Trang chính » Sáng Tác, Thơ Email bài này

Cuội với trăng: Nói dối về sự thật đã dối

♦ 2 bình luận ♦ 7.08.2014

 

 

 

Ngửa mặt nhìn trời, nước mắt chảy không ướt môi

Tài hoa như Lý Bạch, không tả hết ánh trăng đẹp

Ai chưa từng thấy trăng

Ai chưa từng khóc một lần

nhưng nhìn trăng rồi khóc, có mấy ai?

Đó là chuyện Chú Cuội Với Mặt Trăng:

 

1.

Ngày xưa, có gã tiều phu, tên Cuội.

Những đêm mây phủ, sương mù, không trăng, dưới ánh đèn dầu, Cuội dùng rìu đấu với bóng mình, nghênh ngang bất tử trên vách lá. Mãi về sau, có kẻ xác nhận: Thắng người rất dễ. Thắng mình mới khó.

Những đêm mưa, trời không có trăng, Cuội dùng dao nhọn vạch lên nền đất, những tâm sự cô đơn theo điệu mưa lúc lớn lúc nhỏ dội lên mái nhà. Mãi về sau, có kẻ gọi là thơ. Cuội không mơ làm thi sĩ.

Những đêm mùa giông bão, không trăng, Cuội đắp chiếu nằm đối đầu hiu quạnh. Bắp thịt đốn ngã cổ thụ cao lớn giữa rừng nhưng co rút trước nỗi buồn lặng lẽ. Trí tuệ am tường qui luật rừng rú nhưng bất lực không thể làm gì khi hồn trống rỗng. Mãi về sau có kẻ cho biết: Thượng Đế tuyệt đối cô đơn. Hình ảnh giống Thượng Đế, con người cô đơn tương đối. Có nghĩa, đôi khi không cô đơn, gọi là hạnh phúc. Thật mong manh có ngụ ý.

Cuội chưa biết Cô Đơn. Tự hỏi, cái gì ghê gớm đang chấn ngang ngực? Khó chịu như muôn vạn côn trùng kêu than trong tai. Bức xúc như trăm viên đá chận nghẹt dòng suối đang chảy rấm rứt. Xụi lơ như con thú trúng tên chảy gần hết máu. Cảm giác chán chường. Cái gì đang lạc lõng trong tim như con cú mắt mù bay giữa nắng trưa.

Ngày xưa, có gã tiều phu, tên Cuội.

Vào hang cọp, bẻ chân cọp con, học cọp mẹ trồng cây “Chữa Lành Bá Bệnh.” Tiều phu đổi mệnh lương y. Trước đốn cây, sau chặt thần chết.

Cuội nói dối đứng đầu huyền thoại, nói dối thần kỳ. Biết nói bậy, người nghe vẫn tin. Dân lũ lượt đến xin chữa bệnh. Về sau, lưu truyền đông y quảng bá một viên thuốc chữa hết bệnh từ đau nhức đến ung thư. Sữa ong chúa hóa yếu thành mạnh, hóa xấu thành đẹp. Cuội là tổ phụ môn phái thần dược, đã bị lãng quên.

May mắn hóa Cuội nên anh hùng, hóa thành từ mẫu. Chiếc lá rơi xuống gặp gió, bay lên; lộng gió, bay cao. Người đời bắt chước thả diều nhưng cột dây điều khiển. Lá rơi từ đó mất tự do.

Cuội chưa biết May Mắn. Tự hỏi, cái gì khoái trá đang đẩy dưới chân. Phải chăng, đôi hia bảy dặm? Tự dưng mọi chuyện suôn sẻ: Vợ đẹp tự hiến dâng. Công đức tự dựng cổng. Tiền bạc tự chạy đua vào nhà. Cảm giác bừng bừng chiến thắng. Thất bại dành cho kẻ thiếu đức kém tài. Mãi về sau, có kẻ thấu hiểu: Hết thịnh rồi suy, hết suy rồi thịnh. Không có mệnh tốt mệnh xấu, chỉ có mệnh thăng trầm. Tùy thăng cao hoặc trầm thấp mà định số mỗi người lúc có lúc không. Bậc trí giả giữ mình không suy không thịnh, không thăng không trầm. Gọi là đạo.

Rồi có lúc Cuội biết được: Hia bảy dặm cũng mòn rách. Vợ đẹp chưa chắc là điềm lành. Công đức khiến tâm can giả tạo. Tiền bạc quyến rũ tiểu nhân. Giữa nhiễu nhương bất tận, họa hãm bốn bề, Cuội tìm thấy trăng.

 

2.

Ngày xưa, có vị lương y, tên Cuội.

