Trang chính » Âm Nhạc, Biên Khảo, Phỏng vấn Email bài này

Giang Trang: Nhạc Trịnh như một dòng nước chảy qua cõi đời (phần 1)

giang-trang_thumb.jpg

Lời Giới Thiệu của Bùi văn Phú: Giang Trang sinh năm 1981 tại Hải Dương, lớn lên ở Hà Nội và là một giọng hát – rất sinh viên – vì tính cách thể hiện nhạc Trịnh mộc mạc, thư thả, không gào thét bên những nhạc cụ đơn sơ là tiếng ghi-ta, tiếng vĩ cầm. Phong cách trình diễn đó làm nhiều người nhớ đến Khánh Ly với nhạc Trịnh vào thập niên 1960. Ngày nay giọng hát Giang Trang được nhiều sinh viên và giới trẻ yêu thích. Thời học ở Đại học Ngoại thương cô tham gia sinh hoạt Quán Nhạc Tranh, một tụ điểm văn nghệ sinh viên và đã thực hiện một vài CD nhạc Trịnh, nhưng chỉ để tặng bạn bè. Mới nhất Giang Trang có CD “Lênh đênh nhớ phố” gồm mười ca khúc của Trịnh Công Sơn đã chính thức giới thiệu với công chúng qua hai đêm hát tại Trung tâm Văn hoá Pháp L’Espace ở Hà Nội nhân dịp kỉ niệm sinh nhật thứ 73 của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn hôm 28 và 29/2/2012.

* * *

giang trang

Ca sĩ Giang Trang
( ảnh từ mạng giangtrang.com)

Bùi Văn Phú (BVP): Là người thích hát nhạc Trịnh, sắp đến ngày giỗ Trịnh Công Sơn lần thứ 11, cảm nhận lúc này của Giang Trang về nhạc sĩ ra sao?

Giang Trang (GT): Sắp đến ngày giỗ Trịnh Công Sơn lần thứ 11, em đang lắng nghe những âm thanh xung quanh đời sống này một cách chăm chú hơn vì không chỉ riêng em mà rất nhiều người đang nhớ tới nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Với em, vì không có duyên được gặp ông lúc sinh thời, nên những cảm nhận của em về người nhạc sĩ này đơn thuần là cảm nhận của một người nghe tìm thấy sự đồng cảm và chia sẻ từ một tác giả. Mỗi lần có cơ hội được hát nhạc của ông là mỗi lần em được vào vai một người kể chuyện. Mỗi lần kể chuyện là thêm một lần em được chia sẻ với người nghe về sự đồng vọng của riêng cá nhân mình với âm nhạc Trịnh Công Sơn. Cảm nhận lúc này của em về ông có lẽ đó là: một con người giản dị, tri túc, và rất biết cách chia sẻ với đồng loại.

BVP: Giang Trang nghe nhạc Trịnh lần đầu khi nào và có còn nhớ bài nhạc đã cho mình những cảm nhận không quên cho đến nay?

GT: Ấn tượng mạnh nhất đến với em chính là lần tình cờ nghe nhạc sĩ Trịnh Công Sơn tự đàn và hát cho sinh viên trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội vào khoảng năm 1993. Khi đó, chị em vốn là sinh viên trong trường, chở em vào trường và không nói trước là đi nghe nhạc gì. Hai chị em đến muộn, vào đúng lúc nhạc sĩ đứng trên bàn và được vây quanh bởi rất nhiều sinh viên trong một giảng đường không quá rộng, nhạc sĩ đang đàn và hát những ca từ “Đừng tuyệt vọng, tôi ơi đừng tuyệt vọng…”. Nghe giọng hát và ca từ em đã bị thu hút và ngay lập tức băn khoăn: Quái nhỉ! sao cái ông này gầy còm và nhỏ bé thế, giọng hát thanh thanh đơn giản thế, mà có sức hấp dẫn thật ghê gớm. Em quay sang hỏi chị: Đây là ai hả chị? Chị cười: Trời ơi, là nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, tác giả của cuốn Sơn Ca 7 mà bố mình hay mở ra nghe, chị chưa nói với em à?

