Bà thổi tắt ngọn lửa của chiếc đèn chai, để căn phòng chìm vào bóng tối. Bà gỡ chiếc khăn tắm khỏi dây phơi, khoác lên vai. Seela, con gái bà, một thiếu nữ ở lứa tuổi đôi mươi, đang ngồi ở bàn, hai tay ôm đầu.

Đêm tối như lọc qua những vách tường đất sét của căn chòi. Không chỉ có tiếng của lũ côn trùng thức giấc cọ vào thân lá mà còn tiếng thở dài mầu xanh đen mênh mông gợn sóng xuyên qua bóng tối dày đặc, trải dài như lằn roi trên mặt đất.

Seela rã rượi ngẩng đầu lên. Sức nặng của nỗi u sầu, của niềm tuyệt vọng ép từng hình ảnh vào ý thức của cô. Cô bắt đầu già đi. Cô cảm thấy già hơn cả mẹ mình. Trong tâm tư cong oằn hang động của cô, hình ảnh lũ cá chết, phơi những cái bụng trắng bệch, nổi lềnh bềnh trong hồ mực đen.

“Mẹ à,” Cô thì thầm. “Mẹ, mình có đi tìm anh Sena không? Biết đâu anh ấy còn sống, nếu như chúng nó không bắt anh ấy đi. Con đi với mẹ. Mẹ đi một mình không được đâu. Lỡ chúng nó còn ở ngoài ấy. Mình có thể chỉ đường cho nhau. Chưa sáng mà, mình còn phải tìm đường. Biết đâu chỗ đường lạ.”

Alice đứng ở cửa. Bà nói thật nhỏ. “Không. Con chờ đi. Đừng mở cửa cho ai. Trốn trong bóng tối. Đừng đốt đèn.”

“Mẹ.”

“Hở?”

“Đừng đi một mình.” Seela uể oải đứng dậy, lê từng bước ra cửa.

“Không. Đây là việc của mẹ. Đi một mình an toàn hơn. Mẹ sẽ quay lại. Đừng đi đâu cả. Ở nhà chờ và gài cửa lại. Ai gõ cửa cũng không mở.”

Alice bước ra ngoài, nhẹ nhàng, thận trọng nhón những bước chân trần. Như vậy sẽ dễ hơn. Không có tiếng động nào. Nhẹ nhàng đóng cánh cửa lại sau lưng, bà nhìn vào bóng đêm còn lờ mờ sáng. Thần kinh bà căng thẳng. Trực giác bà năng động, bà đánh hơi để mùi dẫn lối cho mình – những mùi khác thường của súng đạn, của máu me, phảng phất trong cái rung gờn gợn, nhẹ nhàng của gió. Chắc còn có cả mùi người, mùi của sự sợ hãi, mùi tanh tưởi của xác người mà sự kinh hoàng đã hô hấp qua những lỗ chân lông họ.

Trời bắt đầu lờ mờ sáng. Những giải mầu xanh nhợt nhạt hiện ra trước những vết giập mầu đỏ đặm hơn, làm bầm tím những đám mây. Bà mò mẫm bước đi, cảm nhận cái thô nhám của từng cụm cỏ và những viên đá tróc gốc run rẩy dưới chân.

Da thịt bà vẫn nổi gai, tổn thương bởi những biến cố của đêm rồi. Cảm giác an bình của buổi tối, của hoàng hôn buông xuống trên dòng sông, trên những thân cây, con đường, và thôn xóm nhỏ bé, chỉ là giả tạo. Những kẻ đi tắm sông trở về. Dạo này họ không còn lai vãng lâu lắc. Mặt nước, ánh bạc với những gợn sóng vàng chẳng bao lâu sẽ đổi qua mầu đen mờ đục, chìm khuất vào những lùm cây dày đặc. Khói từng lọn cuốn lên từ những mái lều, thành hình xoắn ốc trong bầu trời, cuồn cuộn xanh xám.

Bà bận rộn làm bữa tối. Nồi cơm trên bếp lửa, cá và rau liu riu trong nồi. Seela, con gái bà, nói chuyện với Sena, chồng sắp cưới của cô. Alice muốn hai đứa nó lấy nhau. Người đàn ông của bà ngày xưa đã bỏ đi khi bà mang thai, để mặc bà nuôi con một mình. Bà làm thuê cho không biết bao nhiêu gia đình, nấu nướng, săn sóc trẻ con, giặt hàng đống quần áo, mặc cho con mình những áo quần mà con người ta mặc không vừa nữa – quần áo của con gái bà chủ và con đám bạn của bà. Đến đời Seela thì sẽ không như vậy nữa. Cô đã từng là đứa bé thông minh, đi học, thi đậu. Cô có cả một tương lai trước mặt. Tất cả những thứ ấy – hẳn nhiên – là nhờ sự tảo tần của Alice.

