vàng kim bồng bềnh trôi dạt. Vợ anh nằm bên cạnh, thân thể nàng cuộn tròn trong lòng anh. Họ chưa có con cái và lúc này anh thấy chuyện ấy là điều may mắn. Anh đã thấy hình ảnh bố mẹ cô gái đăng trên tờ báo địa phương. Họ đã ở trên bờ sông, cách chỗ hũng cầm giữ con gái họ không quá mười mét, điều gì đó hơn cả nỗi thảm sầu hằn trên nét mặt họ.

Vào đêm thứ ba, người thợ lặn chìm vào giấc ngủ sâu và cô gái đến với anh. Họ lại cùng ở trong chỗ hũng ở lòng sông nhưng lúc này nước sông chảy hững hờ và anh đã có thể thở được. Khi anh ôm lấy cô, cô thì thầm rằng thế giới này tốt đẹp hơn thế giới trên kia và lẽ ra cô chẳng nên sợ hãi đến như thế. Anh chìm vào vòng ôm của vợ anh. Chỉ là cơn ác mộng, nàng tiếp tục trấn an anh cho đến khi hơi thở anh đều trở lại. Vợ anh nhắm mắt và nhanh chóng chìm vào giấc ngủ, nhưng anh không ngủ lại được và anh đi xuống bếp, ngồi chấm bài cho học trò tới sáng.

Cô gái ở lại trong lòng sông. Đám người thiện nguyện thả những cái móc câu từ bờ và kéo xuôi dòng như câu mồi, hoặc đứng chỗ nước cạn hay trên những tảng đá dùng những cây gậy sắt dài thọc xuống lòng sông. Một số người lớn tuổi đề nghị cho nổ mìn nhưng không nói cho bố mẹ cô gái biết. Ông cảnh sát trưởng bảo họ chờ trời ngưng mưa ít nhất một tuần đã.

Vài đêm sau người thợ lặn ngủ được chút ít. Trong lớp học, anh chia học sinh thành nhiều nhóm nhỏ và cho chúng thảo luận về những chương sách đã được chỉ định. Anh biết bọn học trò bàn tán về buổi dạ vũ tốt nghiệp thay vì thảo luận về nhộng tằm và nhộng bướm, nhưng anh chẳng bận tâm. Vào buổi trưa ngày thứ ba, anh bỏ buổi họp giáo viên và ngồi một mình trong lớp học. Trường học, không có bọn trẻ, thật yên tĩnh, âm thanh duy nhất là tiếng xoáy ùng ục từ bể nước. Anh sẽ không bao giờ nói cho vợ hay bất kỳ ai, về những gì xảy ra trong cái tĩnh lặng của lớp học, nhưng tối hôm ấy anh bảo ông cảnh sát trưởng là anh sẽ lại lặn xuống chỗ cô gái.

Ngày qua ngày. Trời mưa hoài, những cơn mưa lê thê biến những chỗ trũng trên mặt đất thành những con lạch nhỏ và nhập chung đất và nước thành một vũng sâu màu cam ngả vàng. Bờ sông biến mất khi dòng sông bành trướng kéo chúng theo dòng. Nhưng đó chỉ là trên mặt. Bên dưới chỗ hũng ở đáy sông mọi thứ yên tĩnh và trầm lặng, sự biến dạng của cô gái từ tốn và nhẹ nhàng. Lũ tôm sông và cá tuế rỉa thịt ra khỏi xương, chăm chỉ tách từng sợi nhỏ.

Khi mưa tạnh và dòng sông trong trẻo trở lại, những tảng đá mòn biến đi mấy tuần lễ trước lại trở về. Những doi cát và nhánh cây gẫy lại tụ lại với nhau thành những hình dạng mới. Nước sông ấm lại và lũ ruồi nước xé qua lớp da mặt của nước để đáp những chuyến bay ngắn ngủi, trước khi rơi trở lại nơi chốn quen thuộc của chúng.

Ông cảnh sát trưởng gọi người thợ lặn báo cho anh ta biết nước sông đã rút và họ có thể tiếp tục. Ngày hôm sau họ đi bộ nửa dặm đường về phía con thác. Lần này có năm người, cảnh sát trưởng, phó cảnh sát trưởng, hai anh em trai kia và người thợ lặn. Ông cảnh sát trưởng đòi phải dùng hai sợi dây, bảo đảm là chắc. Nước sông trong hơn dạo trước và cũng không còn chảy siết. Người thợ lặn đi vào con nước ngưng chảy như vạch một tấm màn, dòng sông bỗng dưng câm lặng.

Cô gái không còn là cô được bao nhiêu, màu xanh đã bị tẩy khỏi đôi mắt, thịt đã tróc khỏi khung xương. Anh chạm vào cái mà trước đây là một bàn tay. Dòng sông thì thầm với anh là chẳng còn bao lâu nữa đâu.

Khi anh trở lên bờ, anh bảo mọi người là xác cô đã trôi đi mất, ngay cả một mảnh vải hay một miếng xương cũng không còn. Anh bảo mọi người cơn mưa lũ vừa qua chắc đã cuốn cô xuôi dòng. Người em trai bảo người thợ lặn nên xuống lần nữa để tìm kỹ hai bên bờ của con thác. Anh ta nói cô gái có thể vẫn còn ở đó. Ông phó cảnh sát đề nghị thả một cái máy ảnh chụp hình dưới nước xuống dòng thác.

Người cảnh sát trưởng lắc đầu nói để cô ta đó đi. Những người đàn ông đi ngược con đường mòn, về chỗ đậu xe của họ, về phía cuộc sống của họ. Ánh nắng giữa trưa chiếu thật gần và chói chan. Đám cây sơn thù du nở ra những ngôi sao trắng nhỏ. Người thợ lặn biết trong những ngày sắp tới những cánh hoa sẽ tìm đường vào dòng sông, trôi vào nền cát bùn và đá vụn rồi nạm vàng mặt nước, và người thợ lặn biết một số cánh hoa sẽ trôi bập bềnh qua chỗ nước chảy xiết và trên con thác đổ vào chỗ nước xoáy. Chúng sẽ cuộn lại giữa những nhánh xương cuối cùng và cũng như những mảnh xương cuối cùng ấy, sau cùng chúng sẽ trôi đi rất mực thong dong.

bài đã đăng của Ron Rash

• Thời buổi khó khăn - 26.11.2012