Lúc đó em đã xúc động, vì sự giản dị của người biểu diễn và vì ca từ trong bài hát lần đầu tiên em được nghe, đủ để làm em vui lên và buông bỏ cảm giác nằng nặng trong lòng, cảm giác thương bố mẹ, thương chị đã luôn phải vất vả vật lộn với cuộc sống. Em đã nhớ cảm giác vui lên trong buổi tối hôm đó, và nhiều lần tự nắm lấy tay mình thầm nhủ “đừng tuyệt vọng, tôi ơi đừng tuyệt vọng” để giữ mình lạc quan, hồn nhiên, nghịch ngợm như mọi đứa trẻ khác, và cùng gia đình vượt qua khoảng thời gian sóng gió đã đến ngay sau đó…

BVP: Bố là người đã mang nhạc Trịnh đến với Giang Trang, câu chuyện này như thế nào?

GT: Em tình cờ thấy trong nhà có Sơn Ca 7 và những cuốn băng nhạc khác cùng thời kỳ đó. Trong câu chuyện âm nhạc, hay văn chương nghệ thuật nói chung, em rất biết ơn bố khi bố không bao giờ đưa ra những định kiến hay sự áp đặt về mặt tư tưởng. Bản thân em trước khi biết rằng mình đã thật sự gặp, quen, thân, rồi yêu âm nhạc Trịnh vào tuổi 20 thì trước đó, thậm chí sau năm 1993 có dịp nghe nhạc sĩ chơi nhạc, em không quá quan tâm đến nhạc Trịnh, và lớn lên với nhạc Rock với ghi-ta cổ điển.

Nhìn lại quá trình này, em thấy em đến với âm nhạc Trịnh Công Sơn một cách tình cờ. Em đến đó, trước tiên bằng chính những giai điệu, bằng chính những ca từ, bằng chính đời sống riêng của từng ca khúc, thậm chí suốt nhiều năm em không muốn tìm hiểu và đọc về thân thế tác giả. Đó là một sự gặp gỡ tình cờ, tìm hiểu, và cảm thấy thân thiết với âm nhạc của ông theo một cách tự nhiên, đầy bản năng. Đối với em âm nhạc Trịnh Công Sơn là một người bạn, từ tình cờ gặp đến quen biết hơn rồi thành thân yêu, và hành trình em tìm đến với người bạn đó là hành trình tìm đến với cái đẹp, với sự xúc động để nhận ra rằng em còn tin vào những điều tốt đẹp, những điều tử tế luôn tồn tại trong đời.

BuiVanPhu_20120331_GiangTrang_H02_QuanNhacTranh_DuongMinhViet

Những ngày sinh viên ở Quán Nhạc Tranh
(ảnh Dương Minh Việt)

BVP: Trên trang mạng riêng của mình, Giang Trang có nhắc đến Ca dao mẹ. Hình ảnh người mẹ ru con để lại ấn tượng gì cho mình?

GT: Em rất động lòng trước hình ảnh người mẹ ru con. Thân phận người con gái Việt như em thấy gợi lên một sự chở che, thì nhu cầu chở che của một người phụ nữ ngồi bên cánh võng ru con còn lớn hơn nhiều. Cái bấp bênh, cái lênh đênh như nhân lên vài phần. Ru con mà thấy từ “xót xa đời mình” đến “bấp bênh phận người”, và nhận ra chiến tranh là ngục tù. Đó quả thực là “tiếng hát lênh đênh” của một kiếp người trong thời loạn lạc. Phút giây người mẹ nhìn thấy con biết đi cũng là phút giây người mẹ bàng hoàng lo lắng. Có thể là nỗi lo rằng sau những bước chân đầu tiên của con là những bước chân vào đời, mà lo sao cho những bước chân vào đời của con liệu sẽ ra sao khi cuộc đời nhiều loạn lạc.