Nhưng rồi nó – bhishanaya, sự rắc rối – cũng về đến thôn xóm của họ. Đúng vậy, nó đã tìm đến họ. Bao nhiêu tin đồn. Đám thanh niên trong làng, chúng nó có dính líu đến những gì đã xảy ra không? Xứ sở bốc cháy. Mọi thứ đã bốc cháy, bốc cháy. Đúng vậy, lửa cháy. Lửa thiêu rụi những căn chòi. Làng này và hàng trăm làng xóm khác bốc cháy. Tâm linh bốc cháy. Những ấn tượng thị giác, vô thức, bốc cháy. Ngọn lửa của dục vọng và hận thù, ngọn lửa của ảo tưởng. Lời Phật dạy về Ngọn Lửa mà dân làng đã nghe vị sư thuyết giảng trong đêm rằm, khi họ lễ chùa để tìm sự giải thoát cho tâm tư đau khổ của họ.

“Cháy,” ngài nói, “với sanh, lão và bệnh, với nỗi u sầu, với lời than van, với sự đau đớn, với u phiền, với niềm tuyệt vọng.”

Và chúng tôi đã làm gì? Alice tự hỏi. Trở nên dửng dưng, tách biệt? Để được giải thoát mình có phải ra ngoài, lẫn vào những người chết, vào những căn nhà đã bị phá hủy của họ? Mình làm sao quên được tiếng xe chạy trên đường…

Bọn chúng đã ngừng lại trước cổng làng. Bóng tối chuyển động như khung cửa mở rộng đón chúng vào. Chúng đã vào. Dân làng nghe tiếng giầy của chúng. Tiếng gõ cửa. Những lệnh truyền.

“Mở cửa.”

Còn biết làm gì khác hơn được.

Tiếng la hét. Xa dần. Nhỏ dần. Nhạt dần. Bà phải đi. Nhưng không thể đi liền được. Chờ một tí. Cho tới khi tiếng xe chạy xa dần. Rồi bà sẽ đi tìm Sena, giùm cho con gái bà. Bà nghĩ về mình. Một người đàn bà tầm thường. Rất thường. Ngay cả cái tên Alice cũng chẳng mang ý nghĩa gì đối với ai. Bà biết mình phải làm chuyện đó. Cho dù chỉ còn sót lại chút hơi hướm của sự sống bà cũng sẽ đương đầu với giây phút ấy. Và bà phải làm một mình.

Seela cũng vậy, đã cứng rắn trong những giây phút cuối ấy. “Mẹ à, thế hệ tụi con, thế hệ tụi con, tụi con biết hậu quả phải gánh chịu. Tụi con không sợ.”

Alice đi dọc theo những lối mòn. Chúng sẽ dẫn tới vùng đất chết. Qua một rừng cây – ổi hoang, bưởi xanh vỏ cứng và những cây cọ mọc rải rác. Một cụm dừa vùi lẫn vào những tán lá dầy của một loại cam xanh mướt. Cổ họng bà khô cháy, như thể thần chết đã tóm được nó. Lưỡi khô, bụng rỗng. Ló ra khỏi lùm cây, lọt ra khỏi cánh rừng, bà hiện ra như kẻ mộng du vào một vùng cỏ bị dày xéo và dẫm nát.

Bây giờ thì hết rồi. Tiếng súng vẫn vang vọng trong tai. Yama đã vào những nhà nào trong làng có đàn ông. Tất cả bị bắt đi. Bà phải vận dụng trọn vẹn sức lực cho công việc này. Hình ảnh Yama, thần chết, tràn ngập trí óc bà.

