poems by Czeslaw Milosz

thơ Czeslaw Milosz
Nguyễn Đức Nguyên chuyển ngữ

Dedication

You whom I could not save
Listen to me.
Try to understand this simple speech as I would be ashamed of another.
I swear, there is in me no wizardry of words.
I speak to you with silence like a cloud or a tree.

What strengthened me, for you was lethal.
You mixed up farewell to an epoch with the beginning of a new one,
Inspiration of hatred with lyrical beauty,
Blind force with accomplished shape.

Here is the valley of shallow Polish rivers. And an immense bridge
Going into white fog. Here is a broken city,
And the wind throws the screams of gulls on your grave
When I am talking with you.

What is poetry which does not save
Nations or people?
A connivance with official lies,
A song of drunkards whose throats will be cut in a moment,
Readings for sophomore girls.
That I wanted good poetry without knowing it,
That I discovered, late, its salutary aim,
In this and only this I find salvation.

They used to pour millet on graves or poppy seeds
To feed the dead who would come disguised as birds.
I put this book here for you, who once lived
So that you should visit us no more.

A Poor Christian Looks at the Ghetto
Bees build around red liver,
Ants build around black bone.
It has begun: the tearing, the trampling on silks,
It has begun: the breaking of glass, wood, copper, nickel, silver, foam
Of gypsum, iron sheets, violin strings, trumpets, leaves, balls, crystals.
Poof! Phosphorescent fire from yellow walls
Engulfs animal and human hair.

Bees build around the honeycomb of lungs,
Ants build around white bone.
Torn is paper, rubber, linen, leather, flax,
Fiber, fabrics, cellulose, snakeskin, wire.
The roof and the wall collapse in flame and heat seizes the foundations.
Now there is only the earth, sandy, trodden down,
With one leafless tree.

Slowly, boring a tunnel, a guardian mole makes his way,
With a small red lamp fastened to his forehead.
He touches buried bodies, counts them, pushes on,
He distinguishes human ashes by their luminous vapor,
The ashes of each man by a different part of the spectrum.
Bees build around a red trace.
Ants build around the place left by my body.

I am afraid, so afraid of the guardian mole.
He has swollen eyelids, like a Patriarch
Who has sat much in the light of candles
Reading the great book of the species.

What will I tell him, I, a Jew of the New Testament,
Waiting two thousand years for the second coming of Jesus?
My broken body will deliver me to his sight
And he will count me among the helpers of death:
The uncircumcised.

Warsaw, 1943 

from “Selected Poems”, 1973 

Hỡi các anh, những người tôi không cứu được

Hãy nghe tôi nói.

Hãy cố gắng hiểu lời nói thật thà này, tôi xấu hổ không còn lời khác

Tôi xin thề, trong tôi không lời sáo ngữ

Tôi nói với các anh có sự im lặng của một đám mây, một tàng cây.
Cái củng cố tôi, nó là cái giết các anh

Các anh lẫn lộn giữa cái giã từ một kỷ nguyên với cái mở đầu cái mới

Cảm hứng hận thù với cái đẹp trữ tình,

Dùng bạo lực mù quáng với hình thù hoàn mỹ.
Đây thung lũng của những giòng sông Ba Lan nông cạn. Và một chiếc cầu bự chảng

Mất trong cõi sương trắng là một thành phố vỡ vụn,

Và cơn gió đẩy tiếng rít chim âu đến mộ huyệt các anh

Trong khi tôi đang nói.
Thi ca là gì nếu không cứu được

Nước nhà hay người dân?

Đồng lõa với lời dối trá chính thức,

Bài ca say của kẻ sắp bị cắt cổ tức thời,

Bài đọc cho những cô gái sinh viên năm thứ hai đại học.

Rằng tôi muốn những bài thơ hay, không cần hiểu chúng,

Rằng tôi khám phá, tuy đã trễ, mục đích chúng tốt lành,

Và điều đó và chỉ điều đó tôi tìm được cứu rỗi cho tôi
Trên những nấm mồ, người ta thường rải hạt kê hay hạt cần sa

Để nuôi người chết giả danh thành những bầy chim quạ

Tôi để lại cuốn sách này ở đây cho các anh, những người đã sống, đã qua đời

Cho các anh khỏi phải lần khân trở lại thăm tôi.

Ghetto qua cái nhìn của người Công Giáo nghèo
Bầy ong làm tổ quanh gan đỏ

Bầy kiến làm tổ quanh xương đen

Đã khởi đầu rồi đấy: tiếng xé, tiếng giầy chà lụa

Đã khởi đầu rồi đấy: tiếng đập vỡ thủy tinh, gỗ, đồng, nickel, bạc, nệm mỏng

Tiếng phá vỡ thạch cao, sắt miếng, dây vĩ cầm, kèn đồng, lá cây, quả cầu tròn,

và những hạt pha lê

Phụt phụt! lửa lưu ly bắt ngọn tường vàng

Bắt cháy phừng tóc da người và vật

Bầy ong làm tổ quanh lá phổi lỗ chỗ

Bầy kiến làm tổ quanh bầy xương trắng

Rách tan nào giấy, cao su, vải lanh, da thuộc, vải là

Sợi phíp, cập vải, cellulose, rắn da, dây kẽm

Hỏa thiêu nóc tường đổ vỡ, nhiệt bám chặt nền nhà

Bây giờ chỉ còn đất, lẫn bụi cát, đầy áp chế

Và sót lại một cây trơ trụi lá

Chầm chậm như con chuột chũi, tên bảo vệ chui khỏi đường hầm,

Trán sẵn đeo một cái đèn soi nhỏ đỏ

Gã sờ, đếm đám thây người che phủ, rồi chui đi tiếp

Gã nhận biết tro người qua hơi sáng lóng lánh

Màu quang phổ đặc thù báo đây thây người này, kia thây người nọ

Bầy ong làm tổ quanh một dấu đỏ

Bầy kiến làm tổ quanh cái chỗ gần thi thể của tôi

Tôi sợ, sợ quáng vì gã bảo vệ chuột chũi

Gã có mắt sưng húp như một người Trưởng Lão

Ngồi suốt đêm dưới ánh đèn cầy

Đọc cuốn sách dầy tả hết đầy các loài sinh vật

Tôi nói gì đây với gã, tôi, một tên Do Thái của thời Tân Ước

Đợi hai ngàn năm chờ chúa Giê Su trở lại lần hai

Chỉ có cơ thể dập nát làm quà mời mắt gã

Trong đám người làm phụ tủ thần, gã sẽ đếm tôi vào:

Những người có bao quy đầu dương vật không bị cắt

nguyễn đức nguyên chuyển ngữ

04/07