Chữa bệnh bằng lá cây. Ông nói hay. Có người tôn làm thần thánh. Ông nói dối. Có người tin làm sư phụ.

Có nhiều cách nói dối: Nói gian. Nói gạt. Nói xạo. Nói láo. Nói thiếu. Nói khéo. Nói giả. Nói mua lòng. Nguy hiểm nhất, nói sai mà tin rằng đúng. Lấy gì bảo đảm lời thánh nhân là thật?

Viết là một cách nói. Viết gian. Viết gạt. Viết xạo. Viết láo. Viết thiếu. Viết giả. Viết mua lòng. Viết sai mà tin rằng đúng. Lấy gì bảo đảm sách thánh nhân là đúng? Lão Tử khuyên: Đừng nói. Nghĩa là đừng viết. Ông viết Đạo Đức Kinh.

Trăng dạy Cuội sự im lặng.

Trăng theo Cuội từ lúc sinh ra cho đến tuổi già. Xưa nay mấy ai để ý trăng. Đa số quên trăng tròn ngày nào, nói chi trăng đẹp hay xấu.

Trăng một mình trong đêm, thấm thấu cô đơn. Trăng một mình trên cao, kinh nghiệm hiu quạnh. Buồn bã như Cuội, nhìn trăng tức thì cảm thông. Phải chăng trăng chỉ có giá trị khi lòng sâu thẳm? Mãi về sau có người hiểu ra: Khi hồn đen tối, là lúc cần trăng sáng.

Chỉ có ông Lý Bạch chơi với trăng rất hả hê: Cử bôi yêu minh nguyệt, Đối ảnh thành tam nhân . . . Ngã ca nguyệt bồi hồi, Ngã vũ ảnh linh loạn (1) . . . Trăng dành cho thi sĩ mọi thời đại: Homer, Hocrate, William Shakespeare, Edgar Allan Poe, Walt Whitman, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị, Rabindranath Tagore, George Byron, Nguyễn Du, Bùi Giáng, Matsuo Basho, Yosa Buson, Kobayashi Issa . . . đều chơi với trăng.

Trước đó, lâu lắm, trăng chơi với Cuội.

Những đêm không mưa, không sương mù, trăng đến. Nheo mắt, mở mắt, mắt tròn xoe, trăng lục lọi những hồn lãng mạn. Trái tim cô đơn phản chiếu ánh trăng. Cuội dùng rìu múa với bóng mình. Dưới trăng bóng linh hoạt diệu thường, khiến Lý Bạch sau này bắt chước.

Những đêm trong sáng, trăng gọi tên từng cảnh vật, cây cỏ thức dậy bày tỏ sức huyền bí tuần hoàn. Luân hồi phát sinh từ tuần hoàn nhưng phải hẹn đời sau. Trăng gọi hồn mỗi côn trùng thưa thốt, dàn âm thanh được đất trời dùng làm nhạc đệm, cho hơi thở của người chiêm bao. Chỉ có kẻ thức đêm mới thán phục sự hòa âm tự phát. Cuội thức rất nhiều đêm, lắng nghe. Viết lại trên nền đất để khi mưa đến, xóa nhòa.

Không phải ai cũng hiểu trăng. Không phải ai cũng nghe trăng nói. Hàn Mặc Tử lắng nghe trăng: Đây phút thiêng liêng đã khởi đầu. Trời mơ trong cảnh thật huyền mơ! Trăng sao đắm đuối trong sương nhạt. Như đón từ xa một ý thơ. Ai hãy làm thinh chớ nói  nhiều, Để nghe dưới đáy nước hồ reo, Để nghe tơ liễu run trong gió, Và để xem trời giải nghĩa yêu (2).

Trước đó, lâu lắm, Cuội và trăng đã chuyện trò.

Cuội học trăng sự lắng đọng. Nhìn chăm chăm mặt trăng vài canh giờ, chợt như tan vào thinh không. Tìm những nơi ánh trăng đậu sâu thấp, cúi xuống càng nhiều càng nhẹ hẫng làm người. Hít thật đầy ánh trăng rằm, bật thở phào những ưu tư sáng chói. Về sau có người viết sách truyền bá Nguyệt Thiền.

Cuội cảm trăng.

Trăng cảm Cuội.

Trăng chân thành.

Cuội muốn ngưng nói dối.

Như người cầm cây quạt: Quạt mạnh, sẽ mau mệt. Quạt chậm, sẽ nóng nực. Quạt vừa đủ, hiu hiu, sẽ quạt lâu dài. Cuội cầm đời mình như cầm quạt mo nhưng thiên hạ tưởng Cuội là Bờm. Đành thôi, nhận lấy hòn xôi, tránh phiền hà trao đổi.