Mình là một người đàn bà tầm thường. Bà tự nhủ. Mình đã làm đầy tớ trong nhà người khác gần hết đời mình. Luôn luôn khúm núm, tuân phục. Ăn sau mọi người. Ngủ trên chiếc chiếu trải ở một góc phòng, lo cho mọi người được thoải mái. Và bây giờ, bây giờ mình trông mong một cuộc sống khác, bây giờ, lúc mà mình nghĩ là mọi chuyện sẽ đổi thay – thì mọi chuyện cũng đổi thay đấy, nhưng theo chiều hướng tồi tệ hơn. Mình phải làm việc này thay cho con bé, nhìn mặt những người đã chết hoặc đang hấp hối. Không, Seela không thể làm chuyện ấy được. Mình phải làm cho nó. Mình là mẹ nó. Ngoài mình ra nó còn biết trông cậy vào ai? Mình và bà ngoại nó. Chưa hề có người đàn ông nào đem lại cho mình sức mạnh. Mình đã làm những việc mà mình không bao giờ tin đàn bà có thể làm được. Không, với mình điều đó sẽ không bao giờ kết thúc. Sau mỗi cơn tai biến, sức mạnh mình lại tăng lên. Mình đã được huấn luyện qua bao nhiêu năm tháng. Mình còn biết trông nhờ vào ai. Mình phải tự làm lấy. Đầu óc cứ quay cuồng những chuyện xảy ra đêm qua mình đâu làm gì hơn được. Mình sẽ trải nghiệm cái điều hãi hùng đó đến hết đời.

Tiếng gõ cửa còn vang vọng trong tai. Bà đã mở cửa. Chứ biết làm gì khác hơn được. Bọn chúng muốn bắt Sena. Như đã làm với tất cả đàn ông trong làng. Bà thấy sau lưng bọn chúng, hình ảnh ấy – Yama. Yama, thần chết. Thần Chết đi với bọn chúng. Ông ta theo phe nào? Dạo này, ông ta là khách mời thường trực của cả hai bên.

Bọn chúng chĩa súng vào Sena. Không, nó không thể trốn nữa rồi. Những người đàn ông khác cũng không thể trốn thoát. Tiếng khóc, tiếng la vang vọng trong đêm, đêm mà Alice nghĩ sẽ rất an bình. Bà ngửi thấy mùi gạo cháy. Cành cây nổ lách tách và lửa ngọn đuổi theo nhau, bắn ra những tàn lửa đỏ.

Yama, Yama. Có phải chỉ mình bà trông thấy ông ta? Mắt đền mắt, răng đền răng, bọn chúng vừa nói vừa chĩa súng vào Sena, thúc anh đi bằng báng súng.

“Đừng hòng kháng cự,” một người trong bọn nói. “Và đừng nói là mày vô tội. Chúng mày muốn tử đạo mà. Vậy thì ai là nạn nhân? Phải có người nào đó là nạn nhân chứ. Ai dán những bích chương khích động kia? Ai thu góp vũ khí sau khi đã tấn công đồn cảnh sát và trại lính? Dùng với mục đích gì? Để chống lại ai? Đàn ông trong làng này – chúng tao có bằng chứng. Trận tấn công mới đây… nhiều người chết. Đi, mau lên… Súng nổ khắp nơi. Nào, mau lên.”

Con gái bà đã phủ phục dưới chân bọn chúng. Năn nỉ, khóc lóc. “Đừng bắt anh ấy. Đừng. Đừng.” Tất cả những lời van xin rơi ngoài tai lũ điếc.

Tiếng la hét bên ngoài những vách tường. Lệnh lạc. Tiếng giầy. Tiếng chân chạy. Họ nghe cả tiếng súng nổ. Từng tràng đạn. Không ngừng. Đến lúc nào bọn chúng mới thôi bắn?

Chuyện như xảy ra tự kiếp trước. Bây giờ Alice ngửi được cái mùi chết chóc. Mốc meo, hôi thối. Như thảo mộc rã mục. Họ nằm đó, từng nhúm, thân xác sõng soài trên mặt đất. Những người đàn ông. Những xác người. Luồng ánh sáng lung linh xuyên qua tia nhìn của bà với sự méo mó của chúng, những vết đen, những dải mầu sét rỉ – những hình ảnh phối hợp hai mầu sáng tối – đã gần như biến hai nhãn cầu bà thành đá cứng.