BVP: Là một phụ nữ, theo cách nhìn riêng Giang Trang thấy hình ảnh thiếu nữ Việt trong nhạc Trịnh ra sao?

GT: Hình ảnh thiếu nữ Việt trong nhạc Trịnh đẹp một cách mộng mơ như “em qua công viên mắt em ngây tròn” trong Nắng thủy tinh, mong manh như hình ảnh “tôi xin em năm ngón tay thiên thần, trong vùng ăn năn, qua cơn hờn dỗi” nơi Lời buồn thánh; đẹp một cách bâng quơ như hình ảnh “em đi qua cầu, chở chiều trên vai, ngậm buồn trên môi” trong Em đi trong chiều; đẹp một cách gầy guộc “như cánh vạc về chốn xa xôi” với Như cánh vạc bay. Ấn tượng chung về người con gái Việt trong nhạc Trịnh, với em, là đẹp, mong manh và vô thường.

BVP: Có bao giờ Giang Trang nghe những ca từ: “Người con gái Việt nam da vàng, yêu quê hương như yêu đồng lúa chín… Người con gái chợt ôm tim mình, trên da thơm vết máu loang dần”?

GT: Người con gái Việt Nam da vàng nằm trong nhóm các ca khúc của Trịnh Công Sơn mà em thích. Trong những năm tháng chiến tranh và chia cắt, hình ảnh đấy đã đại diện cho hàng triệu người con gái Việt với những đau thương riêng trong cùng một chặng đường đầy máu và nước mắt của đất nước.

BVP: Chắc Giang Trang có biết đến những ý kiến cho rằng Trịnh Công Sơn viết nhiều ca khúc trước năm 1975 mang tính phản chiến, Giang Trang có được tiếp cận với dòng nhạc này và nhận xét riêng ra sao?

GT: Với riêng em, em quan niệm rằng tất cả những ca khúc của Trịnh Công Sơn đều là những bản tình ca. Chữ Tình ở đây không bị giới hạn chỉ bởi tình yêu nam nữ, mà em cho rằng đó là tình người, là tình yêu thương chia sẻ cảm thông giữa con người với con người, giữa thân phận với thân phận, là tình anh em, là tình đồng bào và tình yêu với đất mẹ. Như ông đã từng viết, “sống giữa đời này chỉ có Thân phận và Tình yêu. Thân phận thì hữu hạn. Tình yêu thì vô cùng”.

BuiVanPhu_20120331_GiangTrang_H03_HatNhacTrinh_WebGiangTrang

Giang Trang trong một đêm hát nhạc Trịnh
(ảnh từ mạng giangtrang.com)

BVP: Cũng trên trang mạng riêng, ngày 22/10/2008, Giang Trang ghi lại bài Gia tài của mẹ và cho in đậm những ca từ như: “Gia tài của mẹ là nước Việt buồn”, “Dạy cho con tiếng nói thật thà, mẹ mong con chớ quên mầu da”, “Gia tài của mẹ, một bọn lai căng, gia tài của mẹ một lũ bội tình”… Giang Trang muốn nhắn gửi điều gì đến bạn đọc?

GT: Trang mạng cá nhân của em thực ra không viết tới bạn đọc, mà viết cho chính bản thân mình. Em ghi lại đó những gì trong giây phút ấy làm mình xúc động hay em thấy đồng cảm.

BVP: Nối vòng tay lớn là một bài đồng dao phổ biến của Trịnh Công Sơn, gần đây một số ca nhạc sĩ đã thể hiện bài hát qua một phong cách rất mới, Giang Trang có ý kiến gì không?

GT: Em có nghe Nối vòng tay lớn theo phong cách Rock và thấy thú vị.

BVP: Thời sinh viên Giang Trang hay hát ở Quán Nhạc Tranh và nơi đây đã để lại cho chính bản thân nhiều kỉ niệm văn nghệ. Trong trí tưởng tượng của Giang Trang hình như có những nét giống nhau giữa Nhạc Tranh và Quán Văn ngày trước ở Sài Gòn?

