Trang chính » Các Số Da Màu định kỳ, Da Màu số 16, Dịch Thuật, Sáng Tác, Song ngữ, Thơ Email bài này

Virginia Hamilton Adair / Lâm Thị Mỹ Dạ

Đinh Từ Bích Thúy và Martha Collins
Lời giới thiệu của Đinh Từ Bích Thúy (người dịch):
Mến gửi đến damau.org ba bài thơ dịch đầu năm. Tháng Giêng, đến sau Noel, làm mọi người nghĩ đến Chúa Hài Đồng như một đứa bé trai nghịch ngợm, khó biết trước sẽ làm gì, hay thử thách người mẹ. Tháng Giêng cũng được coi như trung điểm giữa tàn lụi và mùa xuân sắp được đánh thức, làm người đàn bà trung niên đứng chơi vơi giữa hai cảnh đời, giữa màu đỏ ngả sang huyết dụ của hoa gladiola và màu xanh mơn mởn của cốm non.
Có lẽ ảnh hưởng “gu” cổ điển từ ngày còn đi học ở viện đại học được Thomas Jefferson thành lập (di chúc của đệ tam tổng thống Hoa Kỳ và tác giả Bản Tuyên Ngôn Độc Lập là cái nhìn bao quát, thực tế, nhưng cũng đầy lãng mạn của thuyết Khai Sáng được áp dụng vào thời hiện đại), người dịch thích loại thơ formalist hiện thực của Virginia Hamilton Adair và Lâm thị Mỹ Dạ, có tác phong hao hao giống thơ của hai nhà thơ phụ nữ Hoa Kỳ là Emily Dickinson và Elizabeth Bishop. Người dịch cũng theo ánh nhìn của thi hào Ái Nhĩ Lan W.B. Yeats, tin tưởng rằng “trong hiện thực nhà thơ sẽ thấy sự nhiệm mầu của siêu hình.” (“In the natural the poet shall find the supernatural.”) Để đối chiếu hai cốt cách dịch, Child As Deity của Virginia Hamilton Adair được dịch sang tiếng Việt từ nguyên văn tiếng Anh. Ngược lại, Tháng Giêng và Cốm Non của Lâm thị Mỹ Dạ, từ hợp tuyển thơ Cốm Non, đã được người dịch và nhà thơ Martha Collins chuyển qua tiếng Anh từ nguyên văn tiếng Việt.
Virginia Hamilton Adair (1913-2004), được nổi tiếng qua tập thơ Kiến Bò Trên Dưa (Ants on The Melon), được ra mắt năm 1996 khi nhà thơ đã 83 tuổi. Bà xuất bản thơ văn từ lúc còn trẻ, trong những thập niên 1930-1940, nhưng vì bận trách nhiệm nghề nghiệp, gia đình và con cái, và cũng quan niệm rằng làm thơ là “nghề tài tử,” rồi sau đó bị khủng hoảng vì biến cố người chồng tự tử năm 1968, bà ngưng sáng tác trong 50 năm cho đến thập niên 1990, khi bà được sự chào đón nồng nhiệt của giới văn chương trí thức Hoa Kỳ, qua tạp chí New Yorker và New York Review of Books. Lúc sinh thời bà là giáo sư dậy học tại viện đại học California Polytechnic University ở Pomona, California.
Lâm Thị Mỹ Dạ, sinh năm 1949 ở Quảng Bình, hiện đang sống ở Huế, Việt Nam. Đã xuất bản 5 tuyển tập thơ tại Việt Nam: Trái Tim Sinh Nở (1974); Bài Thơ Không Năm Tháng (1983); Hái tuổi em đầy tay (1990); Mẹ và Con (1994); và Đề Tặng Một Giấc Mơ (1998). Hợp tuyển thơ Cốm Non (Green Rice), được nhà thơ Martha Collins và người dịch soạn trong 4 năm, từ 2000 đến 2004, đã xuất bản năm 2005 (Curbstone Press), bao gồm những tác phẩm chọn lọc từ 5 tuyển tập thơ trên. Những bài thơ dịch của Lâm thị Mỹ Dạ từ Cốm Non cũng đã xuất hiện trên những tạp chí văn chương Hoa Kỳ và Âu Châu trong những năm vừa qua.
Mặc dù Lâm thị Mỹ Dạ đã trải qua cuộc đời tuổi trẻ gần vùng chiến địa tàn khốc của miền Trung Việt trong những năm chiến tranh, thơ của chị phần nhiều phản ảnh giang sơn quen thuộc của phụ nữ khắp nơi, khai phá tình yêu, bổn phận làm mẹ, và hành trình trăn trở vào thời đại trung niên của đời người đàn bà. Trạng thái nhuyễn lỏng của thời gian là ý niệm chính trong thơ của Lâm thị Mỹ Dạ. Trạng thái này hình như đã tô màu xanh linh động, cho lá non, cho cốm, cho cây na, cho đường cây long não ở Huế, và cả cho những nuối tiếc về tuổi xuân đã vụt bay.
Martha Collins là tác giả của tập thơ Blue Front (Graywolf: 2006). Ngoài những sáng tác thơ và hợp tuyển thơ dịch Cốm Non (với Đinh Từ Bích Thúy), bà cũng đã cộng tác với nhà thơ và tác giả Nguyễn Quang Thiều dịch tập thơ Những Người Đàn Bà Gánh Nước Sông (The Women Carry River Water), ra mắt năm 1997 và được giải thưởng thơ dịch xuất sắc của Hội Dịch Giả Văn Chương Hoa Kỳ (American Literary Translators Association). Martha hiện là giáo sư khoa văn chương sáng tác (creative writing) tại viện đại học Oberlin ở Ohio và University of Massachusetts-Boston. Bà cũng là một trong những giáo sư chủ biên tạp chí thơ FIELD của đại học Oberlin.