Bà biết sẽ phải đi len lỏi giữa đống xác người. Biết tìm Sena cách nào khác hơn được? Chắc chắn nó phải ở đó. Nó bắt buộc phải ở đó, trừ khi… nhưng biết nó có cơ hội trốn thoát, trong đêm tối? Không, chắc chắn bọn chúng phải có đèn bin. Đêm tối bị cắt ngang dọc bởi những tia sáng chói chan ấy. Ít ra cũng mong là bà tìm thấy nó… Bà là người đàn bà cần sự chắc chắn. Sự chắc chắn của chân lý. Bắt buộc không cách này thì cách khác. Bà chưa bao giờ lừa dối Seela. Bà cũng chưa bao giờ lừa dối chính mình. Trong phút giây này bà không muốn sự chia sẻ của bất kỳ người nào. Đây có thể là trắc nghiệm cuối cùng của bà, sự thử thách của bà. Và Sena, nếu nó còn chút hơi hám nào của đời sống, cho dù chỉ còn thở thoi thóp, có lẽ nó cũng sẽ phải thở hắt ra một lời, có lẽ bà sẽ phải lôi nó ra khỏi đống xác này.

Bà nhìn họ, khô cằn cảm xúc. Đã xong hết rồi. Không còn gì cho những người đàn ông này nữa. Từ nay những người đàn bà của họ sẽ phải tự lo liệu lấy. Những người đàn bà đã đủ mạnh mẽ. Họ có con cái. Đến lúc này những người đàn bà không còn bỏ cuộc được nữa rồi.

Bà kéo chéo khăn chùi mặt. Chiếc khăn ướt đầm sương sớm. Mặt bà lạnh và sắc như lưỡi một con dao bén.

Bước đi của Thần Chết. Nó là như thế, bà nghĩ. Mình phải lật xác họ lên. Mình phải nhìn vào mặt họ. Không làm thế thì làm sao nhận ra? Làm sao mà nhận ra Sena? Những người đàn ông đã từng thuộc về những người đàn bà khác. Mình sẽ không bao giờ chạm vào người họ nếu như không phải ở chốn này.

Bàn chân trần tuột đi trên đống xác. Chúng mềm nhũn. Ngay cả những thân người gân guốc.

Bà cúi xuống, lật ngửa hết mặt người này đến mặt người khác. Bà chỉ bắt gặp những khuôn mặt đàn ông trống rỗng. Tất cả những người đàn ông thân thuộc với nhau, tất cả những người anh, những người em trai, những người chồng, những người cha. Tất cả đã ra đi. Rời bỏ kiếp sống một cách dở dang và quá đỗi tình cờ.

Bà vấp, suýt nữa ngã vồ lên một xác chết. Mình phải cẩn thận, bà nghĩ. Mình không thể xô đẩy họ dù họ đã chết. Có thể còn ai đó đang hấp hối… linh hồn ngại ngần rời khỏi xác. Chẳng có lễ nghi an táng cho người nào hết. Lễ nghi an táng cá nhân không còn thực tiễn nữa. Chúng ta chỉ còn mang được trong tâm tưởng những điều nhắc nhở rằng những người đàn ông đã như thế nào với những người đàn bà của họ. Họ sẽ là những kẻ vô danh cho tới khi nào có người đến nhận xác; nếu như có người tới nhận. Những nơi khác chắc cũng xảy ra như thế này, có lẽ ngay trong phút giây này… Chẳng bao lâu sẽ chẳng còn con chim nào sót lại trong làng. Hoảng sợ vì tiếng súng, chúng bay qua làng khác. Ai sẽ bắt đầu lại cuộc sống nơi đây…

Bây giờ cử động của bà trở thành máy móc. Nhưng bà vẫn len lỏi tìm tòi, một kẻ tìm tòi không chịu bỏ cuộc.

Biết thắp ngọn lửa cho dàn thiêu xác ở chỗ nào đây? Và những ngôi mộ dấm dúi ở đâu? Chắc họ đã bị lén lút khiêng đi, kín đáo chôn vùi. Tên của họ chỉ được nhắc đến qua tiếng thì thầm. Thì ra đây là hành trình mà Yama thực hiện mỗi ngày. Khó khăn. Nhưng bà có đủ sức mạnh.

Bà dùng khăn đập một con ruồi. Lũ ruồi xanh đã đến đây rồi. Mùi của sự chết làm bà ngộp thở. Bà thấy khó thở nhưng không thể ngừng. Bà phải tiếp tục cho đến khi tìm được cậu ta.

Phải Sena đây không? Bà nhìn vào một khuôn mặt, khẽ gọi: “Sena, Sena, Sena.” Có thể là Sena – một xác còn trẻ, nhưng khuôn mặt đẫm máu. Nếu chùi sạch máu, bà có thể nhận ra anh ta. Bà cẩn thận chùi mặt anh ta bằng góc chiếc khăn và nhìn đăm đăm vào khuôn mặt ấy.