Những kẻ nói dối về sự thật, không đứng chung với Cuội.

Những kẻ tự tin nói thật về sự thật đã dối, không tin Cuội.

Người nghe nói dối nói thật, không biết dối hay thật, chê cười Cuội.

Người nói dối chuyện thật. Người nói thật chuyện dối. Không ai tin ai.

Nhưng nhân loại cần xử tội “Nói Dối,” tội nhân thiên cổ là Cuội.

Chuyện trăng nói, người không nghe. Chuyện Cuội kể lời trăng, người cho là dối. Chuyện người dối với nhau, họ cho rằng thật. Cuội chán nản.

Như một người cầm quạt, dù quyết tâm, dù cây quạt lớn, không cản được gió thổi, nhất là gió mạnh.

Trăng trên trời, Cuội dưới đất, cách xa vời vợi, cả hai cùng cô đơn. Đêm ngửa mặt nhìn trăng, nước mắt chảy không ướt môi. Cuội chán nản.

Người ta kể lại:

Cuội leo lên cây Chữa Lành Bá Bệnh

Ngồi rất lâu

Ngửa mặt nhìn trời

Chảy nước mắt

Bất chợt ướt cả quần

Cây rúng động, bật gốc, bay lên cung trăng

 

3.

Người muốn Cuội mãi mãi là Bờm, đổ tội cho vợ tiểu tiện gốc cây.

Người muốn Cuội muôn đời nói dối, cho lên trăng cao, không bao giờ trở lại.

Cuội là ai?

Ngày xưa, có người ngửa mặt nhìn trăng rồi khóc, tên Cuội.

 

GHI:

(1) Trích “Nguyệt Hạ Độc Chước 1” của Lý bạch:

Cất chén mời trăng sáng, Mình với bóng là ba . . . Ta hát, trăng bồi hồi, Ta múa bóng rối loạn . . . (Tương Như dịch)

(2) “Đà Lạt Trăng Mờ,” thơ Hàn Mặc Tử

bài đã đăng của Ngu Yên


2 bình luận »

  • balck raccoon viết:

    Những đêm trong sáng, trăng gọi tên từng cảnh vật, cây cỏ thức dậy bày tỏ sức huyền bí từ mỗi côn trùng thưa thốt, dàn âm thanh được đất trời dùng làm nhạc đệm, cho hơi thở của người chiêm bao. Chỉ có kẻ thức đêm mới thán phục sự hòa âm tự phát. Cuội thức rất nhiều đêm, lắng nghe. Viết lại trên nền đất để khi mưa đến, xóa nhòa. (NY)

    Thi sĩ vốn xài sang mà nhà thơ NY lại là người vung vải hạng nhứt. Nói đùa thôi. Xin phép ông, tôi viết lại bài thơ từ cảm hứng như sau:

    Thằng Cuội

    Trăng gọi tên từng cảnh vật
    Những đêm sáng huyền bí
    Cỏ cây thức dậy
    Và mỗi côn trùng thưa thốt
    Dàn âm thanh nhạc đệm làm nền
    Và cho em hơi thở trong giấc chiêm bao
    Anh thức đêm nghe trọn hoà âm
    Cũng như Cuội cũng thức rất nhiều đêm
    Và hắn viết lại tất cả trên nền mặt đất
    Để cho cơn mưa đầu mùa đến xoá

    - 07.08.2014 vào lúc 6:41 am
  • Ngu Yên viết:

    Chào bạn Black Raccoon,

    Bình luận rất hay và khéo léo.
    Điều chỉnh chuẩn.

    Cảm ơn bạn.

    Ngu Yên

    - 08.08.2014 vào lúc 8:19 am

Phần Góp Ý/Bình Luận

Xin vui lòng bày tỏ trách nhiệm và sự tương kính trong việc sử dụng ngôn ngữ khi đóng góp ý kiến. Da Màu dành quyền từ chối những ý kiến cực đoan, thiếu tôn trọng bạn đọc hoặc không sử dụng email thật. Chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với tác giả nếu ý kiến cần được biên tập.

Lưu ý: Xin vui lòng bỏ dấu tiếng Việt để giúp tránh những hiểu lầm đáng tiếc từ độc giả trong việc diễn dịch ý kiến đóng góp. Bài không bỏ dấu sẽ không được hiển thị. Xin chân thành cám ơn.

CAPTCHA

*

@2006*2018 damau.org ♦ tạp chí văn chương Da Màu ♦ Web services provided by InfoResources Center, Inc. Scroll Up Log in | Entries (RSS) | Comments (RSS)