GT: Nhạc Tranh và Quán Văn có điểm tương đồng. Đó là địa điểm lui tới thường xuyên của sinh viên, đặc biệt là sinh viên thuộc các trường đạo tạo liên quan đến văn hóa nghệ thuật, văn học, báo chí – và trở thành một tụ điểm âm nhạc quen thuộc cho sinh viên. Thời còn là sinh viên đến Nhạc Tranh, thú thực em có nghe mọi người nhắc đến Quán Văn nhưng không tò mò tìm tư liệu để hiểu về chỗ đó. Gần đây, năm 2010 em có đọc một tài liệu nói về sự hình thành của Quán Văn ở Sài Gòn thời thập niên 1960 và em mới nhận ra Nhạc Tranh cũng mang dáng vẻ thô sơ, nghệ sĩ và rất sinh viên như thế. Những điểm tương đồng nếu có, em nghĩ, đều là do “chất sinh viên” mà thành, và là kết quả của nhu cầu chia sẻ giữa người trình diễn với người lắng nghe.

Em nhớ lại thì thấy rằng đêm nhạc tưởng nhớ tròn 100 ngày mất nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (Để gió cuốn đi – 2001) là dấu mốc đưa Nhạc Tranh trở thành địa điểm đầu tiên tại Hà Nội thường xuyên trình diễn âm nhạc Trịnh Công Sơn thứ Tư hàng tuần. Nhưng trước đó Nhạc Tranh đã nổi tiếng là địa điểm duy nhất tại Hà Nội diễn ra các đêm trình diễn Ghi-ta cổ điển Chủ Nhật đều đặn hàng tuần với những tên tuổi như: Hải Thoại, Văn Vượng, Phạm Văn Phúc, Quang Tôn. Một số nghệ sĩ ghi-ta cổ điển trẻ bấy giờ như Quang Vinh, Nguyệt Cầm, Lê Thu, Tuấn Khang, Xuân Thịnh… cũng đã trưởng thành từ đây.

BVP: Hành trình âm nhạc của Giang Trang như thế nào và Nhạc Tranh đã để lại những kỉ niệm gì?

GT: Từ nhỏ em có học ghi-ta cổ điển nhưng chỉ theo được một năm rưỡi rồi nghỉ, và bỏ luôn một mạch từ năm 13 tuổi do hoàn cảnh gia đình em lúc đó, và tính em khi nhỏ rất cực đoan.

Ngày sinh viên năm thứ 2, năm 2001, em hát nhạc Văn Cao ở Đại học Ngoại thương đạt giải Nhất. Nhưng em lười tham gia các hoạt động ca hát, rất lười, ngay việc sinh hoạt văn nghệ ở đại học, đạt giải xong là em trốn. Sau này em đến Nhạc Tranh hát cũng là tình cờ, coi hát như một phương tiện để tâm sự, do vậy em cứ túc tắc thầm lặng và chưa tự đánh giá cao khả năng hát của mình. Sau đó bạn bè đến Nhạc Tranh nói chuyện và thế là em hát vui. Những kỷ niệm ca hát đáng nhớ nhất là các đêm nhạc ở Nhạc Tranh, và một lần em được nghệ sĩ ghi-ta Lê Thu rủ đi hát nhạc Trịnh Công Sơn cho một nhóm sinh viên Mỹ nghiên cứu về văn hoá Việt.

BuiVanPhu_20120331_GiangTrang_H04_Lespace_DuongMinhViet

Hát ở Trung tâm Văn hoá Pháp L’Espace
(ảnh Trần Vũ Hải)

bài đã đăng của Bùi văn Phú

Phần Góp Ý/Bình Luận


Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

Lưu ý: Xin vui lòng bỏ dấu tiếng Việt để giúp tránh những hiểu lầm đáng tiếc từ độc giả trong việc diễn dịch ý kiến đóng góp. Bài không bỏ dấu sẽ không được hiển thị. Xin chân thành cám ơn.

@2006-2023 damau.org ♦ Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)