Không, đây không phải nó. Chỉ giống nó thôi…

Bà chạm nhẹ lên đầu người thanh niên, vuốt ve. Cử chỉ của một người đàn bà. Chiếc khăn của bà ướt đẫm. Quần áo bà ẩm ướt.

Người này còn ấm, bà nhủ thầm. Khăn của mình ướt sũng máu. Áo quần mình cũng vậy – ướt, và loang máu. Bà cảm thấy như mình đã chết, tay chân bại liệt. Bà vấp phải một xác người khác.

Chắc phải có nhiều… nhiều người lắm… Tha thứ cho tôi, con trai, anh trai, em trai, cha, chồng, tha thứ cho tôi vì tôi đã lỡ đạp chân lên thân xác đã ngủ yên của các người, tôi chẳng dám xúc phạm đến ai đâu…

Không, đây cũng không phải. Nó đâu rồi? Và ngôi làng sao lại im ắng như thế. Mọi người đâu hết rồi? Ngủ say? Tỉnh thức? Sợ không dám ra ngoài? Tất cả đàn bà, trẻ con? Cả làng sao tĩnh mịch đến thế.

Đầu óc bà tràn ngập những hình ảnh, những ý tưởng kỳ lạ… Máu chắc đã thấm hết vào đất, như thể thần linh cần phải được tế lễ, như thể chúng ta buộc phải có một cơn hạn hán lâu dài. Loài cây mới nào sẽ mọc ở đây? Hay sẽ chỉ còn là sa mạc, ám bởi ma quái và oan hồn? Có nên để mặc như thế, để tưởng nhớ những người đã chết? Mình phải xuống sông, giặt áo quần, phải tắm, nhìn nước đổi mầu – như những giấc mơ của mình, những giấc mơ sẽ trở về hàng đêm.

Tới bao giờ mình mới hoàn tất hành trình này? Yama nói với mình – ở nơi nào đó – rằng đây là chuyến đi đầu tiên của mình vào bóng tối của thế giới bên kia… Ơ, tiếng gì thế kia… tiếng rên rỉ? Cũng có người còn sống ư.

Bà quỳ xuống. Lưng cong oằn. Bà cảm thấy hơi thở của người thanh niên chạm vào lòng bàn tay bà như làn hơi thoảng nhẹ, sợi tơ của sương sớm vương nhẹ quanh những ngón tay bà.

“Bác không bỏ con đâu. Bác sẽ ở bên cạnh con,” bà nói, ngồi bên cạnh anh ta, chùi mặt anh ta bằng chéo khăn, gạt mớ tóc rối nùi ra khỏi vầng trán anh ta. Bà nâng đầu anh ta trong cánh tay.

“Mẹ ơi,” anh ta yếu ớt thốt ra. Mạng sống anh ta đang tuột đi.

“Mẹ ơi,” anh ta lặp lại. “Khát.”

“Chờ, bác đi lấy nước. Bác về nhà. Chờ nhé. Đừng nhúc nhích.”

Không, không đủ thời gian để về lấy nước cho anh ta uống. Giọt nước cứu mạng người? Không. Muộn mất rồi. Bà cảm được những co thắt trong ngực anh ta, cái gồng đau đớn của bên ngực bị thương. Bà ôm anh ta cho đến lúc anh ta nằm yên. Hai tay bà đẫm máu. Bà chậm rãi chùi tay nhưng máu dính nhơm nhớp, ứa qua da bà, thấm vào thịt bà.

Thế là hết. Bà không cho anh ta được gì ngoài chút hy vọng mong manh của một ngụm nước. Và anh ta gọi bà bằng Mẹ. Vậy là đủ. Bà đã là niềm an ủi cho anh ta, và như thế đã nhiều hơn tất cả những gì những người khác có được trên mảnh đất chết nơi họ trút hơi thở cuối cùng.

Qua bao nhiêu là xác người mà bà vẫn chưa tìm thấy Sena.

Bà uể oải đứng dậy. Bà muốn ói nhưng miệng khô, cổ họng bong rát.

Hai trăm năm chục người. Tất cả thanh niên trong làng. Ra đi. Cuốn đi trong cơn lụt của sự chết. Nhưng những người đàn bà sẽ mang trong lòng những đứa con trai. Đời sống phải trôi, và sẽ tiếp tục trôi.

 

Nguyên tác “All Is Burning” trong tập The Stories: Contemporary Short Fiction Written in English (Prentice-Hall Canada, 1997)

 

 

 

.