Chúa Như Con Nít
  
Child As Deity
     
Chúa con đeo yếm
  
God in a bib
nhớt dãi ngủ hờn
  
drools sleep and anger
tay vung cốc bạc
  
will not will not
móp
  
from a silver dented cup
méo
  
in his fist
sẽ không sẽ
  
imbibe
không
  
but scatters milk
uống
  
batters the tabletop
từ cốc
  
demolishing
sữa bắn tung
  
your prayer.
tóe
    
đập đánh mặt bàn
    
phá hủy tan tác
    
kinh cầu của ai.
Đinh Từ Bích Thúy chuyển ngữ
 

January
Ashes come back to life
Time is like a field
Does January remember
When I was a child?
When will I return
To a sky so clear a girl
Closed her eyes, her lips
Brimming with January?
Someone gave me a gladiola
Where has January hidden it?
Its fiery color flickers
And dances in my dream
From the roots of an old tree
I look up at January’s green
And watch with warm regret
My life passing before me
With the wind, life flies by
I’m ready to cross to October
Turning, I look back
And January smiles
Martha Collins và Đinh Từ Bích Thúy
chuyển ngữ

Green Rice
for my friend N.T.H. Ng.

Green lotus leaves wrap grilled green rice
Your heart is generous, kind
Though far away, you’re in these grains
Life always has bits of sweetness
Though grown now, you’re still like a child
I think of you as grains of rice
Rice so green it makes me cry
Oh innocence, gone in a moment
The rice is sweet with the scent of fields
I remember drops of my mother’s milk
A grain of green rice is a mirror
Where childhood scenes rush by
Like a dragonfly drifting out of reach
Green rice, green dewdrops dissolve
Oh green rice on my tongue, I wish
You could turn me back into a child
Martha Collins và Đinh Từ Bích Thúy
chuyển ngữ
  

Virginia Hamilton Adair
(từ Ants on The Melon)

Tháng Giêng
Lụi tàn rồi mơn mởn
Thời gian như cánh đồng
Ngày xưa ta bé nhỏ
Tháng giêng còn nhớ không?
Biết bao giờ trở lại
Màu trong vắt của trời
Khép làn mi trinh nữ
Tháng giêng tràn lên môi
Bông lay-zơn ai tặng
tháng giêng giấu nơi nào
Để màu hoa lửa cháy
Chập chờn trong chiêm bao
Tháng giêng đầu ngọn biếc
Ta phía cội cây già
Ngước nhìn bao thương mến
Quãng đời mình đã qua
Tuổi vèo bay cùng gió
Ta sắp sang tháng mười
Ngoảnh lại nhìn xa lắc
Một tháng giêng nhoẻn cười!
Lâm thị Mỹ Dạ
 

Cốm Non
tặng bạn gái N.T.H. Ng.

Lá sen xanh ôm xanh non cốm
Tấm lòng mày nhân hậu làm sao
Xa cách vậy thương bạn từng hạt cốm
Đời dẫu sao vẫn còn chút ngọt ngào
Tuổi thì lớn mà tính còn con nít
Tao nghĩ mày như hạt cốm non
Cốm non xanh đến trào nước mắt
Thơ ngây ơi, thoáng chốc đã không còn
Nhón hạt cốm hương đồng thơm ngọt lưỡi
Chợt nhớ về giọt sữa mẹ ngày xa
Hạt cốm như gương thần phản chiếu
Bao mẩu đời bé dại vèo qua
Như cánh chuồn vụt bay không níu được
Hạt sương xanh—hạt cốm nhỏ tan dần
Cốm xanh ơi, ước chi người có phép
Khi chạm vào người ta hóa trẻ con
Lâm thị Mỹ Dạ

bài đã đăng của Đinh Từ Bích Thúy

Phần Góp Ý/Bình Luận


Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

Lưu ý: Xin vui lòng bỏ dấu tiếng Việt để giúp tránh những hiểu lầm đáng tiếc từ độc giả trong việc diễn dịch ý kiến đóng góp. Bài không bỏ dấu sẽ không được hiển thị. Xin chân thành cám ơn.

@2006-2023 damau.org ♦ Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Tạp Chí Văn Chương Da Màu
Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)