Passage/Đi Qua– ảnh Lê Ka (chụp bằng máy Leica)

Mong độc giả hưởng ứng lời kêu gọi chụp hình ma cho Da Màu. Chúng tôi sẽ đăng lần lượt các hình ảnh gửi đến và được chọn.



Biên khảo:
Trả lời phỏng vấn Văn Chương Thiếu Nhi của Phạm Hạ Mỵ Châu và Nguyễn Lệ Uyên
“Mặt Trận Tư Pháp”- nhận định/quan điểm của Đinh Từ Thức

Sáng tác chuyên đề Ma
“Câu Chuyện Sau Chùa Từ Vân”- truyện ngắn của Cao Thanh Phương Nghi
“Mộ Chí”- truyện ngắn của Trần Thị NgH.
“Tình Thiên Thu”- truyện ngắn của Phạm Hạ Mỵ Châu
“Mưa Sao Băng”- truyện chớp của vi lãng
Trích đoạn tiểu thuyết Vĩnh Yên của Trần Vũ
Trích đoạn tiểu thuyết Ai của Đặng Thơ Thơ
”Ma”- truyện chớp của Nguyễn Đức Tùng
”Xe”- truyện ngắn của Tru Sa

Dịch thuật:
“Mẹ Đã Gặp Ma Bao Giờ Chưa?”- truyện ngắn của Rivka Galchen/vi lãng chuyển ngữ
“Ma Sống”- truyện ngắn của Claudia Hernandez/Trần C. Trí chuyển ngữ
“Ngôi Nhà Ma Ám”- truyện ngắn của Virginia Woolf/vi lãng chuyển ngữ

Một Tuần Lễ Ma, rất nhiều ma đang đón chờ chúng ta! Có những câu chuyện ma đúng nghĩa, tức là có sự hiện hình, một cái chết oan, ma bắt, linh hồn người chết ám ảnh người còn sống (Trần Thị NgH., Cao Thanh Phương Nghi, Phạm Hạ Mỵ Châu, Đặng Thơ Thơ…). Lại có những ảo ảnh từ những trò ảo thuật và những hiện tượng siêu nhiên, thần giao cách cảm, cầu hồn hay lừa đảo, tuỳ cách người đọc diễn dịch (vi lãng, Rivka Galchen). Rồi lại có những truyện ma đẩy lùi giới hạn và thay đổi định nghĩa về ma: ma nhưng vẫn còn sống, con người là ma của nhau/chính mình, ma chỉ là sự thay đổi không gian/thời gian lệch ra ngoài khung quy chiếu, là thủ đoạn chính trị để củng cố quyền lợi (Claudia Hernandez, Trần Vũ, Rivka Galchen, Virginia Woolf, Đinh Từ Thức.)

Theo Tabitha King, “the ghost is almost always a metaphor for the weight of the past” (Ma là ẩn dụ về gánh nặng của quá khứ, hầu hết là vậy). Ẩn dụ này còn có những tên gọi khác như nghiệp chướng, oan nợ, quả báo, vv… Và trong nghĩa rộng hơn, ma chính là lương tâm tai ác của mỗi người, không muốn buông tha, theo sát như cơn ác mộng trong “Mộ Chí” của Trần Thị NgH, hay truyện vừa Nhăn Rúm cùng tác giả https://damau.org/60723/nhan-rum-ky-2-2

Trong văn chương, Ma còn là ẩn dụ về ký ức: ký ức về những ngôn ngữ đã mất tích hay đã trở thành hồn ma trong thứ tiếng chúng ta dùng hàng ngày (Đặng Thơ Thơ). Hay ký ức chiến tranh trong Vĩnh Yên của Trần Vũ, tuy không hẳn là truyện về ma theo cách hiểu thông thường, lại mở rộng khái niệm Ma trong văn chương, với đời sống qua ẩn dụ của  một đám giỗ linh đình. “Ma Sống” của Claudia Hernandez cũng là một ẩn dụ, mà theo dịch giả Trần C. Trí thì “tác giả muốn xoá cái biên giới giữa sống và chết. Nếu có người chết thì cũng có ma sống, bên này đi qua bên kia, bên kia đi qua bên này… Cũng có thể tác giả muốn nói lên sự khó khăn ngay cả về cách định nghĩa người và ma. Người thì thật, còn ma thì huyền bí; mà cô gái trong truyện thì không có gì là huyền bí cả. Tôi nghĩ một tác phẩm hay thường gợi nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời….”

Tất nhiên, chuyên đề Ma không dừng lại ở đây. Vì câu hỏi về Ma là không ngừng. Có thể nói, Tân Thẩm Phán Tối Cao Pháp Viện Amy Coney Barrett (ACB) sẽ được coi như “Ma Tương Lai” của chế độ Trump. Cho dù Trump thất cử, ACB vẫn có thể “ám ảnh” dân Mỹ với chính sách của nhóm da trắng bảo thủ đến khoảng bốn thập kỷ nữa, lật đổ di sản tư pháp của cố Thẩm Phán Ruth Bader Ginsberg (RBG). Viết về Ma là chơi trò cầu cơ biến thiên như kính vạn hoa. Có những truyện ma rùng rợn thì cũng có những truyện ma hài hước, như “Chậu Hoa Ngày Tết” của Phạm Hạ Mỵ Châu đã đăng năm ngoái. Có những bóng ma đen “truyền thống” như Beloved của Toni Morrison, thì cũng có những ma tân thời da trắng trong The Woman Warrior của Maxine Hong Kingston qua mắt nhìn của đứa trẻ di dân: “Ma Taxi, Ma Xe Buýt, Ma Cảnh Sát, Ma Cứu Hoả… Ngày xưa thế giới này chật ních ma, tôi hầu như ngộp thở và đi đứng khó khăn, khập khiễng giữa nhóm Ma Da Trắng và xe hơi của họ.” (Taxi Ghosts, Bus Ghosts, Police Ghosts, Fire Ghosts … Once upon a time the world was so thick with ghosts, I could hardly breathe; I could hardly walk, limping my way around the White Ghosts and their cars). Như một trò ảo thuật hoán chuyển giữa hiện thực và phi lý, Kingston đã biến tất cả những chữ “man” trong người tài xế, người lính cứu hoả, người cảnh sát trong tiếng Anh thành “ghost”, để ma hay người thay phiên nhau làm bóng và hình, hắt chiếu lên nền phông ký ức và ngôn ngữ.

Tuần tới: Chuyên đề văn chương thiếu nhi tiếp tục với phần trả lời phỏng vấn của Lê Minh Hà, Đinh Từ Bích Thuý, Tru Sa, Đỗ Quyên, vi lãng, Lê Anh Hoài, Đặng Thơ Thơ và phần Kịch của Nhật Tiến.